Kees van Dijk, beroepsgrafdelver van Moergestel
I --
hem het bericht dat Bresson was overleden.
lees het vervolg op pagina 9
ders gekocht van ome Kees de Beer. Die ver
huisde toen naar de Torentjeshoeve, in de hui
dige situatie de villa-achtige boerderij links,
naast de geitenhouder.
sensatie. Zoals hij over zijn ervaringen vertelt,
komt het allemaal over als doodnormaal.
Op 10 november 1991 overleed Cornelia Picokrie-Smetsers. Het was het eerste graf dat Kees van
Dijk groef.
Bayer, van de chemiefabrieken. Haar ouders
kwamen per helikopter in Moergestel op
bezoek. Zij heette Moncia, hij Ruud. Er werd
met geld gesmeten. De nu verwilderde park
achtige tuin werd voor een miljoen gulden
opgeknapt. Het beste was niet goed genoeg.
Kees van Dijk vertelt hoe hij een grote maai-
machine kocht, een tweedehandse voor 25.000
gulden. Maar hij kon mooi terug omdat een
tweedehandse niet passend werd gevonden.
Het moest een nieuwe zijn, waarde 45.000 gul
den.
Er golfde onvoorstelbaar veel emotie door
Moergestel in de tijd dat Kees van Dijk graf
delver werd. Iedereen kan aanvoelen dat je dit
vak niet zomaar kiest, dat er een bijzondere
aanleiding moet zijn. Nou die was er. Alle
oudere Moergestelnaren weten zich te herin
neren hoe op een dag bekend raakte dat de
stoffelijke overschotten niet diep genoeg begra
ven waren. Volgens Kees van Dijk zette een
nabestaande een bloempot op een graf en ont
dekte dat de kist door slechts een klein laagje
zand werd bedekt. Terwijl boven een kist een
halve meter zand moet liggen. Een kist zelf is
zestig centimeter diep. Tel dit bij elkaar op en
Lichtreclames
Het harde werken zit hem in het bloed. Zijn
moeder Jans de Beer was boerendochter van
de Broekzijde, zijn vader Ties van Dijk woonde
als boerenzoon tegenover haar. Het echtpaar
kreeg zes kinderen. Eerst zag het er naar uit
dat Jans en Ties kinderloos zouden blijven.
Jan van Dijk werd als zoon aangenomen. Toen
volgen er twee tweelingen op een rij. Kees van
Dijk is er eentje van de tweede tweeling. Jos
is de andere helft. Ties van Dijk werkte op de
AaBe-fabrieken. Het toeval wil, dat terwijl hij
dit vertelt, naast hem een reclameverlichting
van de roemruchte Tilburgse textielfabriek
staat. Al een jaar of vijftien verzamelt hij licht
reclames. Zijn collectie is zo uniek dat hij
geregeld verzoeken krijgt van gezelschappen
om te mogen kijken. Een paar jaar geleden
tijdens WieKentKunst kwamen er meer dan
duizend mensen kijken, terwijl zijn bedrijf
aan de rand van Sonman II toch ‘een end öt
de gooi’ ligt.
‘Het graven van het graf van ons moeder werd me ontraden, maar het was het laatste wat ik voor haar kon doen’
(DOOR PAUL SPAPENS)
“Hier moeten ze ergens liggen”, zegt Kees van Dijk, de beroepsgrafdelver van
Moergestel. In de tijd dat er nog nauwelijks werd gecremeerd delfde hij tussen
de veertig en de vijftig graven per jaar op het prachtig bijgehouden kerkhof aan
de Postelstraat. Nu zijn het er toch nog vijfentwintig tot dertig per jaar en onder
het lopen over het kerkhof vertelt Kees van Dijk terloops dat hij er onlangs nog
zes in een week had. Hij begint zijn tocht over de begraafplaats bij het graf van
Cornelia Picokrie-Smetsers, overleden op 10 november 1991. Het was het eerste
graf dat Kees van Dijk groef. Dan stopt hij bij het graf dat hij wil laten zien. Zijn
ouders liggen er begraven: Martinus van Dijk, overleden in 1977 en zijn echtgenote
Johanna van Dijk-De Beer die haar veel te jong gestorven man 37 jaar overleefde
en op 6 december 2012 stierf. “Haar graf heb ik ook gegraven”, zegt Kees van
Dijk, de schop waarmee hij dit handwerk verricht in de hand.
