r
1
I
RONDOM DE KERK
88
00
■Ij
'PftROCM
EEN GREEP UIT 75 JAAR
KATHOLIEK LEVEN IN
MOERGESTEL
TWtoeME
ST JfiKOMWOrtW/C
PAGINA 9
MOERGESTEL NIEUWS’ - WOENSDAG 3 OKTOBER 2007
AW
naar het missiekruis achter in de kerk. De
‘staanders’ hadden de kerk al verlaten met ‘het
laatste kruisje’ en stonden rokend op straat
of voor de winkel van Sjaak van Hulten - de
duivenmelkers, boeren en werklui in afzonder
lijke groepen. De duivenmelkers bleven in de
zomer vaak maar kort, want hun vogels kon
den terugkeren van St. Vincent. Velen ston
den nog te luisteren naar de dorpsomroeper,
Joaneke Doamen, maar hielden er niet veel
meer aan over dan: “hoort zegt het voort" op
het eind.
We waren een blije kerk, al bedrukte het som
migen dat ze om half drie nog naar het H. Lof
moesten. Ze hadden ook naar twee missen
kunnen gaan!
We knielden als de priester langs kwam om
Ons Heer naar de zieken te brengen en we
groetten mijnheer pastoor als hij, (ook zonder
Ons Heer) langs kwam, anders werden we
teruggeroepen, maar we waren een blije kerk.
We gingen.drie avonden lang naar ‘de bid-
derij’ als iemand uit de straat was overleden
om de rozenkrans te gaan bidden, nadat
eerst een ‘steentje’ of het ‘strooike’ voor het
huis was gelegd. De buurt droeg zelf de
dode.
In de eerste klas kregen de jongens les uit ‘de
Kleine Catechismus’ ter voorbereiding op de
Eerste H. Communie - dat deed pastoor
Janssen zelf. In de meisjesschool nam de
kapelaan dat voor zijn rekening. Later werd
in de klas de Grote Catechismus besproken.
Hiervan moesten thuis de vragen en antwoor
den van buiten geleerd worden..De Broeders
en Zusters overhoorden ons en er werd een
punt voor gegeven, zichtbaar op het rapport.
Als de resultaten erg goed waren resulteer
de dat in een prentje of een missaal bij de
Plechtige H. Communie. Maar daarvóór had
den we al het vormsel uit handen van de bis-
schop ontvangen en het scapulier, waardoor
we ‘soldaat van Christus’ waren geworden.
We gingen elke morgen naar de mis van
zeven of acht uur; de jongens in het najaar
meestal naar de vroegmis omdat de weg
erheen dan nog noten en kastanjes oplever
de. Ook het misbezoek kwam op het rapport;
zo maakten de jongens van de nood een
deugd.
We baden voor en na elke maaltijd, al was het
soms met een onbestemd kruisteken, waar
van moeder onmiddellijk opmerkte dat er in
huis geen vliegen zaten. We baden op de
knieën ons avondgebed - voor het morgen
gebed was de tijd meestal te kort. We waren
een beetje vergroeid met het geluid van de
klokken dat ons opriep voor elke mis, het
veertigurengebed, de paasplechtigheden,
de eerste Vrijdag van de Maand, rouwen,
trouwen en feesten. De Broeders en Zusters
onderwezen ons, bereidden ons voor op
hoogtijdagen als Eerste H. Communie,
Vormsel, Plechtige H. Communie, huwelijk en
dood. Zelfs onze oude dagopvang lag soms
in hun handen. We voelden ons veilig, want
zelfs als we ons vergaloppeerd hadden was
er de biecht om ons weer op te nemen in de
blije kerk van die dagen. De dorpspraat mocht
dan hoogtij vieren, we wisten immers alles van
elkaar, maar als verlies en verdriet toesloegen
stonden we klaar voor elkaar. We voelden
ons nog geen mantelzorger als we de
opdracht van moeder uitvoerden boodschap
pen te gaan doen voor de buurvrouw die
slecht ter been was.
Een greep uit de vele mededelingen vanaf
de preekstoel typeren de sfeer en de ontwik
keling in de jaren na de oorlog tot 1970.
'1947. Na de laatste mis bijeenkomst van de
Jonge Boeren en de Kajotters in 'De
Vereniging' voor bespreking collecte voor de
Katholieke Universiteit.
Deze week van negen tot twee uur kinderen
aangeven voor het nieuwe schooljaar.
Trouwboekje meebrengen!
