WIEKENTKUNST
MOERGESTEL/
Een mens is nooit te oud om te leren
Een historische
wandeling, orgelspel
en een kennismaking
met de heiligen
'98
•Fj
Negen vijftigplussers tijdens Wiekentkunst in De Roozendries
Bijdrage aan Wiekentkunst van Noud Smits, Toon
van Gils en Paul Spapens
13
i
I
I
I
MOERGESTEL-NIEUWS’ - WOENSDAG 7 OKTOBER 1998
PAGINA 9
k
De exposanten in De Roozendries. Van links naar rechts An Vervoort, Tosca van Waelsden,
Eddie Hurkmans, Lena Verheijen, Riet Rijnen en Bert Boogaers. Voor de foto moesten helaas
verstek laten gaan Jan Vermeer, Jan van de Wouw en Geert Bierkens.
Het verhaal van Jan Vermeer is kenmerkend
voor vrijwel alle negen exposanten in De
Roozendries, die ook met elkaar gemeen heb
ben dat ze allen vijftigplusser zijn. Vier van de
negen zijn bovendien lid van de succesvolle
tekenclub van de Katholieke Bond van Oude-
gelukkig weinig te lijden gehad van wat wel
genoemd wordt de ’tweede beeldenstorm’.
Daarmee wordt bedoeld dat na het Tweede Va
ticaans Concilie zeer vele heiligenbeelden uit
kerken en huizen zijn verwijderd. “De beel
den werden kapot gegooid. Met het gips wer
den hinkelhokken getekend. Daar hebben we
nu spijt van, maar spijt komt altijd na de zon
de”, aldus Paul Spapens.
Wiekentkunst is een gratis
toegankelijke manifestatie
op zaterdag I0 en zondag
11 oktober, dagelijks van
I2.I5 tot I7.00 uur.
Tijdens Wiekentkunst laten
Moergestelse kunstenaars,
amateurs en professionals,
hun werk zien en horen
aan hun dorpsgenoten.
Jan Vermeer van De Zelt heeft heel zijn leven geboerd. In 1989 ging hij schilderen. “Dat een
boer zoiets doet hoor je niet zo veel”, beaamt hij. Maar Jan Vermeer (70) is tijdens Wiekent
kunst op 10 en 11 oktober wel een van de negen exposanten in De Roozendries. In dit ge
bouw laat hij schilderijen van bloemen en van landschappen zien. “Zelf iets maken van
hetgeen je ziet”, noemt hij zijn belangrijkste drijfveer. “Als ik vroeger een ander zag schilde
ren, vond ik dat geweldig.” Nadat hij in 1989 zijn eerste schreden had gezet, bekwaamde hij
zich in uiteenlopende technieken als olieverf, pastel en potlood.
ren. De meesten wilden al langer kunstzinnig
bezig zijn, maar vonden daarvoor pas tijd op
latere leeftijd. Het dikwijls fraaie resultaat van
hun werken is daarom een reden extra om tij
dens Wiekentkunst zeker ook bij De Roozen
dries binnen te lopen.
(de Aangename’, religieuzen namen bij hun
intreding een naam van een heilige aan).
De broeder was lid van de Dongense congre
gatie die zoveel betekend heeft voor het onder
wijs in Moergestel. “Vanaf mijn zevende speel
de ik piano”, aldus Toon van Gils. “Ik kreeg les
van Incundynus, die ook op het orgel speelde.
Op een keer vroeg hij aan mij: ’Toontje, vind
jij het orgel ook leuk?’ En zeker vond ik het
leuk. Het orgelspel vond ik mooi.” Een orgel
wordt ook wel de ’koning der instrumenten’
genoemd, dit vanwege de mooie klankkleur en
de vele mogelijkheden die het biedt. Tijdens
zijn optreden ter gelegenheid van Wiekent
kunst brengt Toon van Gils kerkmuziek ten
gehore.
