r
wonen
Kalkzandsteen
ideaal voor
milieubewust
bouwen en
Vraag naar
‘stille’
woningen
neemt toe
Uit evaluatie milieu
project Ecolonia blijkt:
Milieubewust bouwen, wonen en werken heeft het ‘geitenwol
len sokken’ imago van vroeger afgeworpen. Steeds meer woon
consumenten kiezen bewust voor een huis dat volgens ecologi
sche richtlijnen is gebouwd. Strenger overheidsbeleid dwingt
ontwerpers en bouwers steeds meer met het milieu rekening te
houden. Een steun in de rug van architecten die zich al jaren
sterk maken voor de milieu-aspecten van bouwen en wonen,
aldus ir. Toine Claessen van Arcos Architecten uit Groessen bij
Zevenaar.
Milieu minder belasten
Wij hebben een aantal vaste uit
gangspunten die we steeds proberen
te verwezenlijken in een project’
zegt Claessen. Hij zet er vervolgens
enkele van op een rij.
Optimale geluidisolatie met
ankerloze spouwmuren
-
Natuurlijke materialen
Als ecologisch architect gebruikt
Claessen bij voorkeur natuurlijke
materialen. Hij bouwt graag wonin
gen met een casco van kalkzand
steen, met een buitengevel van
Europees of Canadees naaldhout.
Volgens hem een ideale combinatie.
Hout isoleert goed, voert het water
makkelijk af van de buitengevel en
is licht. Steen slaat warmte op en
zorgt voor een goede geluidisolatie.
Aanvankelijk reageerde het publiek
met gemengde gevoelens op het
uiterlijk van deze woningen. Dat is
inmiddels achterhaald. Zeker als
Western Red Cedar wordt gebruikt,
een Canadese houtsoort die niet
behandeld hoeft te worden en in de
loop van de tijd heel mooi ‘vergrijst’.
Nadeel is dat dergelijk hout hele
maal uit Canada moet komen, want
ook transport is een milieubelasten
de factor, aldus Claessen. Hij komt
daarmee op zijn groeiende voorkeur
voor materialen ‘uit de buurt’.
Naast kalkzandsteen is baksteen
zo’n materiaal. Beide passen hele-
volgens ecologische principes ge
bouwd casco kost in principe niets
extra.
Het enige kostenverschil zit in de
scheidingswanden tussen de ka
mers. Die worden meestal gebouwd
van gipsblokken of gasbetonblok
ken. Daar is Claessen om een aantal
redenen geen voorstander van.
In de eerste plaats moet je zo weinig
mogelijk verschillende materialen
gebruiken, vindt hij. Dat voorkomt
scheurvorming die optreedt als twee
materialen met een verschillende
krimp en uitzetting op elkaar aan
sluiten. Als tweede reden noemt hij
de geluidisolatie.
Kalkzandsteen is een zwaar bouw
materiaal, dat het geluid beter
tegenhoudt dan lichtere materialen.
Bovendien is kalkzandsteen harder
fTloepassing van kalkzandsteen in
.L de woningbouw neemt nog
steeds toe. Daarvoor zijn veel argu
menten aan te wijzen, waarvan de
snelle bouwwijze en de prijs tradi
tioneel de belangrijkste zijn. Maar
kalkzandsteen is ook ideaal voor
milieubewust bouwen en wonen.
missen sluiten. Is dat niet frustre
rend?
De architecten van Arcos vinden het
volgens Claessen juist een uitda
ging samen met de opdrachtgever te
zoeken naar de beste milieubewuste
oplossingen binnen de financiële
kaders. Het gaat dan niet meer om
grasdaken en composttoiletten,
maar om een breed scala van moge
lijkheden waaruit verantwoord
gekozen kan worden.