De slachtmaand staat voor de deur. Gelieve
hierin ook te denken aan het onderhoud van
uw kerkelijke leiders.
De Vincentiusvereniging van Heemstede
nodigt 25 kinderen tussen 6 en 12 jaar uit om
een week bij particulieren in Heemstede te
komen logeren. Opgeven bij Jan Jonkers.
In de jongensschool zal een Sociale Cursus
worden gegeven.
Woensdag is er een recollecte-avond voor
KAB-leden.
Bijeenkomst van alle zelatricen t.w. van
Voortplanting des Geloofs, Kindsheid,
Retraitepenning, St. Pieterspenning, O.L.V.
van Altijddurende Bijstand, St. Ermelindis en
Apostolaat des gebeds. (Noot: Er volgt nog
een aparte publicatie over de ‘Broeder
schappen’).
1949. Mgr Mutsaers komt de nieuwe klokken
wijden. Bruidjes halen Mgr. af en begeleiden
hem naar de pastorie. Wil iedereen langs de
aankomstroute de vlag uitsteken?
Komende weken wordt het communicanten-
geld opgehaald.
2 februari. Maria Lichtmis. Voor jonge moe
ders is de kerkgang na de bevalling.(gees
telijke zuivering van de moeder).
Zondag om 11.30 uur bijeenkomst H. Familie.
Voor de nachtmis zijn geen plaatsen gereser
veerd. leder gezin ontvangt twee kaarten.
Daags voor Kerstmis zal een derde biechtstoel
worden geopend. Deze staat bij het Maria-
altaar. Pater Van Den Berg hoort hier biecht
1953. In verband met de Watersnood zullen
er morgen twee H. Missen zijn, waaronder een
Hoogmis, die worden gecelebreerd voor de
slachtoffers van de Watersnoodramp.
De collecte is voor het Seminarie.
Morgen is de laatste dag waarop het zuivel-
geld kan worden betaald: 25 ct. per persoon,
in de offerblok. (Noot: zuivelgeld is een afkoop-
bedrag voor degenen die zich op de vrijda
gen in de vasten niet onthouden hebben van
het eten van vlees. In 1962 werd dit opgehe
ven).
Sacramentsdag - sacramentsprocessie. Willen
de bewoners langs de route hun huizen ver
sieren en de vlag uithangen? Voor bloemen
voor op het altaar zullen zakjes worden ver
spreid voor uw geldelijke gaven. De zakjes
worden opgehaald.
Willen de verenigingen zich in de processie
voegen in uniform en met vaandel! De pro
cessie vertrekt om 7.30. uur. Leden van de
Sacramentsvereniging begeleiden de stoet
met flambouwen. Het rustaltaar is vóór de
pastorie. Hier vindt de H. Mis plaats.
We roepen de meisjes op zich op te geven
voor de Mater Amabilisschool.
De komende weken zal het kapelaansgeld
worden opgehaald.25 cent per kind dat op
de lagere school zit, voor de godsdienstles
sen door de kapelaan)
Zoals gebruikelijk zal na de uitvaart van NN.
om 2.30 uur de Rozenkrans en om 7.30 uur
de Kruisweg worden gebeden.
1958. Biechthoren wekelijks op vrijdag tussen
vijf en zeven uur.
Mijnheer pastoor geeft de landbouwers ver
lof vandaag de oogst binnen te halen.
Volgende week zijn de Kruisdagen (Noot:
maandag, dinsdag en woensdag vóór
Hemelvaartsdag). Elke dag is er om 6.30 uur
processie met kruis door de akkers onder
het zingen/bidden van de litanie van
Allerheiligen. Hierna gezongen H. Mis voor de
vruchten der aarde. Elke dag wordt een ande
re route gelopen.
Opgeven voor de Middenstandopleiding.
1960. Voor het misdienaarreisje mogen de
misdienaars komende zondag collecteren
aan de ingangen van de kerk
Er zal nog maar één collecte gehouden wor
den. Wij vertrouwen erop dat de offerbereid
heid niet vermindert.
De ‘open schaal’ blijft gehandhaafd voor de
Missie, het Seminarie, de Arme Kerken en
het Orgelfonds.
Binnenkort starten we met de eerste tiener-
mis.
1962. In het Cenakel is een retraite voor jonge
meisjes.
1963 (oktober).Vanaf heden invoering van
gebeden in de Nederlandse taal. Dit geldt
voor: het Credo, Pater Noster en het Domine
Non Sum Dignus. Ook het knielgedrag wordt
gewijzigd.
