De Moergestelse busondernemingen O
4’lr
i i
Een verhaal over ondernemersdurf en gevechten om te overleven
Handelsmavo
De Rooi Pannen
organiseert Nationale
Etaleerwedstrijd
De Vitesse
De concurrentiestrijd ontbrandt
1
-
In 'n drietal afleveringen brengen wij u het volledige verhaal over
de Moergestelse busondernemingen zoals dat geschreven werd
door oud-Moergestelnaar Ad Wolfs, tegenwoordig woonachtig in
Eindhoven. Voor de totstandkoming van de geschiedenis van de
busondernemingen sprak hij o.a. met Jan van Beers en Rien
Bertens. Vandaag de tweede aflevering.
MOERGESTEL-NIEUWS’ WOENSDAG 22 MAART 1995
PAGINA 19
I U;
I
wordt vervolgd...
Oirschot. Autobusdienst ’Vitesse’Gereed voor het vertrek naar vier richtingen.
MOTOR-
NUMMERBEWMS
VOOR MOTORRIJTUIG.
In deze tijd worden consessies verleend door
Gedeputeerde Staten, met advies van de be
trokken gemeenten. Ónder het motto "het is
goed voor de concurrentie" worden vaker
meerdere consessies op één lijn verleend.
De banden waren niet van de kwaliteit van
deze tijd en de scherpe stenen van de grind
weg waren vaak fataal'.
Naar aanleiding van een verlenging van de
vergunning in 1926 weten we dat het rijdend
materiaal weliswaar veilig is voor de passa
giers maar toch als ondeugdelijk wordt aan
gegeven. Uitvallen van de bus of ernstige ver-
We horen vaak dat Leo Fick de oprichter van
Vitesse is. Dit blijkt niet juist te zijn. Vitesse
komt door middel van fusie tot stand.
In 1923 blijkt een Rotterdamse busonderne-
mer G. Bal een standplaats aan te vragen op
de markt in Eindhoven. Hij start met de lijn
Eindhoven-Tilburg over Hilvarenbeek en
Diessen. Hij noemt zijn onderneming 'De
Vitesse'. Het gaat niet goed met hem, een fai-
lissement dreigt, maar kennissen van hem,
Kleingeld en J. Burik, schieten hem te hulp.
Burik rijdt in Rotterdam een buslijn op Span
gen. Hij krijgt soms wel drie bekeuringen op
een dag, omdat zijn materiaal niet in orde is
en ziet het in het Rotterdamse dan ook niet
meer zitten. Hij blaast samen met G. Bal in
1924 de Vitesse nieuw leven in.
De concurrentie tussen E.M.A.D en Vitesse
is moordend. Beide ondernemingen rijden met
Burik gaat in de kost bij hotel Van Haaren op
de markt in Oirschot, waar hij ook zijn werk
plaats vestigt. Kleingeld wordt zijn chef mon
teur. Moeder Burik blijft in Rotterdam wonen
en zijn zoon Bas Burik, dan 14 jaar, wordt
zijn conducteur en woont in een kosthuis in
Oirschot.
L. Fick die het met zijn Presto moeilijk heeft
in de concurrentie met de E.M.A.D. zoekt toe
nadering tot de Vitesse. Het komt in eerste
instantie tot een samenwerkingsverband. Zij
gaan in 1924 onder de naam "Presto en Vites
se" de lijnen Eindhoven-Tilburg via Hilva
renbeek en Oirschot-Moergestel-Tilburg rij
den. Gedeputeerde Staten snapt niet goed hoe
het in elkaar zit, zodat Leo Fick desgevraagd
nog eens bevestigt dat beide ondernemingen
samenwerken door in gezamelijk overleg te
rijden en niet gefuseerd zijn.
Het moet toch een wat bijzondere construc
tie zijn geweest. De correspondentie van Jo
hanna Fick namens de Presto wordt gevoerd
door Leo Fick; hij schijft echter ook de brie
ven voor J. Burik namens Vitesse.
Korte tijd later komt het tot een fusie van
Presto en Vitesse; in de Staatscourant van 24
december 1925 wordt melding gemaakt van
de oprichting van Vitesse door L. Fick, leraar
Middelbaar Onderwijs, J. van Bokhoven en J.