Villa Dennenhoef
Na de lagere school doorliep Kees van Dijk
de middelbare tuinbouwschool in Breda. Hij
kwam in dienst van Jos van Alphen tuinaanleg
en -onderhoud. Onder andere de tuinen in
het Groot- en Klein Bungalowpark zijn door
Kees van Dijk (mede) aangelegd. Na zijn mili
taire dienst kon hij niet bij zijn oude werkgever
terugkeren. Anderhalf jaar werkte hij bij boom
kweker Van letsel en werd vervolgens aange
nomen als tuinman voor Villa Dennenhoef,
de overburen van Zonnewende. De meest
kleurrijke periode uit zijn leven brak aan. Op
Dennenhoef woonde toen het kinderloze,
schatrijke echtpaar Bresson-Bayer. De vrouw
deze huizes was een telg uit het Duitse geslacht
D’n Brizzi
Villa Dennenhoef stond anderhalf jaar leeg.
In die tijd werkte Kees van Dijk voor de eigen
aar van villa Mariahoeve aan de weg naar
Oisterwijk. Toen het echtpaar Weggelaars
Dennenhoef kocht trad hij bij hen in dienst.
Hij was de eigenaar van een fabriek in Tilburg
waar plastic tasjes voor winkels werden ge
maakt. Een jaar of zeven later maakte hij kennis
met de volgende eigenaar, de beruchte Antonio
Brizzi naar wie de volksmond Dennenhoef
heeft omgedoopt. In Moergestel weet iedereen
wat met ‘de Villa van Brizzi’ wordt bedoeld.
Deze kleinzoon van een Italiaanse gastarbeider
stond in zijn tijd aan de top van de criminele
piramide in Brabant.
De graven die hij maakt zijn net zo diep als
zijn grafdelversschop lang is. Het is zijn
tweede schop sinds hij in 1991 begon met
delven. Hij laat de schop zien. De steel is
als gevolg van het vele graven licht gebogen
ter hoogte van waar hij hem met de rech
terhand vasthoudt. De schop is letterlijk
naar zijn hand gaan staan. “Ik laat de schop
dan ook nooit achter op het kerkhof.”
Met zijn pony’s had Ties van Dijk een bijver
dienste. Óp een plat wagentje bracht hij leer-
afval van schoenfabriek ‘De Duifjes’ naar een
stortplaats ter hoogte van De Baars, het ver
keersknooppunt tussen Moergestel en Tilburg.
Na zijn overlijden heeft Kees van Dijk dit
werk als bijverdienste voortgezet. Dat kwam
vooral doordat hij zich over de pony’s ont
fermde uit respect voor zijn vader. De dieren
betekenen zoveel voor hem dat, toen zijn einde
naderde, een pony naar zijn sterfbed in de
huiskamer werd geleid. Kees van Dijk werd
overigens geboren aan de Hippelpad. De wo
ning aan de Tilburgseweg werd door zijn ou-
Kees van Dijk zei ja tegen het verzoek om
een gemeenschap in nood vooruit te helpen.
Later is zijn functie van beroepsgrafdelver
in dienst van de parochie formeel geregeld.
Al die jaren later weet niemand in Moer
gestel beter dan dat.Kees van Dijk de graven
graaft. Dat moet in Moergestel met de hand
omdat op het kerkhof geen ruimte is voor
een graaftnachientje. Op het nieuwe gedeelte
kan dat overigens wel, maar het praatje dat
de grafdelver maakt met nabestaanden en
bezoekers, de persoonlijke aandacht die er
op momenten van intens verdriet is, geven
de functie van Kees van Dijk een grote meer
waarde. In andere gemeenten waar men
geen eigen grafdelver heeft en dit werk aan
een particulier bedrijf wordt uitbesteed,
wordt dit toch als veel afstandelijker erva
ren.