Uit het groeiend aantal ‘ecologische’
bouwopdrachten leidt Claessen een
toenemende belangstelling af voor
milieubewust bouwen bij zowel
woningbouwcorporaties, projectont
wikkelaars als particulieren. Be
langrijk voor de toekomst van ons
allemaal, vindt hij.
scherm voor de achterliggende provinciale weg. Aan de
voorzijde, op het zuiden, zijn alle leefvoorzieningen
gesitueerd, inclusief een dakterras.
Duurzaam bouwen
Maar wat is dat tegenwoordig zo
vaak gehoorde ‘duurzaam bouwen’
eigenlijk? Voor veel mensen bete
kent het niet meer dan degelijk bou
wen, waardoor gebouwen en wonin
gen lang meegaan. Natuurlijk is dat
óók de bedoeling, maar duurzaam
bouwen betekent meer, licht Claes
sen toe. De overheid wil hiermee
bereiken dat in de totale levenscy
clus van een gebouw zo zuinig moge
lijk wordt omgesprongen met na
tuurlijke grondstoffen in de vorm
van bouwmaterialen en energie. En
als het op slopen aankomt, moeten
de meeste materialen weer herbruik
baar zijn. Anders gezegd: er mag zo
weinig mogelijk verloren gaan.
Duurzaam bouwen sluit volledig
aan bij de doelstelling van ecologi
sche architecten, meent hij. Die zoe
ken steeds naar mogelijkheden om
bouwen en wonen minder milieube
lastend te maken en stellen daarbij
de gezondheid van bewoners en
gebruikers centraal.
- Reeds in het stedebouwkundig
plan kijken naar mogelijkheden om
zonlicht en zonnewarmte zo goed
mogelijk te benutten.
- Daar vervolgens in het ontwerp
rekening mee houden. Bijvoorbeeld
door de zuidgevel zo ‘open’ mogelijk
te maken en de noordgevel zo ‘dicht’
mogelijk.
- Bouwmaterialen kiezen die zo wei
nig mogelijk schade doen aan het
milieu tijdens de winning van de
grondstoffen, de produktie en de
verwerking. Materialen die boven
dien zorgen voor een gezond leefkli
maat in woningen en gebouwen.
- Zo weinig mogelijk verschillende
materialen gebruiken om onnodige
aansluitingen te voorkomen.
- Kiezen voor verwarmingssyste-
men die een goed binnenklimaat ga
randeren, waar mogelijk in combi
natie met natuurlijke ventilatie.
maal in de nationale bouwcultuur.
Hetzelfde geldt voor dakpannen.
Moet er op ecologische woningen
dan geen grasdak? Dat kan, maar
hoeft beslist niet, vindt de Groes-
sense architect. Een goed geïsoleerd
dak met keramische pannen is een
even verantwoorde oplossing.
Volgens hem moet zo’n dak ook pas
sen in een omgeving. Hij kan zich
levendig voorstellen dat grasdaken
uit de toon vallen in sommige woon
wijken.
Architectenbureau Arcos ontwierp in Zevenaar opvallen
de ‘kasteelwoningen’. De noordgevel is, op enkele kleine
ramen na, volledig gesloten en fungeert als geluids-
ATiet alleen strengere voorschrif-
1N ten, ook de behoefte van de
woonconsumenten aan ‘stillere’
woningen leiden ertoe dat steeds
meer rijtjes- en geschakelde wonin
gen worden gebouwd met zogeheten
ankerloze spouwmuren van kalk
zandsteen. Extra wooncomfort blijkt
op deze manier heel weinig extra te
kosten.
De ankerloze spouwmuur wordt
opgebouwd uit twee kalkzandsteen-
wanden, gescheiden door een 4 a 6
cm brede spouw. Begane grondvloer,
verdiepingsvloer en dakconstructie
worden ook onderbroken, waardoor
de woningen volkomen los van
elkaar komen te staan, met een tus
senruimte van 4 of 6 cm. Een anker
loze spouwmuur bestaande uit twee
wanden van 120 mm kalkzandsteen
voldoet reeds ruimschoots aan de
eisen die gelden voor geluidisolatie.
