De Binnenlandse Strijdkrachten in Moergestel
De oorlog was voor Moergestel ten einde met de bevrijding van ons dorp op 25 oktober 1944. Maar hoe vrij waren
wij, na een jarenlange beknotting door de Duitse overheid. Allerlei regels en voorschriften hadden onze vrijheid
aan banden gelegd en het zou best nog wel een tijd duren alvorens wij het ritme van alle dag weer zouden kunnen
oppikken. Tegen die achtergrond ontstonden in ons land overal afdelingen van de Binnenlandse strijdkrachten,
zo ook in Moergestel.
PAGINA 7
’MOERGESTEL-NIEUWS’ - WOENSDAG 26 OKTOBER 2016
Hierop ging de Minister weg.
In Moergestel stonden de leden van de Neder
landse Binnenlandse Strijdkrachten onder het
commando van de Plaatselijk Commandant (le
Luitenant der Artillerie], Carol A.B.A.M. Schade,
tevens Hoofd Sectie I en X. De Plaatsvervangend
commandant (wachtmeester der Cavalerie], was
Kees Mulderij, tevens Hoofd Sectie IV, VI en VIII.
Verder stonden per 25-11-1944 geregistreerd
als personeel van de Binnenlandse Strijdkrachten:
Huub van Erve (le ambtenaar ter secretarie],
tevens Hoofd Sectie VII; Theo Verbakel, Hoofd
Sectie II, die Kees Mulderij opvolgde als plaats
vervangend commandant toen vaststond, dat
leden van de politie geen dienst meer mochten
doen bij de N.B.S. en die uiteindelijk waarnemend
commandant werd, toen Carol Schade overge
plaatst werd naar het Stafkwartier van Prins
Bernhard; Bart van de Ven, groepscommandant
groep I; Theo van Delft (reserve-officier Gezond-
heidstroepen, gemeente-arts], tevens Hoofd
Sectie III; Leo van den Branden; Machiel Vugts;
Wim Mutsaerts, motorordonnans; Theo Ver
meulen (Pater Lambertus], aalmoezenier; Jan
Mast; Jot Verheijen; Sjef Meeuwis; Noud van de
Laak, groepscommandant groep 11; Jan van
Elderen; Piet Scheepens; Engelbert van der
Schoot; Harrie de Laat; Rini Pape; Rinus Oerle-
mans; Frans Hurkmans en Bernard Marsé, chauf
feur. Het korps beschikt op 21 november 1944
over de navolgende wapens en munitie: "Het
korps had in gebruik: 15 geweren, 2000 patronen,
15 patroontasschen, 10 handgranaten (Duitsche),
3 gasmaskers (Duitsche), 1 tas tot reinigings-
materiaal tot geweer, 5 loopborstels. Het korps
had verder opgeslagen: 1 automatisch geweer,
20 bijbehoorende patronen, 6 patroontasschen
met Engelsche geweerpatronen, 2 eihandgrana-
ten, 10 geweren van verschillende herkomst, 7
kistjes met springpijpjes voor landmijnen, 1 oude
mitrailleur (defect), 2 doosjes metlichtpatronen,
6 Duitsche helmen, 10 loopborstels, 1 Engelsche
bajonet, 2 étuis voor kijkers, 9 Duitsche hand
granaten, 2000 geweerpatronen (Duitsch), 1 kist
met 570 geweerpatronen in houders en 838
losse Duitsche geweerpatronen, 10 mitrailleur-
banden volledig gevuld waarbij 5 bussen voor
vervoer, 71 losse mitrailleurpatronen, 1 gevulde
Duitsche mitrailleurtrommel.”
