ni
Atrium
23
Historie herleeft bij
Brabantse Gildedag te Moergestel
Jubileum Gildefeest St. Joris
zondag 20 augustus
Ünng
60 jaar
Aphrodite
O/W:
Frühschoppen bij
Audacia
Moergestel in voorronde
van Omroep Brabant Streekspel
WOENSDAG 9 AUGUSTUS 1995 - 20e Jaargang - Nr. 869
AANKOOP
VERKOOP
TAXATIES
VERHUUR
£2
Uil
Rootven 35, Moergestel, Tel. 04243-2221
Wij werken op afspraak!
^>mt jloris
450 jaar
Stationsstraat 28,5061 HE OISTERWIJK
Tel. 04242-87720 Fax 04242-86412
Lid V.B.O.
Tel 04243-1474 fp
h Aangesloten bij de Ziekenfondsen (C.Z. en V.G.Z.) (J
Huidverzorgingsinstituut
Kring van Schuttersgilden ’Het
Kwartier van Oirschot’
Een stukje gilden-geschiedenis
Sint Joris
Schoolstraat 5
MOERGESTEL
Tel. 04243 - 1474 d
Guld’ - terug in die tijd wanen.
G O
Op 20 augustus a.s. om 11.30 uur is het weer
zover. Het traditioneel geworden Frühschop
pen tijdens het Vriendenweekend staat weer te
gebeuren. Dit jaar m.m.v. de ’Drie Donken
Blaaskapel’ uit Den Dungen.
Veel muziekliefhebbers met een hart voor tem
peramentvolle en sfeervolle blaasmuziek vin
den hun weg naar deze kapel. Al 30 jaar heeft
de ’Drie Donken Blaaskapel’ in binnen- en bui
tenland haar muziek vertolkt. Hoofdzakelijk
beoefent men instrumentale en vocale volksmu
ziek uit Tsjechoslowakije, Duitsland, Oosten
rijk en Zwitserland.
De ’Drie Donken Blaaskapel’ is een garantie
voor gedegen, sfeervolle en veelzijdige
blaasmuziek met steeds de nieuwste composi
ties uit het land van herkomst. Een programma
met zowel bekend alsook de laatste nieuwe
blaasmuziek.
Bij deze nodigen wij heel Moergestel met fami
lie, vrienden en bekenden uit op zondag 20 au
gustus vanaf 11.30 uur in de gratis toegankelij
ke feesttent aan de Molenstraat, want:
S.V. Audacia ’Vriendenweekend 1995’: je
moet er geweest zijn!!!
Wordt wekelijks gratis huis-aan-huis bezorgd in Moergestel, Biest-Houtakker en Haghorst
Uitgave en redaktie: Buro 76, Oisterwijkseweg 43, 5066 XC Moergestel, Tel. 04243-2268
Inleveren kopij: uiterlijk zaterdagmiddag 12.00 uur; advertenties tot en met zondagavond
niet dat het gildewezen een hernieuwde bloei
periode tegemoet ging. Neen, in de loop van de
19e eeuw ging het verval der schuttersgilden
weer verder, ook als gevolg van het steeds min
der wordend inzicht in het gildewezen.
De volledige aftakeling kon worden voorko
men, toen in 1935 de Federatie van Noord-
Brabantse Schuttersgilden werd opgericht en
- in onze omgeving - de afdeling ’Het Kwar
tier van Oirschot’.
Tradities en gebruiken ondergaan daarmede
een herwaardering.
Onder invloed daarvan en met medewerking
van de Federatie en de Kringen »»n gilden,
werden oude ’slapende’ gilden weer tot nieuw
leven gebracht! En zo komen zij - mede door de
bestudering van oude geschriften - samen weer
op voor de eeuwenoude cultuur, die daarmee in
de gilden bewaart blijft.
Geen loutere voortzetting van vroegere tradi
ties, maar aangepast aan de huidige tijd, waar
bij de basiselementen niet verloren mogen
gaan!
Het Kwartier van Oirschot telt 37 gilden en die
houden elk jaar o.m. een Kringdag. Dit jaar is
de eer om een Kringdag te mogen organiseren
te beurt gevallen aan het Gilde Sint Joris in
Moergestel, vanwege het 450-jarig bestaan.
Volgende week besteden we in ’Moergestel-
Nieuws’ aandacht aan enige bij het gilde be
langrijke functies en gebruiken, en gaan wee
in op het feestprogramma van de KRING
DAG OP ZONDAG 20 AUGUSTUS.
Voor nadere informatie kunt u terecht bij het
secretariaat van het Jubileum-Gildefeest:
Kromweistraat 6, 5066 BK Moergestel, Tel.
04243-1884.
veld, Jaap de Groot, sportschool-eigenaar,
Jacques Stroucken, gemeenteraadslid en
journalist Tom Tacken.
