RONDOM DE KERK
Over het orgel en de
orgelmuziek
KERSTMIS VROEGER
EN NU
Jiri
Leden van het
Parochiebestuur
op bezoek
bij Jan Hoosemans
De Moergestelse toren
‘Wat betekent Kerstmis
voor jou?’
-Act JU- 'xz<.
MOERGESTEL-NIEUWS’- WOENSDAG 15 DECEMBER 1999
AW
Hb
H.F.
Om daarover wat te weten te komen zal men
terecht moeten bij wat oudere mensen. Een
bezoekje aan de Reuselhof levert dan hele
goede resultaten op. Onder het genot van
een heerlijk kopje koffie komen de tongen
vrij snel los.
Kerstmis
Kerst is een leuke dag
Waar je veel mag
En het is helemaal wit
en nat nu nog even in bad
Ik ben schoon, hoe vind je dat?
In de kerstboom hangen ballen,
om ze lekker te laten vallen.
Mickey en Eric, gr. 5
Kerstmis
Wat vind ik van Kerstmis? Wat doe ik met Kerst
mis?
Kerstmis vind ik een leuke gebeurtenis, ‘s
Kerstmis
Met kerst hebben de meeste mensen een
kerstboom. Het is een leuke gelegenheid. Het
zijn vrede-dagen. Je versiert de boom. Want
op die dag is Jezus geboren. Meestal ga je
naar de kerk.
Peter en Bart, gr. 5
Kelley, gr. 4
Hertog Jan
Redactie: Ton van Elsdingen
Hans Festen
Jo van Os
V». Ireen Stieger
Peter Verheijen
J i Ad Wolfs
-jj Harrie van Boxtel
slot danken wij de kinderen en de directeu
ren voor hun bereidwilligheid.
P.V.
eerste plaats het aanvullen van de kaarsen en
het financiële beheer daarvan, maar belang
rijk was ook het klein onderhoud, het zomoge
lijk voorkomen van diefstal en vandalisme. Dit
laatste ging wel eens ten koste van zijn nacht
rust. Was Jan afwezig dan nam Bernadina zijn
taak over, bovendien nam zij het schoonhou
den van de kapel voor haar rekening.
Met pijn in het hart droeg hij onlangs zijn taak
over aan zijn schoonzoon Tonny van Elderen.
Echt afscheid kan hij van “zijn" kapel niet ne
men- hij is ermee vergroeid. Jan is nu 79 en
geniet van een welverdiende rust in de Reu
selhof.
Enige leden van het Parochiebestuur zochten
het echtpaar daar onlangs op om met een at
tentie de dankbaarheid van de parochie tot uit
drukking te brengen voor zijn jarenlange werk
voor de kapel, waarmee niet alleen hij en zijn
vrouw vergroeid zijn maar ook de gehele Moer-
gestelse gemeenschap.
Verschil in klank
Registers zijn de rij pijpen die dezelfde klank
kleur voortbrengen. Weliswaar zijn bijna alle
orgelpijpen fluiten, doch zoals de blokfluit en
de dwarsfluit van kleur verschillen, zo zijn ook
bij de orgelpijp door bepaalde vormverande
ringen verschillen in kleur te realiseren. Bo
vendien gaan niet alle registers uit van dezelf
de basistoon. Er zijn er die een of meer octa
ven hoger klinken dan de toon van de piano en
er zijn registers die zelfs een toon lager klin
ken. Alles bij elkaar dus grote verschillen in
klank. Als er dan ook nog een verdeling van
de stemmen is over twee handklavieren en een
voetklavier (pedaal) dan zijn er vele mogelijk
heden van muziek maken. Maar dat is nu juist
het fascinerende van het orgel.
PAGINA 21
Avonds doen wij bij ons thuis een kerstmaal
eten. Daarna de cadeautjes uitpakken. In het
donker tussen de lampjes vieren we Kerstmis.
Met Kerstmis zijn er vaak mooie dingen met
lampjes. Dus Kerstmis is leuk en mooi, 's Och
tends eten we kerstbroden en we vieren ‘s mor
gens dus gewoon verder.
