De Grote Geeselse Geschiedenis Quiz
van WieKentKunst
ST
^Wiekent
PAGINA 4
’MOERGESTEL-NIEUWS’ - WOENSDAG 7 SEPTEMBER 2016
Het in 1922 opgerichte MVC.
^^^(Mergestel
De bouw van Maria Hoeve.
HoekRootven-Tilburgseweg-Oisterwijkseweg.
Hart ontstond in de 13de eeuw. Rond het einde
van de 19de eeuw en het begin van de 20ste
eeuw kende de Heilig Hartverering een grote
opbloei. Als onderdeel daarvan werden overal
H. Hartbeelden opgericht. Een beroemd exem
plaar met gouden hart staat bij de Heuvelse
De al deels gesloopte kerk.
Avendonk, bijgenaamd Rooi Kee. Van haar werd
de volgende anekdote verteld. Een klant zat aan
een borreltje te nippen. Hij trok een bedenkelijk
gezicht en vroeg: 'Wès dè nou?' De kasteleins
vrouw verontschuldigde zich en zei: 'Och, sorry,
ik ben vergeten snevel bij 't water te doen.' Even
eens verdwenen zijn café De Roskam aan de
Heuvelstraat (nabij het huidige bedrijf van Wim
Ketelaars] en het café van de familie Van Dijk-
Wolfs aan de Vinkenberg. In de langgevelboer-
derij (wordt nu verbouwd) op de hoek van de
Zelt en de Broekzijde dreef Jeanne (Jana) van
den Bosch haar café.
VRAAG 9: Hoe heette het café van Jana van
den Bosch?
VRAGEN 3 EN 4
Tot de belangrijkste historische gebouwen van
Moergestel behoren de toren en de kerk. De
middeleeuwse kerk werd gesloopt (foto), de
eveneens zeer oude toren werd gelukkig behou
den. De nieuwe kerk werd op 30 mei 1932 in
gezegend door pastoor Jos Janssen. Vooraf
gaand aan de sloop van de kerk werd het kerkhof
geruimd. Overledenen werden voortaan begra
ven op de begraafplaats aan de Postelstraat. In
1949 is de toren voor een symbolisch bedrag
van een gulden eigendom geworden van de
parochie.
VRAAG 3: Wie was de architect van de nieuwe
kerk?
VRAAG 4: Hoe heet de bouwstijl waarin de
toren is uitgevoerd?
VRAAG 1
Moergestel is tegenwoordig regelmatig op de
landelijke radio door de vele ongevallen die er
op de A 58 gebeuren met files tot gevolg. In het
begin was dit een eenbaansweg. Omdat het ver
keer snel toenam werd het een levensgevaarlijke
weg. In 1962 vielen er zes verkeersdoden. In
de gemeenteraad van Moergestel werd aange
drongen op verbreding. Het naar twee rijbanen
verbrede wegvak Tilburg-Oirschot was op 2
mei 1966 klaar. Binnen een paar jaar wordt
begonnen met een verbreding tot drie rijbanen.
De bouw van de vier windmolens langs de A
58 op de grens van Oirschot en Moergestel
leverde een nieuw woord op: windmolenfile.
VRAAG 1: Op welke datum en in welk jaar
werd het eerste gedeelte van de A 58 geo
pend, het wegvak Tilburg-Oirschot?
De Stichting WieKentKunst organiseert op 23, 24 en 25 september voor het negentiende
jaar op rij een dorpsevenement voor en door Moergestel. Het thema dit jaar is de rijke,
bewogen en interessante geschiedenis van Moergestel en van de Moergestelnaren. Een
onderdeel van het evenement is deze Grote Gèèselse Geschiedenis Quiz.
Al negentien jaar timmert WieKentKunst aan de weg met de (volks)cultuur en de identiteit
van Moergestel. De stichting werd daarvoor beloond met de provinciale Willy Knippen-
bergprijs. Een zeer wezenlijk onderdeel van de identiteit van Moergestel is de historie
van het dorp en de inwoners. Moergestel is in het verleden het dorp geworden dat het nu
is! Daarom past het thema geschiedenis zo goed bij WieKentKunst.