Op 9 december 1944 verstrekt de plaatselijk
commandant aan de Districtscommandant van
de B.S. te Oisterwijk een overzicht van de in de
afgelopen week uitgevoerde taken: "het beman
nen van het wachtbureau van de plaatselijk com
mandant, ordonnansdiensten, verkeer regelen,
schakelwacht bij electriciteitskasten, controle
lichtverbruik, arrestaties en transport naar
Tilburg c.q. Oisterwijk, toezicht op begraven van
kadavers, theorielessen vuurwapens, theorie
lessen verkeer, wacht houden op en nabij gemeen
tehuis, exerceren, patrouilles, drijfriem aanbren
gen voor electrische centrale, kolen laden voor
boterfabriek in Eindhoven, orde handhaven bij
festiviteiten, zoals op 05-12 het St.-Nicolaasfeest
van de Canadezen, het bewaken van alle toe
gangswegen tot de gemeente, het bewaken van
de militaire brug over de Reusel op instructie
van Civil Affairs Detachment.
In de loop der tijd nam het aantal leden van de
Binnenlandse Strijdkrachten toe: Harrie Kwinten,
Piet van Gisbergen, Kees Marsé, Leo van Poppel,
Rini Kwinten, E. Kluvers (Oirschot), Willem
Hartsuiker (Oirschot), Dirk Sturkenboom (onder
duiker), Leo Op 't Hoog J.zn., Gozewien van de
Wouw, Jan van Bommel, Jan Wubben (onderdui
ker), Harrie van Opstal, Rini van de Wouw, Jac.
van Velthoven, Wim Wubben (onderduiker), Leo
Op't Hoog M.zn., Jan Trompenaars, Sjef van
Bommel, Frans de Laat, Jan Mulders A.zn„ Jan
van Velthoven, Piet Wolfs, Ben Janssens, Sjef van
Esch, Marinus Jansen, Geert Boogaers, Emile
Janssens, Harrie Boogaers, Jan van Elderen Ezn.,
Nico Oerlemans, Jan van de Wouw, Frans Kluijt-
mans, Marinus van de Wouw, J. van Elderen H.zn.,
Willem Wolfs, Jan Dolman, Gerrit Lentink, Ber
nard Willems, Piet Spitters, Marinus van der
Donk, Herman Marsé, Piet Boogaers, Gust van
Gisbergen en Kees van den Berg.
De leden waren herkenbaar aan een Oranje-
band. De Plaatselijke commandant van de B.S.
had een lijst doen opmaken van alle motorvoer
tuigen, die op dat moment (nov. 1944) in Moer
gestel aanwezig waren en waarvoor deze voer
tuigen ingezet werden c.q. konden worden:
1. Ford, coach 1936, provinciaal nr. G. 13203,
met Imbert-gasgenerator. Eigenaar: C.A.B.A.M.
Schade, D 175, Moergestel. In gebruik bij Plaat
selijk Commandant B.S., te Moergestel.
2. D.K.W. bestelwagen, 1935, prov. nr. N. 53958,
Eigenaar: J.J. Kastelijns, A. 121, Moergestel. In
gebruik voor voedselvoorziening. (Deze auto
raakte op 22 november 1944 betrokken bij een
aanrijding met een Engelse legervrachtauto, als
gevolg waarvan de auto totaal uitbrandde. Chr.
de Greeff liet daarbij het leven.
3. Opel, voorzien van gasgenerator, 1939, type
Kapitan, prov. nr. N. 28481. Eigenaar: AP. Mertens,
D. 92a te Moergestel. Overgegeven aan Sectie
Vervoer, Distributiecommando, Oisterwijk.
4. D.K.W., motorrijwiel, 1940,125 cc. Prov. nr. N.
8371. Eigenaar: E.H.M. Mutsaerts, D. 173 te
Moergestel. In gebruik als ordonnansmotor bij
Plaatselijk Commando.
5. D.K.W., motorrijwiel, 1940,125 cc. Prov. nr. N.
Carol Schade, plaatselijk Commandant Moergestel
van de N.B.S. (Nederlandse Binnenlandse Strijd
krachten), vaak afgekort als B.S. (Binnenlandse
Strijdkrachten) om elk misverstand uit de weg
te gaan met de N.S.B. (Nationaal-Socialistische
Beweging van Ir. A. Mussert). Uit de rapportage
van C. Schade aan de Districtscom-mandant moge
blijken, dat de commandant zich vierkant opstel
de achter zijn manschappen, ongeacht "het aan
zien des persoons”.
