Swzzies
SrÉïlS
lU
r - ttc
0
INCL. PUZZEL-
POSTER
K
RONDOM DE KERK
500*
Speelgoed voor jou!*
I
00 00
Onze speelgoedfolder komt binnenkort uit,
maar als u al iets in het boekje van Intertoys
hebt gezien, dan kunnen wij dat ook voor u bestellen,
en voor dezelfde prijs!
':3
ERKO
STOMERIJ:
de '«■'endelijkste
kleding!
4b
r i
f
I.
I
806820
JAN VAN HAASTEREN PUZZEL
3 puzzels 500, 750 en 1OOO stukjes.
IÊÜÖL
Rootven 10, MOERGESTEL V<IT
7,f
ICONEN (1)
'PftROCMi
JfiNfOWWOFMK
4\
«T
‘T
ft.' w
'DE GÈSSELSE' - WOENSDAG 9 OKTOBER 2002
PAGINA 8
u
r(T
■e>
i
a.
Wordt vervolgd
HF
'xracwBs.w
herkennen bij zijn terugkomst’. De kerkvorst
Basilius zegt: 'wat de tekst schriftelijk ten
gehore brengt, stelt het beeld zwijgend
voor'.
Redactie: Ton van Elsdingen
Hans Festen
Jo van Os
Ireen Stieger
Peter Verheijen
Ad Wolfs
Harry van Boxtel
794295
DRAAGBAAR SPEELHUIS
Met 20 accessoires.
-
'j-
Kruisvaarders vernietigd.
Reeds in 787, dus ten tijde van het
Iconoclasme, werd in het concilie van
Nicea in detail de afbeelding van de
Heiligen vastgelegd (in het boek Herminia).
Zodoende werd bewerkstelligd dat de
Icoon te herkennen is zonder eerst het
opschrift te lezen wat zeker belangrijk was
gezien het analfabetisme. Toch veroorloven
de schilders zich bij het uitbeelden
bepaalde vrijheden die er in de loop der tijd
toe hebben geleid dat in de elfde eeuw de
gekruisigde Christus vrijwel naakt werd
afgebeeld. Dit leidt in 1650 tot een nieuwe
golf van Iconoclasme, vooral in Rusland.
Volgens de kerkleiding is zulk soort
afbeeldingen met daarbij ook nog perspec
tief en licht- en schaduwwerking zo ontheili
gend dat van 'blasfemie' of belediging van
God wordt gesproken. Maar toch gaat de
ontwikkeling door.
J,
-*
Eerherstel
Het was keizerin Theodora die op 11 maart
843 Iconen via een Edict weer in ere her
stelde. Deze datum is in de Oosterse Kerk
nog steeds een feestdag. Vanaf die tijd is er
een grote bloei van het iconenschilderen en
ontstaan de vele schilderscholen waar
Iconen worden vervaardigd.
Een van de meest bekende en oudste
Iconen is de zogenaamde 'Mandylion'. Dit is
een afbeelding van het gelaat van Christus
op een doek waarvan men beweerd dat
deze door Christus zelf zou zijn
geschilderd. Dus zonder mensenhanden
gemaakt. In tegenstelling tot het doek van
Veronica draagt de Christus geen door
nenkroon. Aan Iconen, en vooral aan deze,
werden wonderdadige krachten toegekend
en ze werden dan ook in oorlogen meege
dragen zoals onder andere tegen de
Perzen. Ook werden Iconen boven de stad
spoort bevestigd bij belegeringen. De oor
spronkelijke Mandylion is in 1204 bij de
plundering van Constantinopel door de
J 'l
Hfe
Wat is een Icoon
Nu onze Kerk enige tijd geleden een Icoon
heeft laten maken leek het ons goed iets
over Iconen te vertellen en wat achtergron
den te belichten.
Wat maakt een Icoon tot een Icoon
Gemakkelijk zijn deze vragen niet te beant
woorden omdat een Icoon eigenlijk een
begrip is. Met name is het geen schilder
stuk alhoewel de voorstelling geschilderd
is. Het is een religieuze voorstelling; beter
nog een religieus voorwerp. Het wordt wel
genoemd ‘de aanschouwelijke Rechtvaar
digheid’ (H. van der Meer en G. Bartelink).
Behalve geschilderde Iconen zijn er ook in
gedreven of gegoten metaal en in steen.
Hoewel dus meestal geschilderd is de
Icoon geen schilderij en mag ook niet als
zodanig worden beoordeeld of ermee wor
den vergeleken. Wij hopen in deze artikel-
reeks uit te kunnen leggen waarom.