Burik, beide autobusonder-nemers in
Oirschot. De oude Vitesse gaat failliet; met
nieuwe compagnons leeft de naam voort. In
1926 koopt Fick zijn compagnons kennelijk
uit en wordt de onderneming omgezet in een
Naamloze Vennootschap 'De Vitesse N.V. Au
tobusonderneming', die als doel heeft het ex
ploiteren van autobusdiensten.
Directeur isU raadt het waarschijnlijk al,
Johanna Fick-van Beek. L.Fick zelf is gedele
geerd commissaris en enig aandeelhouder. De
Staatscourant, die de nieuwe vennootschap
aankondigt, maakt melding van de volgende
lijnen:
1. Oirschot-Moergestel-Tilburg.
2. Oirschot-M'beers-Diessen-H'beek-Tilburg.
3. Oirschot-Best-Eindhoven.
4. Oirschot-Best-Liempde-Boxtel-Gemonde-
St.Michielsgestel-'s-Bosch.
Of op deze lijnen in 1926 al gereden wordt is
echter niet terug te vinden.
De diensten worden uitgevoerd met twee La-
tylbussen, twee Berliets en drie Fords. In dat
jaar vraagt het bedrijf ook toestemming om
een lijn Tilburg-Oisterwijk (Gemullehoeken)
te mogen gaan rijden. Hiervoor wordt geen
toestemming verkregen.
De Afdeling Handelsmavo van scholengemeen
schap De Rooi Pannen in Tilburg organiseert dit
jaar de Nationale Etaleerwedstrijd voor VBO-
Handel-scholen. Op donderdag 6 en vrijdag 7
april aanstaande zullen de teams van 22 scholen
uit alle windstreken van het land strijden om de
hoogste eer. De wedstrijd komt tot stand in sa
menwerking met familie attractiepark de Efte-
ling. In het gebouw van de Handelsmavo aan het
Lourdesplein in Tilburg zullen telkens 2 leerlin
gen per school cadeau-artikelen van de Efteling
presenteren rond de thema’s Sprookjesbos, Volk
van Laaf en Droomvlucht.
De wedstrijd van vorig jaar werd gewonnen door
Boy de Rooy en Rogier van Tilburg van De Rooi
Pannen met een Mondriaan-etslage. Dat hield
onder andere in dat deze scholengemeenschap dit
jaar de wedstrijd organiseerd. Al snel werd con
tact gezocht met de Efteling die onder andere
materialen beschikbaar stelde en de leerlingen de
mogelijkheid bood in het Eftelinghotel te over
nachten. Een sprookje
voor alle deelnemers!
Twee dagen lang werken de deelnemers aan hun
etalages, de decoratieve elementen daarin, het
oproepen van de juiste sfeer, enzovoorts. Alles
wat ze in hun lessen etaleren, decoreren er. recla-
metekenen hebben geleerd kunnen ze daarin toe
passen. Vervolgens zullen een vak- en een be-
drijfsjury alle 22 etalages beoordelen op sfeer, uit
straling, identiteit, enzovoorts. Op vrijdagmid
dag worden tijdens een feestelijke prijsuitreiking
de winnaars bekend gemaakt en de prijzen uitge
reikt. De uiteindelijke winnende etalage zal het
hele seizoen in de Efteling te bewonderen zijn.
De wedstrijd kan dit jaar tot stand komen dankzij
medewerking van de Efteling en bijdragen van
BBA, Drukkerij Gianotten Tilburg, Galvanitas
Oosterhout, Vlemmix Breda/Amsterdam en Van
der Linde Amsterdam.
H Na 1926 geeft het vergunningenstelsel wel
een directe greep op de busondernemers. De
gemeenten sturen indirect middels het sub
sidiebeleid.
Oirschot verleent aan Vitesse in 1929 subsi
die en niet aan E.M.A.D.
Het motief is dat Vitesse met haar vier lijnen
het beste aan de verkeersbehoefte van het
dorp voldoet en zij geen toekomst ziet voor
E.M.A.D. Als in 1929 het vergroten van het
tijdsverschil tussen de bussen van de beide
concurrenten, door onwil van Vitesse mislukt,
maakt Oirschot zelf een dienstregeling met
het verzoek aan G.S. hiermee rekening te
houden bij de toewijzing van de vergunning.
