De Lourdesgrotten van Moergestel en elders
In 1858 verscheen in de grot van Massabielle in de buurt van Lourdes
Maria aan Bernadette Soubirous. Deze gebeurtenis maakte meteen zo’n
indruk dat er kopieën van de grot werden gebouwd. Het fenomeen van de
Lourdesgrot als plaats voor de verering van Onze Lieve Vrouw van Lourdes
was geboren. Hoewel er inmiddels vele zijn gesloopt, zoals ook Heilig
Hartbeelden en ander uiterlijk vertoon van het Rijke Roomsche Leven zijn
gevallen tijdens de Tweede Beeldenstorm, zijn er nog behoorlijk wat
Lourdesgrotten bewaard gebleven. Ze zijn stuk voor stuk de moeite van
een bezoek meer dan waard. Uitgevoerd in cement en beton vertellen ze
een mooi Mariaverhaal.
’MOERGESTEL-NIEUWS’ - WOENSDAG 20 JULI 2016
PAGINA 4
De Lourdesgrot in de tuin van de Zusters van Liefde.
Zo ziet het Lourdesgrotje in de tuin aan de Pastoor de Louwstraat er nu uit. Foto: Paul Spapens
Een van de Lourdesgrotten van Moergestel
staat in de tuin van een privéwoning aan de
In de tuin van het Broederhuis aan de Pastoor de Louwstraat werd door broeder Hermetus (tweede van
links) een Mariagrotgebouwd. Deze grot bestaat nog steeds. Foto: Collectie Ad Wolfs Adr. Zn.
Pastoor de Louwstraat. Deze woning en de
tuin maakten eens deel uit van het complex
van de Broeders van Dongen. Zij bewoonden
het klooster op de hoek van de Bosstraat en
ze gaven les op de St.-Jozefschool waarin nu
Bienekebolders is gevestigd. De officiële
naam van deze congregatie was Broeders van
Onze Lieve Vrouw van Lourdes. Het lag dus
eigenlijk voor de hand dat de broeders een
Mariagrotje bouwden. Hoewel niet meer in
bijzondere goede staat, is deze Lourdesgrot
nog wel compleet met Mariabeeld en beeld
van Bernadette.
Een stuk beter onderhouden is de
Lourdesgrot in de ruin van klooster
Nieuwenhof. De grot is een trefpunt voor de
Zusters van Liefde die nog in het klooster
wonen. Er staan twee banken bij om aange
naam te verpozen op deze idyllische plek. Het
is niet bekend wanneer dit Lourdestgrotje is
gebouwd. Bijzonder is dat Moergestel een
kapelletje heeft gekend dat was opgedragen
aan de echtgenoot van Maria, St.-Jozef. Het
stond in de tuin van het Antoniushuis van de
Zusters van Asten aan de Raadhuisstraat. Dit
hele complex is inclusief dit kapelletje weg
gevaagd om plaats te maken voor het
Medisch Centrum Moergestel. Wat hiervan
rest is een petieterig monumentje met het
luidklokje rechts naast de nieuwbouw.
Historie Lourdesgrotten
De twee in Moergestel nog aanwezige
Lourdesgrotten maken onderdeel uit van een
cultuurhistorisch fenomeen. Als het gaat om
openbare Lourdesgrotten telt België er nog
ruim zeshonderd en Nederland ruim hon
derd. Dit grote verschil laat zich in de eerste
plaats verklaren door het feit dat slechts een
beperkt deel van Nederland katholiek is
(was). België is (was) zo goed als helemaal
katholiek. Een tweede reden dat er in België
meer Lourdesgrotten behouden zijn gebleven
is dat Nederlanders nu eenmaal veel eerder
overgaan tot sloop van iets dat niet meer
bevalt of niet nuttig meer is. In België is de
waardering voor (materieel) erfgoed uit de
volkscultuur - en dus ook volksdevotie - gro
ter dan in Nederland. Gelet op deze culturele
en religieuze achtergronden en verschillen
mag je vaststellen dat de ruim honderd
Lourdesgrotten in Nederland er nog aardig
wat zijn.
In het geval van de komst van de Lourdesgrot
lijkt het er op dat er deels sprake is geweest
van culturele beïnvloeding van Nederland
door België. Dit doet zich vaker voor, vooral
op het gebied van volkscultuur, maar het
wordt met name in België lang niet altijd
gezien omdat er toch nog steeds wordt opge
keken tegen Nederland - dit is wel sterk aan
het veranderen. Een voorbeeld van Belgische
volksculturele invloed op Nederland is de
openluchtkerststal die vanuit België de grens
naar Noord-Brabant en Nederlands Limburg
overstak en daar nu niet meer is weg te den
ken.
schijningen in Lourdes in 1858. In tegenstel
ling tot veruit de meeste mensen toen kon
zijn er twee jaar later zelf een kijkje gaan
nemen. Ze besloot in haar woonplaats een
replica te laten bouwen. Dat was twee jaar na
de verschijningen in Lourdes. De Mariagrot
van Houthulst bestaat nog steeds. Het is een
Mariale trekpleister van jewelste.