Professor Hendrix beschrijft een Icoon
aldus: 'Iconen zijn sacramentele geladen
heden van de liturgerende Kerk. Zij zijn
geurende bloemen uit het herstelde paradi
js en de aardse onvolmaaktheid wordt
verpuurd. Opgeheven en doorgelicht door
de glans der Iconen'. Hoe moeilijk deze
tekst ook lijkt zij geeft wel de mystiek van de
Icoon weer. De Icoon is dus eigenlijk
beeldgeworden tekst en vertelt een verhaal.
De Icoon is geen afbeelding van een
bepaalde Heilige maar is die Heilige zelf.
Dit verklaart ook de uitspraak van de
Synode van Constantinopel uit 689: 'Wee
hen die de heilige Icoon niet gezien en
vereerd hebben, want zij zullen de Heer niet
De voorgeschiedenis
Iconen horen typisch bij de Oosters-
Orthodoxe Kerk in het gebied rond en voor
bij Constantinopel zo genoemd naar keizer
Constantijn die in 324 zijn zetel van Rome
daarheen verplaatste. Na de verovering
van de Turken in 1453 Istanboel genaamd.
Men spreekt ook wel van Byzantium. De
Oosterse Kerk (Byzantijnse Kerk) heeft zich
in 1054 van Rome losgemaakt naar aanlei
ding van theologische en maatschappelijke
geschillen. De Oosterse Kerk is zelf weer
onderverdeeld in een aantal 'ethnische
Kerken’ zoals bijvoorbeeld Russisch
Orthodox, Slavisch, Bulgaars, Roemeens
en Grieks. Elk van deze 'Kerken' heeft zijn
toch wel typische Icoon zij het dat de
algemene indruk hetzelfde is. Men spreekt
daarom van de Byzantijnse vorm.
De ontstaantijd van Iconen moet gezocht
worden rond de tweede en derde eeuw na
Christus. Vóór die tijd hadden de
Christenen alleen belangstelling om te
overleven (Christenvervolging). De oudste
bekende afbeelding dateert uit het jaar 257
en bevindt zich in Syrië in de ruïnes van een
synagoge die eerste als kerk in gebruik is
geweest. De eerste iconenschilders
moeten waarschijnlijk gezocht worden
onder diegenen die belast waren met het
begraven. Uitgaande van het leven na de
dood gaf men de overledene afbeeldingen
van Christus en zijn Heiligen mee als 'talis
man op de reis naar het hiernamaals.
Eigenlijk vindt men dit al bij de oude
Egyptenaren die duizenden jaren vóór
Christus reeds een uitgebreide dodencul
tus kenden èn ook hun overledenen allerlei
'hulpmiddelen’ meegaven op hun reis naar
de eeuwigheid. Tevens maakten zij tot
nagedachtenis portretten van de overlede
nen die sterk aan Iconen deden denken.
Ook de fresco's van de Romeinen tonen
een sterke gelijkenis zoals te zien is in
Pompéi.
Iconoclasme
Van Iconen uit de beginperiode zijn
nauwelijks exemplaren bewaard omdat
praktisch alles werd vernietigd in de tijd van
het 'Iconoclasme In de achtste eeuw, rond
730, onder keizer Leo III en Constantijn V
werd het zogenaamde Edict van de
Byzantijnse keizer uitgevaardigd. Alle
afbeeldingen van Christus en zijn Heiligen
moesten vernietigd worden. Dit bevel was
gebaseerd op het derde gebod: 'Gij zult U
geen beeltenis maken van iets dat zich
boven de aarde, in de hemel, op de aarde,
in het water of onder de aarde bevindt: gij
zult u er niet voor neerbuigen of het dienen’
(Exodus 20 v.4,5). In het Catharinaklooster
op de berg Sinaï zijn echter een aantal
Iconen bewaard gebleven in de cellen van
de kloosterlingen zij het dat zij in slechte
staat zijn. Men ging zelfs zover bij het icon
oclasme dat iconenschilders werden omge
bracht en iconenschilderende monniken tot
gemeenschap met nonnen werden ged
wongen. De iconodulen (liefhebbers)
verdedigden het bestaanrecht van Iconen
door te wijzen op het feit dat de mensword
ing van Christus maakt dat een afbeelding
van de mensgeworden Zoon van God geen
heiligschennis kan zijn. Christus is eigenlijk
onze 'oer ’-Icoon.
JfT .7
i
893170
HOUTEN SPEELSE! BOERDERIJ
Complete speelset met stol,
hekken en 12 speelfiguren.