Heel veel mensen interesseren zich in de geschiedenis en vinden het leuk feiten en feitjes
te kennen. Aan de geschiedenis van Moergestel is ruimschoots aandacht besteed in allerlei
boeken. Onder meer door die te raadplegen kunnen de vragen worden beantwoord van
deze Grote Gèèselse Geschiedenis Quiz. Wikipedia kan handig zijn. Maar door rond te
kijken in het dorp en 'het er over te hebben' met 'kenners’ kom je ook al ver: deze quiz
bevat namelijk vragen die beantwoord kunnen worden door het raadplegen van het col
lectieve geheugen.
Meedoen is makkelijk en gaat als volgt. Noteer de nummers van de vragen en zet daar het
antwoord achter. Stuur de antwoorden per mail naar info@wiekentkunst.nl of stop ze in
de brievenbus van D'n Duyp 41. Vergeet niet naam, adres, telefoonnummer en emailadres
te vermelden. Insturen kan tot uiterlijk vrijdag 16 september. De quiz kent drie prijswin
naars. De inzender met de meeste goede antwoorden krijgt een door Ineke van de Loo
gemaakte trofee, de nummers twee en drie ontvangen een Moergestels Straatnamenboek.
De winnaars worden bekend gemaakt op de Avond van de Moergestelse Geschiedenis op
vrijdagavond 23 september in Den Boogaard.
De historische foto's op deze pagina komen uit de collectie van Ad Wolfs Adr. Zn.
VRAAG 2
Deze prachtige ingekleurde ansichtkaart uit het
begin van de vorige eeuw laat de driesprong
zien van het Rootven, de Oisterwijkseweg en
de Tilburgseweg. Er stonden hier meerdere
cafés, waaronder het bekende Breda’s Welvaren.
Vast in het collectieve geheugen van Moergestel
zit de brand van Breda’s Welvaren in 1966.
Hierbij kwam Christ Timmermans, een zoon
van de eigenaren, om het leven. Een ander café
heette 'In Paul Krüger’, een voor Moergestel
uiterst merkwaardige naam. Paul Krüger (1825-
1904) was de voorman van de Boeren tijdens
de Boerenoorlogen in Zuid-Afrika.
VRAAG 2: Hoeveel cafés stonden er begin
twintigste eeuw op dit punt?
VRAGEN 5 EN 6
Ook in Moergestel is voetbal een belangrijke
sport, Audacia is derhalve een belangrijke ver
eniging. Rooms Katholieke Sportvereniging
Audacia werd opgericht op initiatief van pastoor
Van den Boogaard. In de Latijnse naam klinkt
de betrokkenheid van de pastoor door; tijdens
zijn opleiding heeft hij deze taal geleerd. Onge
veer dertig jaar eerder maakte Moergestel ken
nis met voetbal in georganiseerd verband. In
1922 werd op initiatief van Alois Nagel MVC
opgericht, De Moergestelse Voetbal Club (Foto).
De eerste wedstrijd werd gespeeld bij café 't
Stokske. De tegenstander was Ons Vios uit
Tilburg. Omdat MVC geen eigen voetbalveld had
werd steeds ergens anders gespeeld, bij 'Piet
Moet'fDe Hoefkens), op een weiland aan D'n
Duyp en op D’n Bult of Hoog Eigen (Oisterwijkse
weg). In 1932 hield MVC op te bestaan. De opvol
ger was WM (Voetbal Vereniging Moergestel)
dat bestond van 1935 tot 1940. In de begintijd
speelde Audacia aan de Bosstraat.
VRAAG 5: In welk jaar en op welke datum
werd Audacia opgericht?
VRAAG 6: Wat betekent Audacia?
VRAAG 7
Letterlijk het toonbeeld van het Rijke Roomsche
Leven in Moergestel en vrijwel alle andere dor
pen en stadswijken was het Heilig Hartbeeld.
Het Rijke Roosmche Leven was de periode waar
in de katholieke kerk in alles de maat der dingen
was. Deze periode liep (in grote lijnen) van
1917 tot het einde van het Tweede Vaticaans
Concilie in 1965. De verering van het Heilig
kerk in Tilburg. Ook Diessen kent nog zo'n beeld.
Uiteraard kreeg Moergestel een H. Hartbeeld.