Het team wordt bijgestaan voor enkele kinde
ren die onder leiding staan van Ron van Oir
schot, Kris van Alphen en Nard van de Rijt.
De
kinderen moeten het opnemen tegen drie an
dere kinderteams. Bij deze spelletjes gaat het
om sportieve prestaties, zoals waterfietsen,
estafette, touwtrekken en een race op
kidcars.
Voor belangstellenden die het Streekspel ’live’
mee willen maken op de Beekse Bergen heeft
Piet van Hazendonk, Vooskerbos 34, nog enke
le toegangskaarten beschikbaar.
Moergestel: zet ’m op en veel succes!!!
Er over schrijven is niet eenvoudig. Je moet
het gezien hebben, om je van de pracht en
praal een voorstelling te kunnen maken! Maar
in Moergestel herleeft ’de goede oude tijd’
weer. Wie op zondag 20 augustus a.s. door
ons dorp komt, zal zich - bij het zien van die
ontelbare middeleeuws uitgedoste Keizers,
Koningen en Koninginnen, omringd door
honderden vendeliers en tamboers, bazuin
blazers, standaardruiters fier gezeten op hun
paard, de narren en andere leden van ’De
2.111/4' tonin «n /4io tirnnaTi
Een team van 5 inwoners van Moergestel
o.l.v. Omroep Brabant- correspondent Piet
van Hazendonk en ondersteund door een kin-
derteam zal de gemeente Moergestel zondag
13 augustus bij het Omroep Brabant
Streekspel 1995 vertegenwoordigen. Moer
gestel moet het opnemen tegen teams uit Ge-
mert, Vlijmen en Klundert.
Tijdens de rechtstreekse radio-uitzending tus
sen 12.00 en 13.00 uur vanuit Speelland de
Beekse Bergen zal te horen zijn hoe de parate
kennis van Brabant is bij de leden van de
teams. Het Omroep Brabant Streekspel wordt
deze zomer wegens groot succes voor het zeven
de achtereenvolgende jaar gespeeld.
Bij het Omroep Brabant Streekspel gaat het om
de (parate) kennis van Brabantse geschiedenis,
personen, sport, gemeenten en cultuur. Ook de
actualiteit wordt niet vergeten,m terwijl stem
men van meer of minder bekende huidige én
voormalige pro vine iegenoten geraden moeten
worden. In totaal zullen er per uitzending 25
opgaven zijn, verspreid over de diverse catego
rieën. De presentatoren deze zomer zijn op
nieuw Arno Welling en Veronique Roeg. Zij
worden bijgestaan door een jury met onder
meer streekhistoricus Jean Coenen.
Het volwassenenteam van Moergestel
bestaat uit loco-burgemeester Léon Loos-
nieken en tactieken van verdediging. Verdedi
gen en beschermen waren de basiselementen
van de gilden. Zij bezaten ook een zeker
saamhorigheidsgevoel, dat hen deed optrek
ken tegen hen, die hen trachtte te verdrijven
uit hun gebied.
Het doel van de schuttersgilden was dan ook
meestal het bewaken en verdedigen van het ei
gen volk, het eigen milieu en de eigen cultuur.
Zij verrichtten daarnaast, evenwel ook sociale
taken, zoals het begraven van overleden leden,
van gestorven armen, vreemdelingen en lijders
aan besmettelijke ziekten.
Veel schuttersgilden, voorzien van toen moder
ner wapens als bv. de voetboog en de kruis
boog, kozen ridder en martelaar Joris (Georgi
us) tot Gildeheilige.
Hij werd geboren in Cappadocië in Klein-Azië
en leefde in de 3e eeuw na Christus. Volgens de
legende doodde hij een monster/draak die de
stad Silene (Lybië) teisterde.
In eerste instantie eiste de draak de dagelijks
opoffering van een schaap. Toen die op waren,
moest er telkens een kind geofferd worden. Op
het moment dat de koningsdochter aan de
beurt kwam, was voor Sint Joris de maat vol.
Onverschrokken wist hij de koningsdochter uit
de klauwen van de draak te bevrijden, en deze
te doden!
Al reizende deed hij meerdere opzienbarend
goede zaken. Aan de vervolging van Christenen
is hij echter ook niet ontkomen. Hij werd in een
vat met gloeiende nagels geofferd en daarna
onthoofd.
Deze jongeling, dapper, rein, vol godsvertrou
wen en die de draak overwon, werd HET sym
bool van het kwaad.
Op gildevaandels en andere attributen wordt
deze patroonheilige daarom ook in volle glo
rie afgebeeld. Het meest geliefd is: een sol
daat te paard, die de prinses het leven redt,
door de vuurspuwende draak met zijn lans te
doden.
