euro
IV
De Yad Vashem-onderscheiding
voor Jan Larmit
I Aphrodite
■jaa" AUDAIAA
Van winter naar zomer...
Paasactiviteit
Kees Ketelaars
presenteert
nieuw werk
WOENSDAG 25 MAART 1998 - 23e Jaargang - Nr. 995
bericht, dat de Duitsers in Den Haag vijfduizend joden zouden oppakken...
(zie pagina 7)
tl
Noud Smits
Huidverzorgingsinstituut
Rootven 35, Moergestel, Tel. 013-513 2221
Wij werken op afspraak!
de hoogste onderscheiding van de Staat Israël voor hulp aan Joden
Krijgen alle landen
dezelfde munten
en biljetten?
Donderdag
26 maart 19.00 u.:
- Scouting (Bevers)
- Wè zut zen?
- Sport (hockey)
- Ouderen in beweging (poppen maken)
- Countrydansen
- De natuur
- Introductie Moerpop ’98
- Herhaling Op de koffie bij... Joop
Deelman
Herhaling van deze uitzending:
zondag 29 maart om 13.00 uur en
donderdag 2 april om 20.30 uur.
De band is na de uitzending te
leen in de bibliotheek.
Schoolstraat 5
MOERGESTEL
Tel. 013-513 1474 J
voor alle F-, E3- en E4-pupillen
In het kader van 50 Jaar Audacia organiseert
de Activiteitencommissie van Audacia op vrij
dag 3 april een extra activiteit voor onze F-,
E3- en Ê4-pupillen.
Wat het gaat worden vertellen we nog niet,
maar je moet uiterlijk om 15.00 uur aanwezig
zijn in de kantine.
Let op het volgende:
Je hoeft van tevoren thuis niet te eten;
Doe geen goede of mooie schoen aan;
Zaklamp meebrengen;
Je mag verf, stiften en kleine verfkwasten
meebrengen.
Voor de ouders laten we weten, dat de kinde
ren om 20.30 uur weer opgehaald kunnen
worden in de kantine.
te hebben, werd Rosa in de veilige handen
gesteld van de Belg Alfons Verhille, bos
wachter in Arendonk, die voor verder trans
port, onder meer naar Antwerpen en later
naar Zwitserland, verantwoordelijk was.
Rosa trouwde later en leefde onder de naam
Teitelbaum voort in Londen. Haar zoon Izy
Teitelbaum, inmiddels rabbijn in Londen, en
dochter Carola, toen beiden in Antwerpen
wonend, verbleven in hun jeugd nogal eens
in Moergestel, op vakantie in een huisje op
het erf van Frens van Laarhoven aan de
Oirschotseweg.
Rabbijn Trachtenberg bleef, toen Rosa met Jan
Larmit de treinreis naar de vrijheid begon, met
zijn vrouw en twee zoontjes achter (later zijn
alle vier de Trachtenbergs in een concen
tratiekamp vergast).
Rosa heeft voor Jan Larmit de onderschei
ding “Rechtvaardige onder de volkeren” aan
gevraagd. Het was een langdurige procedure
en zij heeft haar zoon Izy op haar sterfbed
doen beloven, dat hij erop zou toezien dat de
Yad Vashem-onderscheiding daadwerkelijk
aan Jan Larmit zou worden uitgereikt.
Op woensdag 18 februari 1998 was het dan zo
ver, dat Anna Larmit-Castelijns de postume
onderscheiding uit handen van de Heer M. Ish
Shalom, Minister Counsellor van Economi
sche en Commerciële Zaken van de Ambassa
de van Israël in ontvangst mocht nemen, ver
gezeld van een oorkonde en een rode roos. De
bijeenkomst vond plaats in de synagoge van
de Nederlands Israëlitische Gemeente Hilver
sum. Een groot aantal gemeentebestuurders
was daarbij aanwezig, evenals uiteraard de
naaste families van degenen die naast Jan Lar
mit, hetzij postuum hetzij zelf in eigen per
soon, de Yad Vashem-onderscheiding kregen
uitgereikt.