Groot lijf, klein hartje
Maar het bekendst is Kees van Dijk toch als
de grafdelver die niet alleen de graven van
1.20 meter diepte graaft, maar ook de nabe
staanden helpt bij het uitkiezen van een plek.
“Hoor eens”, zegt hij bij een begin oktober
vers gedolven graf. Achter de haag van het
kerkhof klatert het water van de Reusel bij
een kleine stuw. De herfstbruine bladeren van
de bomen ruisen. De sfeer is goed, passend
bij een kerkhof. “Toen we deze plek uitkozen
heb ik op deze elementen gewezen. Dat doet
de mensen goed”, zegt Kees van Dijk, een
man met het bonkige lijf van iemand die met
zware lichamelijke arbeid de kost moet ver
dienen. In dat lijf klopt een klein hart vol
emotie.
Kees van Dijk met de schop waarmee hij de graven delft.
Toen de 93-jarige Jans van Dijk werd bediend,
vroegen bezorgde familieleden aan Kees van
Dijk: ‘Hèdde al iemand?’ Ze gingen er voet
stoots van uit dat hij het graf voor zijn eigen
moeder niet zou delven, door emoties over
mand niet zou kunnen delven. “Maar dat was
het laatste wat ik voor haar kon doen. Toen ik
haar graf groef herhaalde ik het steeds opnieuw:
‘Dit is het laatste wat ik voor je kan doen moe
der.’ Daardoor was tijdens de begrafenis ieder
een in zijn goej pak, maar ik was in mijn kaoj
pak. Achteraf ben ik heel blij dat ik het gedaan
heb en heel mijn familie vond het prachtig.”
De in 1953 geboren Kees van Dijk is een BM-
er, een bekende Moergestelnaar. Dat heeft een
aantal redenen, zoals zijn maatschappelijke
betrokkenheid. Hij was medeoprichter van
carnavalsvereniging De Dors(t)vlegels. Meer
dan dertig jaar was hij voorzitter. De jaarmarkt
op de eerste zondag van mei, die altijd veel
bezoekers naar Moergestel brengt, is tientallen
jaren geleden er mede op zijn initiatief geko
men. Vele jaren heeft hij de jaarmarkt met
zijn vrouw Marjan (geboren Ligtvoet) geor
ganiseerd. Als eigenaar van een marktkramen
en partytentenverhuurbedrijf kent iedereen
hem in Moergestel en verre omstreken als een
harde sjouwer die met zijn eeltige knuisten
honderden kramen per dag wegzet. Van zulk
soort werk wordt wel eens gekscherend gezegd
dat je er grote neusgaten en lange armen van
krijgt.
Volgens Kees van Dijk had Bresson kapitalen
verdiend omdat hij een monopolie had op
schoenen die in Brazilië waren gemaakt. Op
een dag ging hij rond acht uur ’s avonds naar
huis, zijn gewone tijd om de pannen er op te
gooien. De volgende dag was hij al weer om
08.00 uur paraat. Wat hij toen aantrof vertelt
hij met een stem verwondering: “De villa was
helemaal leeg. Hélemaal! In één nacht leeg
geruimd. Je moest eens weten hoeveel er in
dat huis stond. Léég. Er stond nog een staande
klok en er lag een envelop. De klok was voor
mij, in de envelop zat geld en de opdracht
voor het huis te blijven zorgen. Volgens Kees
van Dijk was het echtpaar uit elkaar. Via weder
zijdse kennissen in Tilburg is hij steeds min
of meer op de hoogte gebleven van het reilen
en zeilen. Nog niet zo lang geleden bereikte
Brand Breda’s Welvaren
Voor zijn hobby hield boerenzoon Ties van
Dijk een paar ‘ponniekes’ en enkele tientallen
varkens in het huis aan de Tilburgseweg. Dit
huis staat tegenover de plaats waar vroeger
Breda’s Welvaren stond. Kees van Dijk was
ooggetuige van de rampzalige brand die Christ-
je Timmermans het leven kostte. Deze brand
staat in het collectieve geheugen van Moerges
tel gegrift. De bij de brand omgekomen jon
geman lag tot voor kort begraven meteen links
bij de hoofdingang van het kerkhof. Tijdens
de rondgang over de begraafplaats staat hij
stil bij deze plek. Onlangs was hij het die dit
graf heeft moeten ruimen. Nu heeft Frans van
de Wouw er zijn laatste rustplaats gevonden.
