De geschiedenis leert: Moergestel heeft veel
ervaring met optochten en processies
F/
,71
Onder grote publieke belangstelling trekt de
Ermelindisprocessie door Moergestel.
WieKentKunst en harmonie organiseren culturele optocht
Het was gebruikelijk dat een nieuwe pastoor
aan de gemeentegrens werd afgehaald door de
gemeenschap. Heel het dorp liep uit. Op 28 juni
1947 viel deze eer te beurt aan pastoor Van den
Boogaard. Ter hoogte van het Mariakapelletje
langs de weg naar Oisterwijk wordt hij wel
kom geheten door burgemeester Bardoel. Links
van hem staan kerkmeesters. Henricus van den
Boogaard was op 20 juni benoemd tot pastoor.
Hij overleed in 1967.
Pastoor Van den Boogaard is in de naoorlog
se jaren van grote betekenis geweest voor
Moergestel. Hij stichtte het naar hem genoem
de cultureel centrum. Foto: collectie Ad (Adr.
Zn.) Wolfs.
Op 23 augustus 1953 was het groot feest in
Moergestel. Janus Janssen (bijgenaamd ‘de
man’) en Dien van Avendonk vierden hun
diamanten bruiloft. Dat was toen een zeergrote
zeldzaamheid. In deze optocht werd het leven
van het jubilerend stel uitgebeeld. Het is opval
lend hoeveel poffers de Moergestelaren toen
blijkbaar nog hadden. De foto is gemaakt aan
de Schoolstraat ter hoogte van de Boerenbond.
Foto: collectie Ad (Adr.Zn.) Wolfs.
Deze foto is volgens heemkundige Ad Wolfs
gemaakt in de jaren ’30. Het is niet bekend ter
gelegenheid de optocht is georganiseerd waar
aan deze kinderen deelnemen. Mogelijk heeft
de foto iets te maken met burgemeester Bardoel.
Het ezeltje trekt een voor Moergestelse begrip
pen onbekend type kar. Op de bok zitten een
jongen en een meisje die een boerenechtpaar
voorstellen. Ze beelden een boerenovertrek uit,
een soort optocht die een paar jaar geleden door
WieKentKunst werd nagespeeld. Op de ach
tergrond staat de oude openbare school, links
de melkfabriek en rechts is nog net het gebouw
van de Vereeniging te zien. Foto: collectie Ad
(Adr.Zn.) Wolfs.
Up zondag Zb september organiseert de Stichting WieKentKunst 'beesten en
Vieringen’. Als onderdeel daarvan trekt in de tweede helft van de middag een cul
turele optocht door Moergestel. Deze wordt georganiseerd in samenwerking tus
sen harmonie Prinses Juliana en WieKentKunst. De geschiedenis leert dat
Moergestel veel ervaring heeft met optochten en processies.
In 2007 - de Moergestelaren zullen het zich nog
wel herinneren - werd het nieuwe cultureel
centrum Den Boogaard geopend. Op verzoek
van de gemeente organiseerde de Stichting
WieKentKunst de openingsfestiviteiten, inclu
sief inzegening door pastor Theo te Wierik.
Een bijzonder onderdeel van de festiviteiten was
een processie ter ere van Ermelindis, de Vlaamse
heilige die al eeuwen in Moergestel wordt ver
eerd. Deze processie maakte indruk, bracht
veel mensen op de been en leverde bijzondere
reacties op. Een van deze reacties kwam uit
Breda en werd door Ria Willems van de paro
chie opgetekend. Ze stuurde er de volgende
mail over:
Beste mensen van WieKentKunst,
Gisterenmiddag werd ik gebeld op de parochie-
gsm door een meneer uil Breda die wat meer info
wilde over de Ermelindisprocessie. Ik heb zijn vra
gen beantwoord en toen ik hem vroeg waarom hij
hierin geïnteresseerd was vertelde hij me dat hij
op teletekst gelezen had dat er in Moergestel een
processie zou zijn. Dit wilde hij heel graag mee
maken en daarom besloot hij vanuit Breda naar
Moergestel te gaan. Omdat hij dacht dit niet met
openbaar vervoer te kunnen halen op zondag
besloot hij 's morgens vóór 04.00 uur maar vast
aan te lopen en als hij moe werd dan maar ergens
de bus op te pikken. Om zijn lange verhaal een
beetje kort te maken: hij is helemaal te VOET naar
Moergestel gekomen en was daar mooi op tijd voor
de processie!! Hij heeft een fotoreportage gemaakt
en hij is - nadat hij met verschillende mensen een
gesprek had aangeknoopt - vertrokken naar Breda.
Dit keer met de bus. Door zijn voettocht naar
Moergestel en door de processie voelde hij zich een
heuse pelgrim....