Hij vond het vreeselijk, dat hij zoo door de N.B.S.
werd lastig gevallen, waarop een der mannen
zeide, dat zij hun plicht moesten doen, zonder
onderscheid des persoons. De Minister antwoord
de toen, dat hij nooit lastig gevallen werd alleen
door de leden van de N,B.S. die kornuiten, die
vlegels en zoo meer. Verder zeide de Minister,
dat hij opgebracht in een arrestantenlokaal, ter
wijl hij in werkelijkheid in het wachtlokaal van
de N.B.S. vertoefde. Toen de Sectiecommandant
binnenkwam gedroeg de Minister zich echter
zeer correct.
best kunnen omschrijven, vooral na het lezen
van onderstaande briefwisseling van hun com
mandant, Carol Schade. Het is een authentiek
stuk, waaruit blijkt, dat de Moergestelse leden
van de B.S. totaal niet onder de indruk waren
van "die hoge ome" en waarbij hun commandant
pal achter zijn "mannen" ging staan..
Toen echter bleek pas, dat zich gedurende het
wachten op de komst van den Sectiecommandant
de Minister zich alles behalve fair over de N.B.S.
tegenover de groepscommandant en de aanwe
zige soldaten (3) had uitgelaten.
Uit het bovenstaande zult U begrijpen, dat ene
dergelijke houding van een hooggeplaatst per
soon als een Minister allesbehalve bevorderlijk
is voor den goeden geest in ons corps en dat der-
Welke minister is hier in het geding? De op 19
maart 1901 in Bussum geboren Gerrit Jan van
Heuven Goedhart (Van Heuven was zijn toege
voegde moedersnaam) was een domineeszoon,
die na zijn rechtenstudie aan de Rijksuniversiteit
Leiden als 29-jarige hoofdredacteur werd van
De Telegraaf. Hij werd na drie jaar ontslagen, na
een conflict met Telegraaf-eigenaar Hak Holdert.
Van het Utrechts Nieuwsblad maakte hij vervol
gens in de jaren dertig door zijn opstelling jegens
Nazi-Duitsland een gezaghebbende krant. Tijdens
de bezetting schreef Van Heuven Goedhart onder
meer artikelen voor het illegale blad Parool. Hij
werd "Engelandvaarder" om met behulp van de
Dutch-Paris verzetsorganisatie de Nederlandse
regering in Londen te informeren over de situatie
in de illegaliteit. Hij werd gezocht door de Sicher-
heitsdienst, maar wist de dans te ontspringen.
Voor zijn verzetswerk werd hij door Koningin
Wilhelmina beloond per 11 juli 1944 met de
post van minister van Justitie in het kabinet
Gerbrandy-II. Die post bekleedde hij echter niet
lang (tot 23-02-1945) en journalist en onderzoek
J. Corduwener maakt daarbij de opmerking: "Zijn
tactloze en onbezonnen gedrag, waarbij hij elk
gezelschap wilde domineren met zijn breedspra-
kerige gelijkhebberigheid" droegen niet bij aan
een collegiale verstandhouding. De inzet van Van
Heuven Goedhart wordt alom geroemd, maar
zijn soms negatieve houding spreekt ook in hoe
verre hij in het rapport van de B.S. van Moergestel
zich profileert.
Noud Smits, oktober 2016
Bronnen:
"De Binnenlandse Strijdkrachten", deel I door GJ. van Ojen Jr.,
Staatsuitgeverij 's-Gravenhage 1972
"De Binnenlandse Strijdkrachten", deel II door G.J. van Ojen
Jr., Staatsuitgeverij 's -Gravenhage 1972
"'De bange meidagen van '40", door KA van den Hoek, Druk
Jarrold Printing - Norwich England 1978
"Moergestel 1940-1944 Oorlog en Bevrijding", door A.A.M.
Smits, Moergestel, 1944 Druk. E.M. de Jong, B.V., Baarle-Nassau.