Grafdelver van beroep
Toen het schandaal van de niet diep genoeg
begraven stoffelijke overschotten landelijk
nieuws was, werd Kees van Dijk op het ge
meentehuis van Moergestel uitgenodigd. Men
zocht een nieuwe grafdelver en de vraag die
aan hem werd gesteld: ‘Hèdde gij daor mis
schien tèèd vur Kees?’ Mevrouw Picokrie, toe
vallig de buurvrouw van de zus van zijn moe
der, was de eerste voor wie hij een graf groef.
Hij bekent hoe de schrik hem de adem deed
stokken toen hij met zijn eerste schop plots
op iets hards stootte. Dat zal toch geen schedel
zijn....? Nee, het waren wortels van berken
bomen die er toen nog stonden.
je komt aan een grafdiepte van 1.10 meter.
Kees van Dijk speelt op zeker en graaft stan
daard tien centimeter dieper.
De weelde was gigantisch, de levensstijl na
venant excentriek. Kees van Dijk zegt dat
hij ‘boeken vol’ over zijn bizarre ervaringen
kan vertellen en dat lijkt niet overdreven.
Van tuinman evolueerde hij tot manusje van
alles. Hij stuurde het overige personeel aan;
een man of zeven, waaronder een butler en
een paar tuinlieden. Hij was privéchauffeur.
Bresson had zeven auto’s, de een nog exclu
siever dan de ander. Voor elke auto moest
Kees van Dijk een ander pak aantrekken.
“Ik kreeg zelf elk jaar een nieuwe auto van
de zaak.” Als een lamp in een schemerlamp
kapot was, belde hij Kees van Dijk midden
in de nacht op om een nieuwe in de fitting
te draaien. Veel Moergestelnaren zullen zich
nog herinneren hoe langs de weg in het die
rentuintje niet alleen herten, maar ook kan
goeroes en emoes liepen. Ondanks de onal
ledaagse baas-knecht-verhouding waren
Kees van Dijk en zijn vrouw Marjan zeer
‘dik’ met de familie. In tegenstelling tot ande
ren die van de machtige Bresson afhankelijk
waren, kon hij er alles tegen zeggen. “Ik
laagde ‘r mèr ’s mee.”
Dat aan Kees van Dijk werd gevraagd of hij
grafdelver wilde worden, kwam doordat hij
toen net begonnen was met de verhuur van
marktkramen. Hij deed dat twintig uur per
week. De andere tijd kon hij aan iets anders
besteden omdat een andere vaste baan toen
ophield. Nu is hij een grafdelver die honderduit
kan vertellen over de kneepjes van het vak en
wat hij zoal meemaakt. Als hij vertelt hang je
aan zijn lippen; Kees van Dijk kan goed buur
ten, maar zijn ambacht roept nu eenmaal inte
resse op. Iedereen is bang voor de finale van
het leven, maar is tegelijk geïnteresseerd in
dood en begraven. Het is letterlijke en morbide
onderwerp, waar Kees van Dijk op een leven
dige manier kan vertellen, gespeend van elke
PAGINA 8
MOERGESTEL-NIEUWS’ - WOENSDAG 23 OKTOBER 2013
L.