HEILIGENBEELDEN
Na het orgelspel steekt Paul Spapens van wal
met het geven van uiteenlopende informatie
over de heiligenbeelden in de kerk. Het is voor
het eerst dat op deze manier stilgestaan wordt
bij het rijke kunstbezit van de kerk van Moer
gestel. Vergeleken met andere kerken telt die
van Moergestel opvallend veel heiligenbeel
den. Dat is enerzijds te danken aan pastoor Jos
Jansen die tussen 1921 en 1947 veel kunst aan
kocht. Anderzijds heeft de Moergestelse kerk
EDDIE HURKMANS
Net als An Vervoort toont Eddie Hurkmans
(66) olieverven, al kan hij ook heel mooi met
het potlood tekenen. De schilderijen die hij
laat zien zijn landschappen en een bloemen-
stilleven. Eddie Hurkmans is “van huis uit”,
boekdrukker, zoals hij dat zelf zegt. Geduren
de vijftien jaar was hij archiefmedewerker van
de gemeente Tilburg. “Vroeger heb ik al veel
getekend. Op school kon ik goed tekenen”, al
dus Eddie Hurkmans, die zich sinds een jaar
aan het bekwamen is is in de olieverftechniek.
Noud Smits (64) begint zijn wandeling bij het
Stanislausklooster. In het daaropvolgend an
derhalf uur neemt hij de deelnemer mee op een
tocht langs de meest interessante historische
objecten van Moergestel. “We lopen onder an
dere naar het oudste huis van Moergestel, St.
Jansplein 17, naar de zeer bijzondere paadjes
zoals het Pastoorspaadje en het Simonnepaad-
je en naar de molen”, aldus Noud Smits. De
wandeling naar de molen en een bezoek aan
andere objecten is overigens afhankelijk van
hoe snel de wandeling verloopt.
Noud Smits, gemeenteraadslid en voorzitter
van de heemkundekring, is zeer goed bekend
met de geschiedenis van Moergestel. “Ze be
schouwen mij wel als de historische vraag
baak”, is zijn ervaring. Hij heeft al vaker cul-
tuur-historische wandelingen door het dorp
verzorgd en hij schreef onder andere een les
brief voor de basisscholen over de plaatselijke
monumenten. Wiekentkunst noemt hij een
belangwekkend evenement. “Uit de wandelin
gen die ik tot op heden door Moergestel heb
gegeven blijkt dat de deelnemers het bijna al
lemaal hetzelfde ervaren. Men staat er van ver
steld wat men allemaal nieuw ontdekt als men
op het vele fraais in ons dorp gewezen wordt.”
HET ORGEL
Hoeveel Noud Smits ook te vertellen heeft, om
14.00 uur moet hij in ieder geval bij de kerk
zijn. Op dat tijdstip begint het door Toon van
Gils (65) verzorgde orgelspel. De uitvoering
duurt een half uur. Afhankelijk van de belang
stelling geeft hij een tweede concert van 15.30
uur tot 16.00 uur. Als voormalig wethouder en
als mede-firmant van de Avang-schoenfabriek
heeft Toon van Gils altijd tijd ingeruimd voor
een bijzondere hobby: het bespelen van het
Moergestelse kerkorgel. In de regel bespeelt hij
door de week het orgel tijdens rouw- en trouw-
diensten. Tijdens zondagse diensten tekent de
Goirlese organiste Sonja van Sprang voor het
orgelspel. De grondbeginselen leerde Toon van
Gils als veertienjarige van broeder Incundynus
Cultuur is een heel breed begrip. Hoe breed blijkt wel uit
het aanbod tijdens de culturele manifestatie Wiekentkunst
op 10 en 11 oktober. Een bijzonder element daarin nemen
de Moergestelnaren Toon van Gils, Noud Smits en Paul
Spapens voor hun rekening. Op zondag geeft Noud Smits
vanaf 12.30 uur leiding aan een cultuur-historische wande
ling door het dorp. Aansluitend bespeelt Toon van Gils het
orgel in de kerk en daarop volgt dan weer een door Paul
Spapens verzorgde rondleiding langs de heiligenbeelden in
de kerk.
dus Eddie Hurkmans, die zich sinds i
1 1 .1 J 1 r.