Het werd letterlijk in stukken geslagen tijdens
de Tweede Beeldenstorm. De Eerste Beelden
storm voltrok zich in 1566, de tweede hield
gelijke tred met de ontkerkelijking na 1965. Uit
tal van kerken werden heiligenbeelden en ook
andere voorwerpen als biechtstoelen en com
muniebanken verwijderd en vernield. We mogen
ons nu gelukkig prijzen dat de kerk van Moerges
tel ontsnapte aan deze culturele barbarij.
VRAAG 7: Aan welke straat stond het H. Hart
beeld van Moergestel en waar precies stond
het? (aangeven met de huidige huisnummers
ter hoogte van waar het in deze straat stond).
VRAAG 9
Moergestel mag zich nog steeds een dorp noe
men met een groot aantal cafés. Er zijn er echter
veel meer geweest. Dat was trouwens overal
het geval. Beroemd was café Cambrinus. Dit
stond vlakbij de kerk op wat nu het St.-Jansplein
is. Aan de Oirschotsweg, komend vanaf het dorp
links van de weg ongeveer 200 meter vóór het
Draaiboompje, had je het café van Kee van
VRAAG 10
Moergestel is écht een zeer oude woonplek. Uit
verschillende historische episoden zijn hier
vondsten gedaan die duiden op vroege bewo
ning. Archeologisch onderzoek wees uit dat De
Zelt in de Ijzertijd (vanaf 800 voor Christus) al
een nederzetting was. Verdeeld over drie boe
renerven stonden er tien huizen. Hier zijn ook
resten gevonden van Romeins aardewerk en
een romeinse munt met de beeltenis van keizer
Trajanus (98-117). In de Raadhuisstraat is een
afvalkuil uit de Romeinse tijd gevonden. De bot
ten, de fragmenten glas, aardewerk en dakpan
nen dateerden van tussen 50 en 300. In de buurt
van de afvalkuil moet toen een huis hebben
gestaan. In 1982 werd aan het Regenbeemdeke
een grote hoeveelheid scherven van Romeinse
amfora gevonden. In amfora werd graan opge
slagen en er werden olie en wijn in bewaard en
vervoerd. De in historisch opzicht belangrijkste
vondst die in Moergestel is gedaan betrof een
ongeveer 17 centimeter lange steen met een
gat er in. Het aan de Molenakkers gevonden
werktuig stamt uit de Rössencultuur van circa
4000 jaar geleden. Het zeer zeldzame voorwerp
is door ruilhandel in Moergestel terecht geko
men.
VRAAG 10 IS EEN MEERKEUZEVRAAG:
Het stenen voorwerp van 4000 jaar oud werd
vermoedelijk gebruikt als:
A Ploeg
B Wapen
C Beitel
VRAAG 8
Een van de karakteristieken van Moergestel is
dat langs drie van vier invalswegen van het
dorp grote en sjieke villa’s staan of bijzondere
historische gebouwen. Komend vanuit Tilburg
passeer je bijvoorbeeld de villa’s van 'Brizzi'
(Dennenhoef) en Zonnewende. Dennenhoef,
dat nu wordt gesloopt, is in 1917 gebouwd als
jachthuis van de Tilburgse fabrikantenfamilie
Van den Bergh (AaBe). Het tegenovergelegen
Zonnewende is door diezelfde familie gebouwd
in 1922. De weg naar Oirschot of Spoordonk
(‘Sporrink’) is zo mogelijk nog interessanter.
Het Broothuys is een juweel van een historisch
gebouw. In zijn huidige vorm dateert het Broot
huys van 1779. Er min of meer tegenover staat
de kasteelachtige villa Hoogen Huizen uit 1889.
Richting Oisterwijk is De Nachtegaal uit 1868
een lust voor het oog en de door hoge bomen
iets aan het oog onttrokken villa Maria Hoeve
is beslist ook de moeite waard. Dit voorname
huis werd rond 1920 gebouwd door de Moerges
telse aannemer Antoon Vriens in opdracht van
leerlooier Henri Witlox uit Waalwijk. Eerst heet
te de villa Dennenhof. Nadat dochtertje Maria
was overleden werd de naam veranderd in Ma
ria Hoeve.
VRAAG 8: Een van de dochters van Henri
Witlox heette Miet. Een van haar dochters
werd in 1929 geboren. Ze werd een bekende
tv-persoonlijkheid. Wie is dat?
Moergestel
Roodven