De plechtigheid werd ingeleid met betove
rend harpspel door de onlangs gelauwerde
Gwyneth Wentink, waarna mevrouw I. Stui
ver, vrijwilligster van de Ambassade van Is
raël het door Zelda geschreven gedicht “Ie
der mens heeft een naam” voordroeg. De
aanwezigen, van wie de mannen in de hal
voorzien werden van een keppeltje, luister
den ingetogen naar het welkomstwoord van
de voorzitter van de Joodse Gemeente Hil
versum en naar de toespraken en zang van
respectievelijk rabbijn J.S. Jacobs en rabbijn
M. Stiefel.
De Heer M. Ish. Shalom ging daarna in op de
criteria die geleid hebben tot het toekennen
van de Yad Vashem-onderscheiding, waaruit
heel duidelijk naar voren kwam dat - wil men
in aanmerking komen voor die onderscheiding
- men op grond van humanitaire motieven zijn
eigen leven en dat van gezinsleden in de waag
schaal moet hebben gesteld om zijn Joodse
medeburgers te redden.
De medaille Yad Vashem is ontworpen door
Nathan Karp en draagt naast de naam Johan
nes Larmit ook de inscriptie “Le peuple juif
reconnaissant” en “Quiconque sauve une vie
sauve l’univers tout entier”, hetgeen vertaald
betekent: Het dankbare Joodse volk. Diegene
die één mensenleven redt, redt de gehele mens
heid”. De keerzijde van de medaille toont twee
handen, die een levenslijn van prikkeldraad
vasthouden en die uit het niets tevoorschijn
komen. De lijn die om de aardbol is gewon
den, symboliseert dat de daden van de “Recht
vaardigen” het voortbestaan van de wereld
waarborgen en ons geloof in de mensheid in
stand houden.
De naam Yad Vashem komt voor in het boek
Jesaja en betekent: “Ik zal hen ook in Mijn huis
en binnen Mijn muren een plaats en een naam
geven.”
Alvorens de onderscheiding uit te reiken,
werd ten aanhore van het aanwezige publiek
meegedeeld wat geleid heeft tot de toeken
ning van de medaille. De op 31 mei 1916 in
Hooge Mierde geboren Jan Larmit, was als
geen ander bekend met de paden en ontsnap
pingsroutes binnen het grensgebied. Zijn
bekendheid met het terrein liet hij ten goede
komen aan zijn hulp aan Joodse mensen,
kinderen, echtparen en ouden van dagen en
geallieerde piloten die door hem over de
grens naar Arendonk in België gebracht wer
den, waar Alfons Verhille verder voor hen
zorgde. Samen met anderen vervalste Jan
persoonsbewijzen, die hij doorgaf aan onder
duikers en vluchtelingen.
Voor zijn verzetswerk in de grensstreek is Jan
onderscheiden met het Verzetsherdenkings-
kruis en ook andere, buitenlandse onderschei
dingen werden zijn deel. De laatste jaren van
zijn leven, in 1995 overleed Jan Larmit op
negenenzeventigjarige leeftijd, ging hij gebukt
onder nerveuze spanningen en werd hij ge
plaagd door de ziekte van Parkinson en door
hart- en rugklachten.
Nadat Anna Larmit in aanwezigheid van haar
vijf kinderen en dertien kleinkinderen de on
derscheiding in ontvangst genomen had, ont
lokte de Heer J. Sharony indringende klanken
aan zijn mondharmonica toen hij het door
Channa Szenes gecomponeerde lied “Eli Eli”
vertolkte. Deze Hongaarse partizane was door
de Duitsers opgepakt en gefusilleerd. Zij zal
nooit bevroed hebben, dat haar lied zoveel in
druk bij de aanwezigen achterliet.
Voor de familie Larmit en speciaal voor
Anna Larmit-Castelijns moet het een emo
tionele ervaring geweest zijn, toen de zoon
van de door Jan Larmit geredde Rosa, rab
bijn Izy Teitelbaum, een zeer geëmotioneer
de toespraak hield die erg veel indruk maak
te op de aanwezigen. De plechtigheid werd
afgesloten met de volle klanken, die Gwy
neth Wentink door beroering van de harp
snaren de synagoge instuurde. Een gezellig
samenzijn besloot de plechtigheid in de sy
nagoge, later gevolgd door een familiefeest
in “het Brabantse land”.
Anna Larmit -Castelijns koestert de medaille
en bijbehorende oorkonde, die haar man te
recht heeft verdiend. De naam van Jan Larmit
wordt in het Yad Vashem-museum in Jerusa
lem vereeuwigd op een plaquette, die wordt
aangebracht in de Eremuur. De rode roos is
door Anna op zijn graf gelegd, “met liefde
gegeven”.
Bij thuiskomst werd Anna Larmit-Castelijns
aangenaam verrast met een bloemenhulde
van de burgemeester van Oisterwijk. De
Heer Kortmann verontschuldigde zich dat
hij - in verband met eerdere afspraken - niet
bij de uitreiking aanwezig kon zijn. Hij wilde
graag later in een persoonlijk gesprek nader
geïnformeerd worden over het verzetswerk
van haar man, Jan Larmit.