Het resultaat is zonder meer geslaagd.
JAN VAN DE WOUW
Een zogezegd vreemde eend onder de exposan
ten in De Roozendries, uiteraard in de beste
betekenis van het woord, is Jan van de Wouw.
De 52-jarige timmerman neemt nog volop deel
aan het arbeidsproces, terwijl zijn mede-expo-
santen meer tijd aan zichzelf hebben. Schilde
ren doet Van de Wouw al twintig jaar. Cursus
sen heeft hij nooit gevolgd, maar “ik heb veel
opgetrokken met Pierre Wolfs”, aldus Van de
Wouw, die zeer verdienstelijk schildert. Dat zit
hem in het bloed, getuige onder meer zijn gro
te produktie en zijn gedrevenheid. Vrijwel elke
avond, wanneer anderen voor de televisie zit
ten, verdwijnt hij naar zijn atelier. Jan van de
Wouw heeft al eerder geëxposeerd, onder an
dere een keer samen met Pierre Wolfs. Tijdens
Wiekentkunst laat hij in De Roozendries een
paar landschappen en zeegezichten zien in de
stijl van de Haagse School.
TOSCA VAN WAELSDEN
Tosca van Waelsden kiest in haar kunstzinnig
werk “voor moeilijk”, aldus deze 66-jarige
vrouw. Ze bedoelt daarmee het materiaal en de
techniek waarvan zij zich bedient. Tosca van
Waelsden tekent namelijk met pastelkrijt, wat
minder gangbaar is vanwege de moeili
jkheidsgraad. “Ik kies voor dit moeilijke ma
teriaal omdat het een extra uitdaging voor me
vormt. Het is een sober materiaal en ook dat
spreekt me aan. Als ik iets gemakkelijks moet
schilderen, dan verveel ik me.” Haar voorlief
de voor ’moeilijk’ komt ook naar voren in wat
ze vooral maakt - en in De Roozendries laat
zien: portretten, haar specialiteit.
LENA VERHEIJEN
Op verzoek van haar dochter, die lid was van
een Diessense hobbyclub, poseerde Lena Ver
heijen (66) in 1982 voor de leden daarvan. Dat
deed bij haar het idee postvatten dat zelf teke
nen best leuk kon zijn. Had zij immers niet
altijd al goed kunnen tekenen? Twee jaar later
besloot ze het er inderdaad maar eens op te
wagen en nu hangt ze met olieverven, aquarel
len en tekeningen op de expositie in De
Roozendries. Te zien zijn onder meer bloemen,
een landschap, een portret van burgemeester
Poort en mogelijk een portret van de laatste
burgemeester van Moergestel, Ter Veer. “Het
stimuleert als anderen jouw werk zien, als ze
het waarderen”, zegt ze over het belang van
haar deelname aan deze tentoonstelling.
BERT BOOGAERS
Bert Boogaers is een natuurtalent. Iedereen die
zijn werk ziet zal het met deze stelling eens zijn.
Men moet namelijk weten dat hij vijf jaar gele
den nog geen “streep op papier kon zetten”,
aldus Boogaers. Ook hij werd vele jaren door
andere dingen in beslag genomen, zodat Boog
aers pas vijf jaar geleden begon met tekenen
als lid van de tekenclub van de ouderenbond.
Hij heeft wel altijd grote belangstelling gehad
voor kunst en hij fotografeert (vooral land
schappen), maar het zelf ter hand nemen van
het potlood kwam er nog niet van. Boogaers
werkt uitsluitend met potlood. In de Roozen
dries zijn op 10 en 11 oktober Kempische boer
derijen van hem te zien. “Die doen me iets.
Boerderijen tekenen lukt me goed. En iets waar
je goed in bent, doe je graag”, aldus Boogaers
die zich “verslaafd aan tekenen” noemt. Hij
gaat met zijn grote passie naar bed en hij staat
er mee op.