Floris Kruijssen, gr. 7
Een andere mogelijkheid is, het lied of koraal
eenvoudig weer te geven en daarna variaties
op deze melodie te maken. Het is vooral op
deze manier dat de Franse componisten uit de
zeventiende eeuw hun ‘Noëls’ (kerstliederen)
schreven. De kerstliederen die zij gebruikten
waren de gewone volksliederen, zoals wij onze
kerstliedjes kennen. Deze variaties waren zo
kunstig en fraai dat het volk meer naar de
Nachtmis kwam voor de muziek dan voor de
dienst. Er ontstond daardoor zoveel onrust in
de kerk dat de Aartsbisschop van Parijs, met
name Balbastre - organist van de St. Clothilde
- verbood deze muziek nog langer in de kerk
ten gehore te brengen. En nog steeds klinkt
deze muziek zeer feestelijk, zeker ook op ons
orgel.
Ook Nederlandse componisten hebben kerst-
liedvariaties voor het orgel geschreven, b.v.
Sweelinck en ook hedendaagse componisten
voegen zich hierbij.
Kerst
1e kerstdag:
Mijn tante (Saskia), oom (Rinie) en mijn neef
(Michel) komen eten en blijven slapen. O ja,
Riet, de buurvrouw van het oude huis komt ook.
Papa kookt dan. We gaan laat naar bed.
2e kerstdag:
We gaan naar opa en oma Op 't Hoog. Daar
komt heel de familie naar toe. We gaan dan
altijd bij oma eten, want iedereen blijft daar
eten. Dan gaan we naar opa en oma Mols. Wat
vind ik van Kerstmis? Ik vind het heel gezellig,
want je ziet iedereen weer.
Hanneke Mols
Kerstmis
Ik vind het altijd leuk als het kerstmis is, dan
kun je de boom versieren. Meestal komt er ook
nog sneeuw. We mogen ook de stal maken en
versieren. Dat is altijd leuk. Wij doen altijd de
beeldjes in de stal: Maria, Jozef, Jezus, de
schapen, de herder, de drie koningen. Wij vie
ren kerstfeest, omdat Jezus wordt geboren. We
gaan ‘s avonds naar de kerk. We zingen ook
liedjes, 's Avonds drinken we warme chocola
demelk.
Groetjes, Lieke en Nicole, gr. 5
Als lid van de werkgroep publiciteit en daar
naast hulporganist van onze parochie, wil ik
mijn bijdragen, zeker voorlopig, richten op
het orgel en de orgelmuziek.
Het orgel van onze parochiekerk is geen histo
risch instrument. Wel is het, daterend van
1961, door de Fa. Vermeulen uit Weert op his
torische gegevens gebaseerd. Het was kape
laan Barenbrug die indertijd de aanzet gaf een
orgel te laten bouwen dat zoveel mogelijk leek
op de instrumenten die J.S. Bach bespeelde.
In Saksen, rond Leipzig, werkte in die tijd de
orgelbouwer Godfried Silbermann, en ook nu
nog zijn daar veel orgels die door hem zijn ge
bouwd en door Bach, met wie hij goed be
vriend was, zijn gekeurd en ingespeeld. Zelf
heb ik jaren geleden zo'n orgel mogen bespe
len in Rötha. Dit instrument was nog in origine
le staat omdat er, gelukkig, geen geld was voor
'modernisering'. Het aantal en de soort regis
ters komen vrijwel geheel overeen met ons or
gel.
Kerstmis
Met Kerstmis wil ik dat mijn oma's nog leven en
dat ze de laatste kerst van de eeuw meema
ken. Het eten lekker te vinden en mee helpen
koken op eerste kerstdag. Want op tweede
kerstdag gaan we gourmetten en ik hoop dat
niemand in de familie ruzie maakt. En dat er
geen mensen met elkaar in Nederland op de
vuist gaan. En dat iedereen even stil staat bij
de doden in andere landen.
•w. '7^' tBhdwL Jvj dLtwtyy-
Kerstmis
Ik vind kerstmis zo leuk, omdat: je dan met je
hele gezin om de tafel zit. Wij spelen dan een
spel en als je op een bepaald vakje komt mag
je een cadeautje pakken. En met pakjesavond
gaan wij meestal gourmetten en dat is super-
gezellig.