5.U
Jan Larmit, vanaf 1943 - 1995 in Moergestel hebbend en geboortig uit Hooge
Mierde, maakte tijdens de Tweede Wereldoorlog met Anna Castelijns, met
wie hij verkering had, een treinreis naar Amsterdam. In de trein ging het
V.l.n.r.: Rabbijn J. Teitelbaum, zoon van Rosa Teitelbaum-Trachtenberg, Jan Larmit en zijn
moeder Anna Larmit-Castelijns. Inzet: Jan Larmit.
Het jonge stel maakte rechtsomkeer en reed
terug naar Den Haag, waar Jan en Anna uit
stapten. Jan spoedde zich met Anna naar het
huis van de joodse familie Trachtenberg, van
wie Jan de zoon, Jozef, al in een eerder stadium
de grens over geholpen had.
Vader Trachtenberg, opperrabbijn, wilde de
betrouwbaarheid van Jan testen door hem
4.000,- mee te geven en hem te vragen daar
voor bij kennissen iets te gaan halen. Jan trof
op het aangegeven adres een leeg pand aan
en keerde terug naar de Trachtenbergs. Op
perrabbijn Trachtenberg vond het namelijk
van eminent belang, dat zijn dochter Rosa
op een veilige manier door een betrouwbaar
persoon naar veiliger oorden gebracht werd
en Jan had de test doorstaan, toen hij de vier
duizend gulden weer aan vader Trachtenberg
overhandigde.
Jan en Anna sliepen die nacht “bij Christen
mensen” en de volgende dag bracht Jan zijn
meisje naar de trein, die de terugreis naar Bra
bant alleen aanvaardde. Jan moest nog voorbe
reidingen treffen, zodat hij de volgende dag
met Rosa kon afreizen in de richting van Til
burg. Op het station in Tilburg wemelde het
van de zwarte uniformen en aangezien men
bekend was met de praktijken van de
Sicherheitsdienst besloot Jan met Rosa door te
reizen naar Eindhoven. Hij ging naar een oom
van Anna, te weten Sjef, van wie hij een tan
dem leende en zo ging het tweetal - Rosa ach
terop - op de tandem naar Hooge Mierde.
Na twee nachten bij kennissen doorgebracht
a.s. Zaterdagnacht is het weer zover: om
03.00 uur mogen we de klok weer ’n uur te
rugzetten naar 02.00 uur. ’n Uurtje korter sla
pen dus, want de zomertijd gaat weer in...
De Moergestelse kunstenaar Kees Ketelaars
stelt vanaf zondag 29 maart zijn nieuwe ob
jecten en schilderijen tentoon in de nieuwe
expositieruimte voor hedendaagse kunst:
Het Voorportaal.
De beeldend kunstenaar toont en selectie uit
het werk waar hij zich de afgelopen twee jaar
mee bezig heeft gehouden. Wandsculpturen,
beelden, tekeningen, schilderwerk, een sfeer
volle presentatie. Het werk is niet thematisch,
maar meer een bloemlezing, die verschillende
uitgangspunten naar voren brengt.
Na een reeks stylistische kunstwerken, met een
strakke oppervlaktebehandeling of mo
nochroom beschilderd, heeft er en periode van
bezinning plaatsgevonden. Bevrijd van de
zichzelf opgelegde beperkingen, is hij spon
taan, zonder vooropgesteld doel aan de slag
gegaan. Het resultaat is niet figuratief van aard,
maar de vormen die gebruikt zijn en de bewe
gingen die gesuggereerd worden zijn heel her
kenbaar.
De nieuwe expositieruimte, die gevestigd is
in de Koestraat 13a te Oirschot, is open op
zondag 29 maart om 14.00 uur. Daarna elke
zaterdag en zondag t/m 19 april van 13.00-
17.00 uur. (Eerste Paasdag gesloten; Tweede
Paasdag open).
A
Wordt wekelijks gratis huis-aan-huis bezorgd in Moergestel, Biest-Houtakker en Haghorst.
Uitgave/redactie: Buro 76, Oisterwijkseweg 43, 5066 XC Moergestel, Tel. (013) 513 2268
Inleveren kopij: uiterlijk zaterdagmiddag 12.00 uur; advertenties tot en met zondagavond.
Tp hnpft van Tevoren thuis niet te eten:
I IUIUVUILUI kjll Ik^OII IOIIIL