Deze historische Lourdesgrot kan ook wor
den gezien als een gangmaker achter het ver
der aankleden met Kruiswegen en kapelletjes
waarin onder meer het levensverhaal van
Maria wordt uitgebeeld. Bij de Lourdesgrot
van Houthulst zijn de vijf Blijde Mysteries
van Maria, de vijf Droeve Mysteries en de vijf
Glorierijke Mysteries te zien, evenals de
Zeven Weeën van Maria. Het totaal is een
schitterend voorbeeld van hoe in die tijd,
toen veel mensen nog ongeletterd waren en
je niet veel verder kwam dan je eigen dorp,
In de tuin van het Antoniushuis stond een klein St.-
Jozefkapelletje. Foto: Collectie Zusters van Asten.
de verhalen van het katholieke geloof aan het
grote publiek werden verteld. Tegenwoordig
wordt voor zoiets vaak het woord beleving
gebruikt. Konden onze voorouders door mid
del van de Lourdesgrot het inspirerende ver
haal van Bernadette beleven, de objecten
stellen ons nu in staat om de verering van
Maria in vroeger tijden te ervaren.
Lourdes der Armen
Een Lourdesgrot met alles er op en er aan a
la Houthulst vind je in Bassenge (Bitsingen)
in de provincie Luik. Deze Lourdesgrot met
een Kruisweg en vijftien kapelletjes werd op
8 december 1889 ingewijd. In de kapelletjes
wordt onder meer een aantal heiligen voor
gesteld. Al snel heette dit oord het Lourdes
der Armen of Klein Lourdes; onder deze laat
ste naam is deze fraaie plek nog steeds
bekend. In het dorp wijzen toeristische bord
jes de weg. Het Mariaoord werd Lourdes der
Armen genoemd omdat er mensen naar toe
kwamen die geen geld hadden om de echte
grot van Massabielle te bezoeken.
Tegenwoordig is Klein Lourdes van Bassenge
een plek waar de Mariadevotie bloeit. Omdat
de natuur er tevens erg mooi is, roept het
geheel een primair spiritueel gevoel op.
Noord-Brabant
Aan de andere kant van de meet richten we
de schreden naar Katwijk, een dorpje met
vierhonderd inwoners. Het ligt aan de linker
oever van de Maas in Noord-Brabant. Op een
idyllische plaats verscholen achter de
Martinuskerk ligt hier sinds 1887 een
Lourdesgrot. Het is een van de oudste van
Nederland. Het Mariabeeld werd in 1888
geplaatst en in 1958 gekroond. In dat jaar
was het precies een eeuw geleden dat Maria
was verschenen aan Bernadette in de grot
van Massabielle nabij Lourdes. Bezijden de
Lourdesgrot waarbij ten teken van de Noord-
Brabantse identiteit de vlag van deze provin
cie wappert, ligt een klein processiepark,
opgericht tot devotioneel vermaak van de
bezoekers.
Veel meer naar het Westen in Noord-Brabant
ligt St-Willebrord dat sinds 1885 is gezegend
met een Lourdesgrot. Deze is in 1925 vervan
gen door het huidige exemplaar. Het rijksmo-
nument ligt in een gaaf bewaard processie
park. Het ontwerp van de kerk is geïnspi
reerd op de Notre Dame du Rosaire in
Lourdes. Bijzonder aan deze Lourdesgrot is
dat er een stuk steen uit de originele grot in
is gemetseld. Het reliek werd in 1926 eigen
handig uitgehakt door pastoor Petrus
Bastiaansen. Het standbeeld van deze in St.-
Willebrord geliefde herder staat nabij de
ingang tot het park. Vanaf deze plaats houdt
hij een oogje op zijn erfgoed, de Lourdesgrot.
(Door Paul Spapens)
Houthulst, de eerste van België
Zoals met de openluchtkerststal is het onge
veer ook gegaan met de Lourdesgrot. De eer
ste van de Lage Landen werd in 1860 in
Houthulst gebouwd. Houthulst ligt in West-
Vlaanderen nabij Diksmuide. De initiatief
neemster was de diep gelovige mevrouw
Cassiers. Zij was een van de velen die meteen
werd geraakt door het verhaal van de ver
in de scherpe draai in het Rootven stond ter hoogte van café De Brouwer dit Heilig Hartbeeld. Foto:
Collectie Ad Wolfs Adr. Zn.
Een van die Heilighartbeelden die zijn ver
dwenen stond eertijds aan het Rootven. Het
was een prachtexemplaar omgeven door ele
menten vol pracht en praal uit de tijd van het
Rijke Roomsche Leven. Een Lourdesgrot in de
openbare ruimte, zoals de Mariakapel langs
de weg naar Oisterwijk, heeft Moergestel
nooit gekend. Wel werden er ooit twee
Lourdesgrotten gebouwd in het privédomein
en deze twee erfgoedstukken zijn bewaard
gebleven. Dat is al heel wat want in de jaren
'60 en '70 is in Moergestel zeer veel gesloopt,
van de bebouwing bij de kerk tot 't Stoom
aan het Rootven.