Doei! Jolien v.d. Meijdenberg
Variaties
Men kan zodoende drie melodieën tegelijk spe
len, het trio: de melodie in de ene hand, de
begeleiding in de andere hand, en een bas
partij in het pedaal. Soms wordt ook wel de
melodie in het pedaal gespeeld waarbij de
handen voor de begeleiding zorgen. Op deze
manier kan men een lied of psalm duidelijk her
kenbaar ten gehore brengen. Het zijn vooral
liederen en psalmen uit de Lutherse (protes
tantse) eredienst die zo zijn bewerkt omdat in
de Katholieke kerk ‘tot voor kort’ in het Grego
riaans in de dienst werd gezongen. Het meest
bekend zijn de koralen van Bach en Buxtehu
de, maar b.v. ook Brahms heeft koralen ge
schreven en ook modernere componisten heb
ben zich met deze muziek bezig gehouden.
Vanaf 1942 - 57 jaar lang, onafgebroken - had
de Hr. Jan Hoosemans de zorg voor het ka-
pelleke aan de Oisterwijkseweg, hierin bij
gestaan door zijn vrouw Bernadina Hoose-
mans-van Summeren.
“Als je het goed wil doen", zegt Jan, “moet je
het als een eigen bedrijfje beschouwen. Nor
maal ging ik er drie maal per dag naar toe,
maar 's zomers vaak 5 maal". Dit vond plaats
naast zijn normale dagtaak die hij in dienst van
Carol Schade had. Zijn zorg behelsde op de
Met Kerstmis kwam er voor de tweede wereld
oorlog meestal wat extra lekkers op tafel want
het was toch een groot feest waar weken naar
uitgekeken werd. Voor de een was dat ananas
met slagroom voor de ander betekende het
een extra lekker stukje vlees van het eigen ge
slachte varken tijdens de maaltijden. Naar de
kerk gaan was heel normaal maar om zo maar
drie missen achter elkaar te volgen was toch
een hele zit om dan nog maar niet te spreken
over de grote afstanden die men meestal te
voet af moest leggen voordat men in het 'durp
was. Men hoefde dan 's-middags niet naar het
lof of de Heilige Familie. Als men in die dagen
ook nog misdienaar was betekende dat soms
ook zes of negen missen dienen op een dag.
Men deed dat graag want dan hoefde men
thuis ook niet ‘aan te vatten' omdat broers of
zusters die taak overnamen.
Men had echter wel het geluk dat het twee vrije
dagen waren en er minder en minder hard ge
werkt hoefde te worden. De kostschoolgangers
waren deze dagen ook altijd thuis en genoten
dan met volle teugen van het minder strakke
regime wat er thuis heerste ten opzichte van
de kostschool.
Lekker met z'n allen bij de loeiende 'platte
buiskachel' met een kop warme chocolade
melk en eigen gemaakte koek was dat toch wel
het einde. Ook eigengemaakt worstenbrood
was een traktatie. Sterke drank was er wel maar
daar werd mondjesmaat gebruik van gemaakt
want dat was een hele uitgave en paste niet in
ieders budget. Voor jongelui was dat trouwens
helemaal uit den boze.
Men ging ook wel eens buurten of buurters
kwamen op bezoek en dan was een gezellige
boel met de nodige sterke verhalen. Een kaart
je leggen kwam ook regelmatig voor.
Van een kerstboom had men in die dagen nog
geen weet want dat is pas veel later, ruim na
de oorlog, in zwang gekomen. Wel de kerst
stal, meestal een eigengemaakte, had ieder
jaar weer zijn vaste plek in de 'goei kamer'.
Men genoot met volle teugen van het feest want
men had geen andere mogelijkheden. Het was
ook weer snel voorbij en ook al omdat de da
gen zo kort waren.
Om kort te gaan; luxe kende men toen niet en
nu wel. Dat is zo langzamerhand gegroeid tot
wat het heden ten dage is. Men vraagt zich
echter wel af of de mensen genieten van deze
overvloed. Wordt er soms niet te veel wegge
gooid van wat overblijft van de overvloedige
maaltijden Dat gebeurde vroeger zeker niet.
Geniet men ook zo intens van het overvloedig
gebodene wat niet te vergelijken valt met het
weinige in vroegere jaren Sommige ouderen
betwijfelen dat maar als zij Kerstmis doorbren
gen bij de kinderen of familie genieten zij ook
van de rijk gevulde tafel maar of dat 'genieten'
hetzelfde genieten was als toen levert soms wel
eens een gefronst voorhoofd op. Daarmee wil
men niet zeggen dat men graag terug zou wil
len naar die 'goeie ouwe tijd'. Want zo goed
was die goede oude tijd niet altijd en die hoeft
zeker niet terug te komen. Men heeft het nu
veel beter met al die voorzieningen. De kerk
gang is vooral bij de jongeren terug gelopen
en dat vinden de ouderen wel ‘eens jammer
maar daar kunnen zij ook niets aan verande
ren. Wat meer belangstelling voor elkaar zou
echter wel goed zijn en meer passen in deze
tijd want voor de 'ouwetjes' is dat heus wel
wennen.