"Rapportage plaatselijk commandant C.A.B.A.M. Schade",
beschikbaar gesteld door Wim van de Wouw, Kivietsblek,
Nemelaerweg 2, Oisterwijk
Ik geef direct toe, dat mijn mannen op de hoogte
dienen te zijn van buitenlandsche paspoorten,
doch dit neemt niet weg, dat een Minister had
moeten begrijpen, dat deze lieden niet voor hun
plezier in de koude staan om hun dienst te doen
in het algemene belang en dat uit hun optreden
voldoende is gebleken, dat zij hun gegeven orders
punctueel uitvoeren, hetgeen m.i. alleen maar
kan worden toegejuicht.
Ik meen dan ook in deze een scherp protest te
moeten laten horen en verzoek U met nadruk
deze aangelegenheid met het Gewestelijk Com
mando te willen regelen.
De Plaatselijk Commandant N.B.S.
w.g. C.A.B.A.M. Schade.
Op 29 December '44 schrijft de Plaatselijk Com
mandant NBS, met als onderwerp: Wegcontrole,
No. 209, een brief aan "den Heer Districtscom
mandant NBS te Oisterwijk van de volgende
inhoud:
Naar aanleiding van het feit, dat U mij heden
middag mededeelde, dat de Minister van Justitie
zich bij U had beklaagd over zijn aanhouding en
behandeling te Moergestel door leden van het
plaatselijk commando aldaar (zie mijn desbe
treffend schrijven van 27 December 1944, nr.
198) bericht ik U, dat ik onmiddellijk een onder
zoek heb ingesteld en d.d. groepscommandant
met zijn mannen heb gehoord.
Carol Schade.
gelijke geringschattende uitlatingen fnuikend
moeten werken op het moreel van den troep.
De bezwaren van de Minister zijn dus eenvoudig
onware verhalen. Ik verzoek U dit schrijven,
evenals het genoemde, naar het Hoofdkwartier
te willen doorzenden, waarvoor ik U bij voorbaat
dank zeg.
De Plaatselijk Commandant NBS,
w.g. C.A.B.A.M. Schade
Uit het afschrift van de Plaatselijk Comman
dant Moergestel aan "den Heer Districtscom
mandant NBS te Oisterwijk. [tekst is letterlijk
overgenomen).
Onderwerp: Wegcontrole
No. 198
Moergestel, 27 December 1944
Uit het ingediende wachtrapport van Groep 11,
welke dienst deed op Zondag 24 December 1944,
blijkt mij, dat o.m. bij het contróleeren van per
soonsbewijzen en het nazien van rijvergunningen
op motorvoertuigen, ook de Minister van Justitie
is aangehouden.
Genoemde Minister was gezeten in een auto,
welke hij zelf bestuurde, en was vergezeld door
een dame. Overeenkomstig de instructies vroeg
de patrouille naar zijn P.B. hetgeen hij niet kon
toonen. Hierop werd hem verzocht mede te gaan
naar het wachtlokaal, waaraan hij direct gevolg
gaf. In het wachtlokaal overhandigde hij zijn pas
poort aan den groepscommandant met de woor
den "of zulks niet beter was dan een P.B." De
groepscommandant ging hier niet verder op in
en liet de sectiecommandant waarschuwen. Deze
arriveerde na ongeveer 10 minuten en zag de
papieren door, waaruit bleek, dat hij hier te doen
had met den Minister van Justitie. Genoemde
Sectiecommandant bood hierop zijn excuses aan,
waarop de Minister zeide, dat hij in gene enkel
land zoo werd lastig gevallen als in Nederland
door de N.B.S., waarop de Sectiecommandant
onmiddellijk antwoordde, dat ook wij met de
Nederlanders in het verkeer de meeste moeite
hebben, terwijl de Engelschen zich stipt aan de
aanwijzingen houden.
De verklaringen van genoemde G.C. en zijn man
schappen luiden eenparig en beslist. Een stoel
is wel degelijk aangeboden, doch de Minister
wenschte er geen gebruik van te maken; scham
per gelachen of iets dergelijks, is persé niet
gebeurd.
NBS-werkplaats voor rollend materieel..
9226. Eigenaar: E.F.M. Mutsaerts, D. 173 te
Moergestel. Is defect. Wordt gereed gemaakt
zodra mogelijk als reserve (Rode Kruis).