1966 (januari). Het aantal kerkbezoekers
bedroeg dit weekend 2842.
1967 De afgelopen paar jaar is er vaak geen
H.Lof geweest. Besloten is het H. Lof niet
meer te houden.’
(Noot: ongetwijfeld zullen er mensen zijn die
zich nog veel andere kerkelijke gebruiken en
rituelen van ons dorp herinneren. Als u vindt
dat deze voor het nageslacht bewaard moe
ten blijven belt u dan naar Ad Wolfs, tel.
5132309, of e-mailt u naar a.p.wolfs@home.nl.
In een volgende publicatie kan dan daarop
worden teruggekomen.
INLEIDING
Velen zullen met gemengde gevoelens terug
kijken op de periode, waarin de nieuwe kerk
centraal stond. Men kwam er in de jaren der
tig vaak, dat was normaal, een vanzelfspre
kendheid. In die grote, holle ruimte, met het
mysterieuze lampje dat altijd brandde voor de
altijd aanwezige God, waar het geluid van bui
ten nauwelijks doordrong wisten we ons, ver
sterkt door geuren en kleuren, in het huis van
God. Deze sprak door de mond van de pas
toor, wiens gezag onaantastbaar was.
Onaantastbaar? Was het de Brabantse goed-
lachsheid die er toch een wat vrijblijvender
klank aan gaf?
In dit artikel ligt het accent vooral op de jaren
dertig tot zeventig, de tijd die nog ‘vers’ in het
geheugen van de ouderen onder ons ligt en
de tijd van de grote omwenteling. Het zou in
deze context te ver voeren gedetailleerd in te
gaan op de vele aspecten van de gehele
periode ‘75 jaar kerkgebouw’.
HOE HET WAS!
Ver weg op het altaar stond tijdens de mis de
priester met de rug naar ons toe. Zijn woor
den waren niet te verstaan, want er waren
geen microfoons. Heldere belletjes gaven
aan dat we moesten gaan knielen, want het
hoogtepunt, de consecratie, was daar. Het
hoesten hield dan even op.
In de hoogmis hielden de kleuren van de
gewaden en de zoete geur van wierook onze
aandacht vast. Er was wat afwisseling door
de kerkmeesters met hun collectezakjes en
schalen, nadat de preek ons naar het einde
had doen verlangen. Dat einde verloste ons
van dampende regenjassen of de zwoele
lucht van zweterige dorpsbewoners!
Iedereen ging ter communie: in één grote
stormloop naar de communiebank. Tientallen
vermaningen van de pastoor hielpen niet.
Het werd beter toen de Broeders ‘het ver
keer' gingen regelen en zeker toen het aan
tal kerkbezoekers af ging nemen. De van de
communiebank terugkerende mensen zaten
nog een kwartier met de handen voor de
ogen.
We baden uit ons 'Handboek voor de katho
lieke jongeman’ of ‘meisje’, herlazen de
gedachtenisprentjes van oma en opa; de
tekst doordrong ons nog dieper van de goed
heid van God. Tenslotte draaiden we ons om
Redactie: Ton van Elsdingen
Hans Festen
Jo van Os
Ireen Stieger
Ad Wolfs
Paul Dijckmans
DE KERK DICHTERBIJ
Na de Tweede Wereldoorlog verbleekte gelei
delijk de rijkdom van dat Roomse leven dat
in 100 jaar was ontwikkeld. Het is goed naar
die ontwikkelingen te kijken, waar te nemen
hoe onze voorouders en ook nog de ouderen
onder ons hun geloof beleefden, de rituelen
en de macht en de kracht van de kerk die van
zo'n grote invloed waren.
De aansturingkrachten vanuit de kerk, heel
symbolisch midden in ons dorp, waren vele
jaren lang sterk.
In de jaren dertig en veertig zagen we regel
matig de Missieweken, met de dagelijkse bij
eenkomsten en onderricht. In de afsluitende
dienst vond de opdracht van de jongeren
plaats: de jongens aan de Kleine H. Familie
en de meisjes aan de H. Congregatie.
Daarnaast kende men het Triduüm, de drie
daagse periode van gebed en bezinning op
de dagen vóór Pasen. Hiervoor kwamen
meestal Jezuïeten, soms ook Redemptoristen
paters. In de jaren dertig en veertig waren ook
de Kapucijnen erg actief met het geven van
retraites aan met name ‘arbeidersjongeren’ en
jonge boeren en boerinnen. De bezinnings
dagen in de parochie stopten na 1960 nage
noeg geheel.