GEERT BIERKENS
Gelijk boeren dat gewend zijn, werkt Geert
Bierkens (68) ook kunstzinnig hard. Als hij
“een beetje goeie zin heeft”, maakt hij wel drie
schilderingen per week. De ongeveer zes wer
ken die hij tijdens Wiekentkunst in De
Roozendries laat zien is dan ook maar een zeer
kleine afspiegeling van zijn totale productie.
In De Roozendries hangen onder andere drie
landschappen. Bierkens maakt olieverven en
aquarellen. Voordat hij in 1994 de schilders-
kwast oppakte, had hij al grote interesse in de
verrichtingen van kunstenaars. “Als ik ze in het
veld tegenkwam, ging ik altijd kijken.” Nu als
gepensioneerde boer besteedt hij de meeste tijd
aan zijn grote passie. De kleuren en hoe een
werk tot stand komt, boeit hem het meeste.
RIET RIJNEN
Riet Rijnen is een zus van Jan Vermeer. “Onze
Jan heeft mij meegetrokken. Hij zei: ’Ik weet
zeker dat ;ij het ook kunt’”, aldus de 65-jarige
Riet Rijnen over hoe het kunstzinnig werken
bij haar is begonnen. We schrijven een jaar of
acht geleden. De kinderen zijn de deur uit. Dat
biedt Riet Rijnen de gelegenheid de gedach
ten eens op iets anders te richten en het is juist
dat gegeven dat haar ertoe aanzet om de aan
sporingen van haar broer in de praktijk te bren
gen. In De Roozendries hangen tijdens
Wiekentkunst van haar onder andere drie
landschappen, gemaakt met potlood of met
pastelkrijt. “Het geeft zeer veel voldoening als
je zoiets kunt scheppen”, aldus Riet Rijnen, die
een extra feestelijk Wiekentkunst-weekeinde
tegemoet gaat: op zondag 11 oktober wordt ze
66.
AN VERVOORT
Zegt Jan Vermeer niet van modern te houden,
An Vervoort (54) doet dat wel. Van haar zijn
onder meer vier modern getoonzette sterren
beelden te zien. “Het moderne trekt me. Dan
zie ik iets en dan vind ik dat mooi en dan wil
ik dat schilderen”, legt ze de gang van zaken
van haar kunstzinnig werken uit. Ze begon met
schilderen in olieverf een jaar op vijf geleden.
“Toen de kinderen de deur uit waren”, aldus
onder voor vrouwen van haar leeftijd veel va
ker gehoorde verklaring. Haar deelname aan
Wiekentkunst is voor haar een primeur: nooit
eerder heeft ze anderen dan familieleden en
kennissen haar werken laten zien.
Paul Spapens (48) is journalist bij het Brabants
Dagblad en schrijver. In die laatste hoedanig
heid heeft hij reeds achttien boeken gepubli
ceerd. Dit najaar komt een nieuw boek uit. Als
Brabander in hart en nieren hebben de onder
werpen van zijn boeken vrijwel uitsluitend
betrekking op de geschiedenis van deze
provincie en op de Brabanders en hun karak
teristieken. Bekende boeken van Paul Spapens
gaan onder meer over de geschiedenis van het
smokkelen, van het illegaal jeneverstoken, over
de kermis, kapelletjes en heiligen. Hij geldt als
kenner van de heiligen en hun betekenis in met
name de volksdevotie. Daarover kan hij met
smaak vertellen. Voor veel Moergestelnaren zal
zijn uitleg een interessante kennismaking zijn
met dit aspect van de Moergestelse cultuur.
'sFl
Eerst een wandeling,
vervolgens orgelspel
en dan de heiligen.
Van links naar rechts
Toon van Gils, Paul
Spapens enNoud
Smits.
Ze zijn door Martien
Oerlemans op de foto
gezet voor het
Christusbeeld in een
nis in een zijgevel
van de kerk.
'F