Als verdedigers van ’outer en herd’ (altaar en
haard), trouw aan het kerkelijk en wereldlijk
gezag, christelijk dienstbetoon en niet in het
minst de onderlinge broederschap, genoten
schuttersgilden in de tijd na de kruistochten al-
In deze Chaerte en Statuijten staat in detail aan
gegeven hoe men tot het gilde kon worden toe
gelaten. Waar de gildebroeder zich vervolgens
overal aan dient te houden - vooral bij aanwezig
dient te zijn -, en, bij in gebreke zijn, welke
boete hij moet betalen en aan wie.-
De ups en downs die het Gilde Sint Joris in de
loop der eeuwen heeft gekend, zullen globaal
wel gelijk zijn aan die van de (Oud- )Brabantse
schuttersgilden in het algemeen. Zware tijden
in de periode dat het Brabant van toen generali
teitsland was (1648-1794).
Het Gilde Sint Joris is bijna 200 jaar terug -
misschien wel vanwege die rampspoed - ook
enige tijd niet aktief geweest. Enerzijds zou dat
- mogelijk - zijn af te leiden uit het niet beschik
baar zijn van koningszilver over de periode van
1788 tot 1840, anderzijds getuige het feit dat
bekend is, dat het ingeslapen gilde in het jaar
1840 is herrezen!
En het Gilde Sint Joris leefde weer voort, wel
licht met nieuw vervalmaar zeker ook met
nieuwe bloei!
De komst van de Fransen in 1794, waarmee de
katholieken in Noord- Brabant wel hun rechten
als vrije burgers terugkregen, betekende nog
lerwege een hoog aanzien. Niet alleen in steden
maar ook in de dorpen gingen ze ontstaan. Zo
ook in de ’ceringe’ (de omgeving) van Moer
gestel.
Wanneer en onder welke omstandigheden het
Moergestelse Gilde Sint Joris precies is ont
staan, ligt evenwel nog in het duister.
Het oudste document waar het Gilde over be
schikt, is een copie van de ’Chaerte voor de Gil-
debroeders der Schutterij van St. Georgius tot
Moergestel’. Het dateert uit de tijd dat Keizer
Karel V zich ook - en met trots - Hertog van
Brabant noemde en Willem van Oranje als
12-jarige jongeling aan het keizerlijke hof te
Brussel zijn opvoeding genoot.
In het jaar 1545 dus, op de patroonsdag van
Sint Joris, 23 april, zijn deze Chaerte en Statuij
ten namelijk door de gezamenlijke gildebroe-
ders ’geaccordeert en geapprobeert’ (goedge
keurd en geratificeerd). Het betreft hier wel
licht een vernieuwing van
oudere rechten, maar zekerheid daaromtrent
bestaat er niet.
Ons eigen Gilde Sint Joris bestaat namelijk 450
jaar en de Kring van Schuttersgilden ’Het
Kwartier van Oirschot’ is 60 jaar geleden opge
richt. Deze beide jubilea worden tesamen ge
vierd in Moergestel in de vorm van een groots
opgezette Jubileum-Kringdag.
Vanwege het bijzondere karakter van dit feest,
doen ook een flink aantal gilden uit andere de
len van Noord-Brabant mee aan het festijn.
Daarnaast enkele gilden uit het Vlaamse land,
zoals het Koninklijk St. Sebastiaansgilde uit
Zandhoven en - zeer bijzonder - het Koninklijk
St. Pietersgilde uit Mazenzele. Dit gilde is bij
ons beter bekend als het ’hop’-gilde, vanwege
het in optocht meevoeren van hopplanten en
andere zaken nodig voor de bereiding van
gerstenat.
In de tijd van Karei de Grote waren gilden ver
boden. Hun bijeenkomsten en rituelen golden
als heidens. De toenmalige wereldlijke
en kerkelijke heersers zagen gilden ook als een
bedreiging voor hun eigen positie en macht.
Ongeveer 500 jaar later, in de 13e eeuw, heb
ben gilden zich intussen echter toch ontwikkeld
tot hechte organisaties waarin het hele maat
schappelijke leven is gebundeld. Het tegenover
adel en clerus opkomende bewustzijn van de
burger was daar de oorzaak van. De bevrijding
uit het feodale verband en de ontvoogding van
het volk uit de greep van de leenverplichtingen
waren komende.
De onderscheiden groepen van gilden waren
toen alle dienstbaar aan de gemeenschap waar
zij zelf - zakelijk, sociaal of cultureel - deel van
uitmaakten.
Na de (vooral door gebrek aan europese
saamhorigheid en door een tekort aan man
kracht mislukte!) Kruistochten van de 13e
eeuw, ontstonden in onze streek de schutters
gilden. Door hun deelneming aan de
kruistochten hadden veel horigen en slaven
hun vrijheid verkregen. Ze hadden er ook
kennis gemaakt met andere wapens en tech-