DE OMSLAG
In de jaren zestig brak de vrijheid uit. Onze
ouders discussieerden over uitspraken van
Mgr. Bekkers over zaken die wij jongeren niet
goed begrepen: onthouding en eigen ver
antwoordelijkheid in de seksuele relatie. Men
zei dat velen in die tijd zingend de kerk uit
gingen, maar wij jongeren begrepen niet
waarom men daarbij gniffelde’. De blije kerk
werd nog blijer, want de druk van het zoveel
dingen moeten viel weg. Men hoefde niet
meer op zondag naar de kerk om doodzon
de te vermijden, en dus deden velen dat niet
meer.
De sanctie die kon volgen uit de persoonlij
ke biecht, één keer per jaar, verloor zijn angels,
want de gemeenschappelijke biecht elimi
neerde dat probleem en dus verdween ook
die geleidelijk.
De katholiek van die dagen werd volwassen,
mocht naar eigen geweten handelen. Dat
werd niet altijd een succesverhaal, zo bleek
in de Joop der jaren.
De wat oudere parochiaan die ver kan terug
zien laat zich vaak wat laatdunkend uit over
die tijd door accenten te leggen op wat we
soms mistoestanden noemen. Niemand wil
naar die periode terug, maar soms bekruipt
mensen het gevoel iets verloren te hebben,
onduidelijk maar onmiskenbaar. Zuivering
was nodig, maar hebben we niet teveel weg
gegooid vraagt men zich dan af. Waarom
heeft de verkregen vrijheid niet tot blijheid
geleid? Wat missen we dan? Is het het oude
gemeenschapsgevoel, het ergens bijhoren,
een zekere mate van warmte, zekerheid en
acceptatie, of is het een stukje van de waar
den en normen van die tijd, waarin de kerk
zo’n grote rol speelde en waaraan geen
Minister-president ons hoefde te herinneren?
Is het omdat de mensen ontdekten dat ware
vrijheid gekoppeld is aan discipline? Iets zou
den zij er van willen overdragen op hun kin
deren en kleinkinderen, maar zij weten niet pre
cies wat en hoe en berusten. En de tijd sleept
hen voort; die staat immers nooit stil!
EPILOOG
Bovenstaande opsomming vormt slechts een
greep uit de geloofscultuur van die tijd. Ook
na de jaren zeventig en de tijd daarna heb
ben veel veranderingen plaatsgevonden.
Teveel om in dit artikel te noemen. Vele jon
geren zullen er met verwondering naar kijken
en vele ouderen met gemengde nostalgische
gevoelens. Hopelijk overheerst de mildheid
hierin. Onze 75-jarige kerk, waarin en waar
omheen zich dit alles voltrok staat er nog
steeds. We kunnen haar zien als een symbool
voor de onvergankelijkheid van het geloof. Zij
vormt tevens een aanmoediging voor de hui
dige en de volgende generaties beide, zowel
het kerkgebouw als het geloof in stand te
houden, niet beïnvloedbaar door de stormen
van de tijd.
Op Allerzielen gingen we pesjonkelen; kerk
in, bidden, kerk uit, tientallen keren en elke
keer verdienden we een volle aflaat voor de
overleden zielen!
De pastoor kwam een keer per jaar op huis
bezoek. In de jaren twintig bemoeide hij zich
ook met de gezinssamenstelling. Was er mis
schien ook een priesterkandidaat bij? Voor
mijnheer pastoor bewaarde vader zijn beste
sigaar. Voor een gave in natura of in geld
kwam de pater Kapucijn, een indrukwekken
de maar zeer bescheiden minderbroeder met
een ruige baard gehuld in een bruine pij, met
blote voeten in open sandalen in het seizoen
dat wij onze lange kousen al aan hadden.
We keken naar hem met respect en ontzag
en begrepen niets van de mystieke wereld,
die hij vertegenwoordigde.
We kenden, toen we tien jaar waren, het
Weesgegroet, Onze Vader, de Oefeningen
van Berouw, Geloof, Hoop en Liefde en iets
later het Gloria, Credo, Salve Regina en
Tantum Ergo feilloos uit het hoofd. Het zou er
decennialang in blijven zitten, ondanks dat
voor het merendeel van de gebeden de prak-
tijkoefening ging ontbreken.
www.parochiemoergestel.nl
www.kerk-in-oisterwijk.nl
'ZWUa i
fcjF, 1,-^ ‘iij
