Jan van Eijck en zijn martelwerk
tuigen in Medisch Centrum
WIEKENTKUNST
'PE GESCHIEPENIS VAN MOERGESTEL
‘Bè de mister in de klas’,
expositie over de geschiedenis
van het onderwijs
Puzzeltocht voor kinderen met
hun ouders en opa's en oma’s
Kinderen een stukje over de geschiedenis van Moergestel bijbrengen. En dat op een
manier die kinderen aanspreekt en plezier bezorgt. Dat is de doelstelling van een spe
ciaal voor kinderen ontwikkelde puzzeltocht. WieKentKunst hecht grote waarde aan
het betrekken van kinderen bij het evenement over de geschiedenis van het dorp.
Omdat zij de toekomst van Moergestel zijn is het goed en belangrijk dat ze iets van de
geschiedenis kennen. Verleden, heden en toekomst vormen samen immers een drie-
eenheid.
OMehent
KUNST
Parochiekerk: een religieus museum
kan niet tippen aan de kunstwerken
Arts en heemkundige vertelt over artsenij vroeger
~cxxS>Sf()oergestel <p°°~
Veel bijzondere objecten te zien in basisschool De Vonder
Pastoor Ad Verest geeft rondleidingen
Aan de hand van oude foto’s kijken naar de huidige situatie
tyViekenf
mooi
wat
kan
paultje
toch
MOERGESTEL-NIEUWS’ - WOENSDAG 21 SEPTEMBER 2016
PAGINA 8
I
van oude foto's naar de huidige situatie.
Het is een aanrader om van deze mogelijk
heid gebruik te maken omdat veel mensen
niet meer naar de kerk gaan en derhalve niet
weten wat voor moois er allemaal in dit
Godshuis staat. Een tentoonstelling die in
dezelfde geest het bezoeken waard is gaat
over een zestal pastoros die veel voor
Moergestel hebben betekend. In de tijd van
Bijzonder aan deze verzameling is de breedte,
waar de meeste andere verzamelaars zich
toeleggen op heel specifieke dingen zoals bij
voorbeeld inktflessen, telramen of schoolpla
ten.
Hun klooster is gesloopt voor het Medisch
Centrum Moergestel.
Zijn voordracht heeft Jan van Eijck als titel
'Uit de oude dokterstas' meegegeven. Wat zijn
optredens altijd extra aantrekkelijk maakt is
dat vanuit het Hilvarenbeekse museum altijd
een aantal artsenij spullen meebrengt die hij
zelf'martelwerktuigen’ noemt. Het publiek
laat hij griezelen met zijn smeuïge verhalen.
Los van zijn algemene verhaal gaat hij voor
zover mogelijk ook in op de Moergestelse
situatie, zoals Theo van Delft die zich als eer
ste huisarts in Moergestel vestigde.
Hij had een woon- en praktijkruimte in het
Broothuys. ‘In het begin liep het helemaal niet
zo goed', vertelde Van Delft toen hij een keer
herinneringen ophaalde aan vroeger. ‘Pas
toen ik in april 1941 trouwde kwamen er
meer patiënten. In een getrouwde arts had
men kennelijk mee vertrouwen', zei hij over
zijn begintijd in Moergestel. Jan van Eijck ver
telt ook over de Hilvarenbeekse dorpsdokter
Piet de Lang. In de periode 1858-1871 deed
hij in Moergestel zestien bevallingen. Jan van
Eijck: "Da’s alvast een goed begin van het ver
haal dat ik in Moergestel kom vertellen."
Voor de gelegenheid worden mooie voorwer
pen uit de kluis gehaald en tentoongesteld.
Enkele oude gewaden worden getoond.
Specifiek voor Moergestel is de aandacht die
wordt geschonken aan Ermelindis. Deze hei
lige wordt sinds de Middeleeuwen in
Moergestel vereerd. Moergestel heeft een
relikwie van deze Vlaamse heilige. Het reli
kwie wordt getoond samen met het certifi
caat van echtheid.
Telramen en inktflessen
Bij toeval begon hij begin jaren '80 met het
verzamelen van schoolspullen. Zijn eerste
object was - uiteraard - een leesplankje, het
befaamde ‘Aap-Noot-Mies’, al snel gevolgd
door het in Moergestel en alle andere katho
lieke plaatsen gebruikte ‘Aap-Roos-Zeef-
Muur’ van de Fraters van Tilburg. Nu bestaat
de collectie uit vele honderden voorwerpen.
het Rijke Roomsche Leven waren pastoors
niet alleen zielenherders, ze zetten zich ook
sterk in voor het maatschappelijk welzijn.
Het bekendste voorbeeld is nog steeds pas
toor van den Boogaard en het door hem geï
nitieerde cultureel centrum.
Voor iedere deelnemer is er een lekker
snoepje 'van voeger'. De winnaar ontvangt de
bekende ‘100 Moergesteltas’. Een tip: als je
aan de puzzeltocht dit weekeinde niet mee
kunt doen, haal dan toch een boekje want de
puzzeltocht kan altijd gelopen worden. Dat is
dan natuurlijk wel zonder het wedstrijdele
ment.
pechvogel een draai om zijn oren.