6. Triumph, motorrijwiel, 1937,498 cc., prov. nr.
N.32431. Eigenaar: P.C. van Oirschot, D. 23 te
Moergestel. Is defect.
7. Renault, bouwjaar 1938, prov. nr. N. 36711.
Eigenaar: Fa. "Cevabo"A. 63 te Moergestel. In
gebruik bij gemeente Moergestel (Ned. Binnenl.
Strijdkrachten).
8. Renault, bouwjaar 1937, prov. nr. N. 38802.
Eigenaar: Fa. "Cevabo" Van Bommel, A. 63 te
Moergestel. Is defect. Behoeft algehele revisie
en reparatie.
9. B.M.W., motorrijwiel, 1939,600 cc. Prov. nr. N.
29999. Eigenaar: C.A.B.A.M. Schade, D. 175 te
Moergestel. Is in reparatie te Tilburg, wordt
gereed gemaakt voor gebruik Pl. Cdt. van de NBS.
10. Monet-Gyon, motorrijwiel, 1939, prov. nr.
Franse motor). Eigenaar: A.J.C.A Nagel, A. 57 te
Moergestel. Is defect.
11. Renault, 1939, 7-persoons Seda, prov. nr. N.
23386. Eigenaar: J.F.J. Bertens, A. 75 te Moergestel.
In gebruik voor plaatselijk ziekenvervoer. (Rode
Kruis).
12. Chevrolet, 1931,5-persoons Sedan, prov. nr.
N. 12660. Eigenaar: J.F.J. Bertens, A.75 te Moer
gestel. Is in reparatie te Tilburg, wordt in orde
gemaakt voor plaatselijk gebruik.
13. Sparta, motorfiets, 1932, type Sachs, prov.
nr. N. 59926. Eigenaar: Jac. van Esch, D. 18a te
Moergestel.
14. International. Truck met oplegger, 1936. Prov.
nr. N 31299. Eigenaar: M.J. van Broekhoven, D.
52a te Moergestel. Wordt in orde gemaakt voor
plaatselijke voedselvoorziening.
15. Chevrolet, 6 cyl. 1938, provinciaal nummer:
...?..Sedan, 5-persoons. Eigenaar: Fa. Wed. J.P. van
Bommel, A. 91 te Moergestel. Is zonder motor.
16. Ford, Junior. 4 cyl. Model coach, 4 pers. 1936,
prov. Nr. N37802. Eigenaar: Wed. J.P. van Bommel,
A. 91 te Moergestel. Wordt in orde gemaakt voor
gebruik door arts.
17. Dodge, type Sedan, personenwagen, 1932
Prov. nr. N. 26215. Eigenaar: N.V. Ant. Van Gils’
Schoenfabrieken te Moergestel. Is defect. Is be
stemd - na reparatie - voor stationair gebruik
als drijfkracht in fabriek.
18. D.K.W., motorrijwiel, 1937. Prov. nr. N. 33608.
Eigenaar: Herman van Hulten, A 84 te Moergestel.
Is zonder banden. Wordt in orde gemaakt als
politiemotor.
19. Citroën, type cabriolet, 1929. Prov.nr. N. 2395.
Eigenaar: J.F. van Bommel, A. 62, te Moergestel.
Is in reparatie en bestemd als politie-auto.
20. Sparta, 125 cc. Bouwjaar 1936. Prov. nr. N
55361. Eigenaar: J.G. Smolders, D. 1 te Moergestel.
Wordt berijdbaar gemaakt als ordonnansmotor
voor Rode Kruis-dienst en t.b.v. technische dienst
(electriciteitsvoorziening). Eigenaar is technisch
monteur van de P.N.E.M. en is belast met aan
sluiting e.d. van motoren t.b.v. de voedselvoor
ziening.
21. D.K.W. motorrijwiel, 125 cc. 1940, Eigenaar:
Th. G.M. van Delft, B. 169a te Moergestel. Gebruik
door arts.
Jongens van stavast
Op deze manier zou men de leden van de Binnen
landse Strijdkrachten, afdeling Moergestel, het