Sinds de sloop van de silo’s van de Boeren
bond (Brameco) is de monumentale gestal
te van onze Moergestelse toren nog beter
tot zijn recht gekomen. De naar de ’Aller
hoogste’wijzende vinger van de kerk is van
uit de wijde omtrek goed zichtbaar en zeer
karakteristiek. Echter, de tijd knaagt aan ons
monument. Zoals de mens in deze tijd zijn
leven weet te verlengen, zo wordt dat van
monumenten in deze moderne tijd steeds
meer verkort, als we tenminste niet bijtijds
de nodige maatregelen nemen.Wat normaal
weer en wind al doen, wordt door onze ma
nier van leven nog eens sterk bevorderd. Met
name zure regen en andere verontreinigin
gen tasten oude bouwwerken snel aan. Al
hoewel onze toren minder gevoelig is dan
b.v. die van de St. Jan in Den Bosch, ook
hier zijn sommige delen erg kwetsbaar.
Nu zult u zeggen dat onze toren pas gerestau
reerd is, maar dat is intussen meer dan twintig
jaar geleden. Zo snel gaat de tijd!!
In het Brabants Dagblad van 12 november
hebt u kunnen lezen dat nieuw onderhoud heel
erg nodig is. Het is de bedoeling dat er ko
mend voorjaar begonnen wordt met de werk
zaamheden.
Wat is het geval?
Uitgebreide inspectie door de bouwkundige
dienst van het Bisdom heeft nogal wat slechte
stukken aan het licht gebracht. Is er dan inder
tijd niet goed gerestaureerd?
Zeker wel, doch delen die toen nog in goede
staat waren zijn intussen slecht geworden;
denk b.v. aan de natuurstenen ornamenten.
Verder hebben weer en wind hun werk gedaan
en zijn het vooral de delen aan de westkant
van de toren die behandeling behoeven. Daar
naast blijkt dat de toen gebruikte specie bij het
voegen bepaalde (niet voorziene) schadelijke
nevenwerking heeft op de oude stenen.
Ook bij inwendige inspectie zijn, vooral bij het
houtwerk weliswaar geen ernstige mankemen
ten geconstateerd, maar wel zodanige afwij
kingen gevonden dat behandeling nu, grotere
reparaties in de toekomst kan voorkomen. Re
paraties en conserveringen die, als de steigers
toch rond de toren staan, vrij eenvoudig en
goedkoper uit te voeren zijn dan later via de
smalle inwendige toegang (wenteltrap).
Alles bij elkaar redenen genoeg om het weer
groots aan te pakken zodat we er de komende
vijfentwintig jaat weer mee vooruit kunnen. U
hoort er binnenkort meer over.
H.F.
Dat vroegen wij aan de kinderen van de
Moergestelse basisscholen. Wordt daar te
genwoordig op school nog aandacht aan be
steed? Waar liggen dan accenten? Wat pik
ken kinderen daarvan op? Kunnen ze dat
ook weergeven in een tekst of een tekening?
Met deze vragen benaderde de redactie de
directeuren van de scholen. Zij waren graag
bereid hun medewerking te verlenen. De kin
deren hebben enorm hun best gedaan en
het was voor de redactie dan ook moeilijk
om een keuze te maken. Het resultaat is een
gevarieerde bloemlezing van teksten en te
keningen, de moeite waard om gelezen en
bekeken te worden. Oordeelt u zelf maar.Tot
JK Vind kecsZm'5 heel aezelLj.
WanZ dan i'e oe kees^tcem.
Cp i’e lead cajeauties onder de kerstboom
Cn q/sje ^sJouched het/ rn°3~Je een
cac)raatie pakken.
Ln Wft doen soms gourmetten
gourmetten <s o/Zjd heel ge Zei tg
Cl nde
de. -^ritlerrab ykuxn j<>A<wvae*xazt
in m
torn de
■en.-