Deze pechvogels en veel andere interessante
schoolspullen worden tentoongesteld in
basisschool De Vonder aan de Kloosterlaan
32 in Moergestel. De titel van de expositie: ‘Bè
de mister in de klas'. WieKentKunst organi
seert deze tentoonstelling omdat onderwijs
in de geschiedenis van het dorp onnoemelijk
belangrijk was en is.
In de St.-Jans Onthoofdingkerk van Moergestel staan zoveel kunstwerken dat je zou
kunnen spreken van een 'religieus museum’. Dit natuurlijk met de kanttekening dat de
kerk nog volop in gebruik is en daarom geen echt museum is, maar het gaat er dan ook
om om aan te geven dat de Moergestelse parochiekerk veel religieuze kunst bezit.
Alle kunstwerken zijn tijdens WieKentKunst
voorzien van een toelichting. Bovendien heeft
pastoor Ad Verest op enige tijdstippen een
rondleiding door de kerk en langs de kunst
werken. Van hem mag worden verwacht dat
hij er deskundig over kan vertellen. De kerk
is tijdens WieKentKunst op zaterdag en zon
dag geopend.
De in 1945 in Biezenmortel geboren Jacques
van Rijswijk was zijn hele werkzame leven
'mister' op basisscholen. Sinds 1974 heeft hij
onafgebroken voor Oisterwijkse klassen
gestaan van onder meer de St.-Jozefschool
(nu de Krekul) en De Bunders. Hij maakte de
gigantische veranderingen in het onderwijs
mee. Toen hij begon stonden de kinderen bij
aanvang van de schooldag braaf in de rij te
wachten totdat ze naar binnen werden
gebracht en hij eindigde met superassertieve
ouders en kinderen die een leerkracht van
repliek dienen als ze iets niet zint. Het groot
ste plezier dat zijn beroep hem bracht was
het 'directe contact met kinderen'.
Juist door deze brede opzet kan in Moergestel
met zijn verzameling een zeer gevarieerde
expositie over de geschiedenis van het onder
wijs op worden gezet. Twee aspecten vallen
op en komen ook nadrukkelijk aan de orde
tijdens de tentoonstelling. Bij gebrek aan
fabrieken die ze maakten en geld om het te
kopen knutselden onderwijzers vroeger zelf
didactische spullen in elkaar. Op de expositie
'Bè de mister in de klas’ zijn daar aandoenlij
ke, maar effectieve voorbeelden van te zien.
Miniatuur-altaar
Zeker zo interessant is dat het lagere school
onderwijs vroeger was doordrenkt van het
katholieke geloof. Dat werd zowel bewust in
de lesmethoden ingebracht als normaal
onderdeel van het dagelijks leven. De ten
toonstelling laat daar veel voorbeelden van
zien. Een prachtvoorwerp is een fiks model
van een altaar en een ‘miskoffer’ waarin
miniatuur-attributen zitten als kelken en
monstransen. Het altaar is afkomstig van de
St.-Jozefschool in Oisterwijk.
Huisarts Theo van Delft met zijn gezin bij zijn woning aan de Oirschotseweg.
Foto: Collectie Ad Wolfs Adr. Zn.
37 jaar was de tot huisarts opgeleide Jan van Eijck uit Goirle GGD-arts in Tilburg. En al
32 jaar is hij conservator van museum de Dorpsdokter in Hilvarenbeek. Behalve deze
cv-achtergronden is Jan van Eijck een begenadigd verteller met een voorliefde voor tot
de verbeelding sprekende en anekdotische details. Zondag 25 september komt hij in het
kader van WieKentKunst vertellen over de praktijk van een Brabantse dorpsdokter in
vroeger dagen.
Jan van Eijck (1950) doet zijn verhaal in het
Medisch Centrum Moergestel, 's Middags
treedt hij twee keer op. In het Medisch
Centrum Moergestel is hij in het gezelschap
van de Zusters van Asten. Drie zusters die in
het Moergestelse Antoniusklooster hebben
gewoond en gewerkt halen samen met de
bezoeker herinneringen op. In het centrum
hangt een fiks aantal historische foto’s van de
aanwezigheid van de zusters in Moergestel.
Ze doen hun verhaal op historische grond.
Voor deze puzzeltocht is een speciaal boekje
ontwikkeld. Dit is gratis verkrijgbaar in de
infostand in Den Boogaard. De puzzeltocht
kan op zowel zaterdag als zondag worden
gelopen. In het boekje staan foto’s van gebou
wen vroeger en nu. Bij deze foto’s worden
vragen gesteld over bijvoorbeeld de functie
van een gebouw, wie er in woonde en derge
lijke. De puzzeltocht bevat allerlei geinige
opdrachten. De kinderen kijken aan de hand
De Oisterwijkse verzamelaar Jacques van Rijswijk in de schoolbanken van zijn collectie
schoolspullen. Foto: Paul Spapens
In de zeer omvangrijke verzameling schoolspullen van de Oisterwijkse verzamelaar
Jacques van Rijswijk zitten zelfs een paar pechvogels. Dat zijn met zaagsel gevulde pop
pen in de vorm van een vogel. Als een kind vroeger in de schoolklas zat te klieren, gooi
de de ‘mister’ een pechvogel naar hem. Hij moest de pop terugbrengen en dan kreeg de
Op beide dagen is Jacques van Rijswijk aan
wezig voor tekst en uitleg.
3