Een constructie bestaande uit twee
maal 150 mm met spouw is hele
maal ideaal.
Extra kosten beperken
Claessen weet dat duurzaam bou
wen volgens ecologische principes
duurder is. Hoewel, soms staat daar
een subsidie tegenover, zoals bij
hoog rendement-ketels en zonnecol
lectoren. Andere maatregelen zijn
inmiddels zo gewoon dat er geen
sprake meer is van extra kosten.
Trouwens, met bestaande bouwma
terialen kan hij als architect een
heel eind komen, zonder extra kos
ten.
Als voorbeeld noemt hij een casco
van kalkzandsteen. Een naar zijn
mening prima bouwmateriaal, met
een lage energie-inhoud en zonder
milieubelasting tijdens de verwer
king. Bovendien heeft kalkzand
steen alle eigenschappen om een ge
zond binnenklimaat te waarborgen.
Door het uitgekiende bouwsysteem
is kalkzandsteen technisch en eco
nomisch aantrekkelijk. Een aldus
Prefabricage of niet
Tegenwoordig worden steeds meer
onderdelen van een woning in de
fabriek gemaakt en op de bouw
plaats in elkaar gezet. Een proces
met veel voordelen, maar Claessen
wijst ook op een nadeel: het bevesti
gen van de verschillende bouwdelen
aan elkaar. Dat moet altijd water-,
geluid- en winddicht gebeuren. En
de hulpmiddelen die daarvoor wor
den gebruikt in de vorm van band
jes, schuimen en kitten zijn lang
niet altijd goed voor het milieu.
Eigenlijk geeft hij de voorkeur aan
een ter plaatse gebouwde woning,
zoals in kalkzandsteen gebeurt.
Aansluitingen worden dan meteen
meegenomen. Hij ziet het als een
taak van de architect zo te ontwer
pen dat afdichtingsmiddelen waar
mogelijk worden vermeden.
Ecologisch bouwen is eigenlijk niets
nieuws, vindt Claessens. Vroeger
gebeurde dat ook, al besefte men dat
niet. Door vakmanschap en ervaring
wisten de toenmalige bouwers
precies hoe het moest. Vaak blijken
oude technieken en reeds lang
bekende materialen vanuit
ecologisch gezichtspunt nog de beste
oplossing.
Opdrachtgever
milieubewuster
Ecologische architecten streven
naar nauwe samenwerking met hun
opdrachtgever om samen het beste
produkt te bouwen. Meestal komt
dat neer op samen kiezen uit de
mogelijkheden, binnen het budget.
In de praktijk betekent dat compro-
en toch goed verwerkbaar. Het is
makkelijker er iets aan op te han
gen, zonder dat de muren bescha
digd worden. Bij elkaar reden
genoeg om het prijsverschil tussen
binnenwanden van gips en van
kalkzandsteen te rechtvaardigen.
A rcos Architecten is begin jaren
xxtachtig opgericht en maakte al
spoedig naam met enkele aanspre
kende projecten. In 1985 realiseerde
het bureau het eerste seriematige
ecologische woningbouwproject in
Nederland. Woningen die de aan
dacht trokken. In eigen land, maar
ook in het buitenland, getuige de
status van Europees Demonstra
tieproject Energie.
Claessen vertelt dat in die tijd het
milieu nog niet zo speelde in de
bouw. Dat bleef beperkt tot het
isoleren van de spouw om energie te
besparen. Een situatie die
momenteel snel verandert.
Gemeenten schrijven nu zelfs
milieumaatregelen voor of verbieden
het gebruik van bepaalde
materialen. Allemaal in het kader
van het overheidsstreven naar
duurzaam bouwen.
I
I
MOERGESTEL-NIEUWS’ - WOENSDAG 23 OKTOBER 1996
PAGINA 10
■—r
I
Bouwen, wonen en werken
in harmonie met het milieu
1 n
h