Bas Burik, de zoon van Jan Burik die als 14
jarige jongen nog als conducteur in 1924 bij
zijn vader werkte heeft de samenwerking en
fusie niet bewust meer meegemaakt.
'Ik herinner me van de Oirschotse tijd nog dat
mijnheer Fick vaak in de werkplaats kwam.
Wij waren eenvoudige ongeletterde mensen
en tegen mijnheer Fick die een hoge functie
had aan een school in Tilburg keken wij hoog
op. Ik heb nog op de Presto/Vitesselijn
Oirschot-Tilburg gewerkt. Zo brachten wij
voor het trappistenklooster de post en bood
schappen mee. Ik kreeg dan steevast een dub
beltje, wat een vermogen was voor een jon
gen in die tijd'.
'Van de overname weet ik alleen dat mijn
vader vreselijk teleurgesteld was. Hij is te
rug gegaan naar Rotterdam en is daar een
melkslijterij begonnen. De tijd dat wij in
Oirschot woonden was moeilijk. Wij waren
protestanten uit het Noorden en werden niet
geaccepteerd'.
Uitstapje van de zelatricen met een Vitesse-
bus in 1926 naar het H. Land te Nijmegen.
Enkele dames op de foto: Piëta Sebrechts-
van de Loo, Cor van Gils, Koos van de Wouw-
Smulders, M. van Gils-Denissen, M. Grijs-
bach-Roozen, D. van Korven-van Dijk, Lena
Vogels-Kastelijns, [o van Gils, Bertha Verba-
kel, M. Grijsbach-van Hulten, Lies en Sjaan
de Veer, Lies Moorman-Roozen, Bet Verhoe-
ven-Mulders, Jans Wolfs-Pijnenburg, Marti
na Rijnen, Anna van de Wouw. De dames
werden vergezeld door Kapelaan Smolenaars.
een tussenpoze van een half uur. Met de we
gen en het materiaal van die tijd is het de
practijk dat de bussen vaak nagenoeg gelijk
rijden. Talloze conflicten zijn het gevolg.
In het begin zijn er nog geen vaste opstap
plaatsen; waar mensen staan kunnen zij op
stappen. Een opgestoken hand is voldoende.
Als de bus voor een café moet stoppen waar
binnen passagiers zitten te wachten zet de
kastelijn een vlag buiten. Als later de ge
meente bushaltes vaststelt neemt men het
nog niet zo nauw met de regels en neemt men
vaak eikaars passagiers op. Hierdoor ontstaan
klachten naar de provincie.
Dat het vaststellen van haltes voor passagiers,
die dat niet gewend zijn, problemen oplevert,
toont een protestbrief van de bewoners van de
Tilburgseweg en de Oisterwijkseweg. Zij wil
len het liefst naar de oude situatie terug.
De E.M.A.D. heeft het voordeel van het lu
cratieve postvervoer. De P.T.T. stelt echter
hoge eisen aan het nakomen van de overeen
komst; op tijd rijden om vertraging in het post
vervoer te voorkomen heeft de hoogste priori
teit.
Dat vormt een groot probleem in deze tijd.
Een dag rijden zonder een lekke band is een
uitzondering op de slechte grindwegen en
materiaalpech, vooral veerbreuk, een is zoals
gezegd een veel voor-komend euvel.
Voor de familie Bertens is dit een veelbewo
gen tijd. Rini Bertens heeft meer dan één
maal de verhalen hierover van zijn vader ge
hoord.
'Mijn opa, de vader van mijn moeder, fungeer
de in die tijd als conducteur. Talloze malen
moest hij bij pech uitstappen en met de post
op de bus vooruit lopen. Hij kon niet op de
reparatie wachten, omdat anders Simon Mul
ders, de postgaarder van Moegestel die drin
gend om zijn post verlegen zat, ging klagen.
LétjeM 1 50
T4»
111111
£N t’IJ WILL. WET. i
traging komen frequent voor.