Thuisgekomen heeft hij zijn foto's laten ontwik
kelen en afdrukken en hij heeft hiervan een foto
collage samengesteld en deze voorzien van wat ach
tergrondinformatie over onder meer onze parochie,
stichting WiekKentKunst en Den Boogaard.
Deze fotocollage heeft hij opgehangen in de
Franciscusparochie in Breda-Noord om alle men
sen daar te laten zien wat een fantastisch gebeu
ren dit was
Uit dit mooie verhaal kan worden opgemaakt
dat een processie leeft. Net als een optocht (of
een inzegening) is het een uiting van de cultuur
en daarmee van de identiteit van de Noord-
Brabanders. Je zou kunnen zeggen dat de
Noord-Brabantse cultuur niet zonder kan. Velen
in Moergestel zullen waarschijnlijk het gehucht
Nieuwkerk kennen tussen Goirle en Poppel. Dit
fraaie natuurgebied heet Nieuwkerk omdat de
inwoners van Goirle er in 1652 hun grenskerk
bouwden nadat de eigen kerk door de protestan
ten was afgenomen. Op de plaats van het pries
terkoor werd later een kapel gebouwd die er nog
staat. Achter deze kapel zijn de contouren nog
zichtbaar van een processiegang die de Goir-
lenaren óók aanlegden - een voorbeeld van de
onmisbaarheid van een processie. Toen Wie
KentKunst besloot tot de organisatie van een
Ermelindis-processie gebeurde dat vanuit het
diepgevoelde besef dat zoiets hoort bij de cul
tuur van de Moergestelaar.
Een processie en een optocht zijn in wezen het
zelfde. Het woord processie komt van het La
tijnse woord optocht. Een processie is volgens
de definitie van heemkundige Willie Knippen
berg (WieKentKunst is onderscheiden met een
naar hem genoemde provinciale erfgoedprijs)
‘een stoet van biddende en zingende gelovige
mensen. Het doel is gemeenschappelijk God of
een heilige te eren, te danken of in tijden van
nood om hulp te vragen’. Een processie is dus
puur religieus, optocht wordt als georganiseer
de trektocht gehouden om iets anders te vieren.
Optochten en processies horen sterk bij de cul
tuur van het zuiden van ons land. Het karak
ter van de mensen is er zelfs mede door ge
vormd. Interessant is dat de bekendste heden
daagse optocht - de carnavalsoptocht - is ont
staan in de tijd dat de religieuze processies
ophielden te bestaan. Zo is dat ook in Moergestel
gegaan. In zijn op de website van de Pierewaaiers
gepubliceerde geschiedenis van deze oudste
carnavalsvereniging van Moergestel schrijft
Jos Denissen dat de eerste optocht in 1965 is
gehouden. Eind jaren ’50 had Moergestel af
scheid genomen van de openbare viering van
Ermelindis.
Het jaarlijks dorpsevenement dat de Stichting
WieKentKunst in 2011 organiseert, heeft als
thema ‘feesten en vieringen’. Het ligt dus
voor de hand dat een optocht deel uitmaakt
van dit evenement - de culturele optocht
wordt georganiseerd samen met harmonie
Prinses Juliana. En ook dat is logisch en wel
om een aantal redenen. De harmonie viert als
een van de culturele pijlers onder de Moer
gestelse samenleving in 2011 het eeuwfeest.
Toen de harmonie het 75-jarig bestaan vier
de, was een optocht een van de hoogtepun
ten. WieKentKunst organiseerde eerder niet
alleen de Ermelindisprocessie, in 2000 teken
de de stichting samen met het Nederlands
Centrum voor Volkscultuur voor een folklo
ristische optocht door Moergestel. Dit was
tevens de eerste reuzenoptocht in de gemeen
te waarbij de drie nieuwe reuzen voor de eer
ste keer in een optocht meeliepen. De optocht
die de harmonie en WieKentKunst op 25
september 2011 samen organiseren is een
culturele optocht.
In het verleden hebben in Moergestel nog veel
meer optochten en processie plaatsgevonden.
In het zeer rijke fotoarchief van de Moergestelse
heemkundige Ad (Adr.Zn.) Wolfs zit een flink
aantal foto’s van deze manifestaties. Hij was
bereid een aantal daarvan ter beschikking te stel
len om af te drukken in dit bewaarboekje van
WieKent Feesten en Vieringen.
WieKentKunst geeft een boekje uit over
‘Feesten en Vieringen’ in Moergestel. Daarin
staan interessante verhalen over dit onder
werp én veel (historische) foto’s. Het boekje
is voor een gering bedrag op 23,24 en 25 sep-
PAGINA 7
’MOERGESTEL NIEUWS’ - WOENSDAG 24 AUGUSTUS 2011
