F
v
Uit het boek ’Moergestel 1940-1944 Oorlog en
Bevrijding’ van Noud Smits
1
Moergestel eert
zijn bevrijders
19404944
OORLOG EN
BEVRIJDING
I
Boek weer
verkrijgbaar...
Ui
I
-
EZ
s
>3
I
Di
Zc
Za
Bovenstaande namen we over met welwillende medewerking van Noud Smits, die ons toestond enkele gedeeltes
uit het boek te publiceren. Het geeft precies de gebeurtenissen weer zoals die zich nabij de Reusel afspeel
den op die gedenkwaardige 25e oktober 1944...
Als de Schotse veteranen, die vooraf
kenbaar hadden gemaakt na vijftig jaar
‘Moergestel weer aan te doen’, beko
men zijn van alle indrukken, die de be-
vrijdingsoptocht op hen achtergelaten
heeft, en zij - onder het genot van een
kopje thee met gebak - in Den Boo
gaard om 14.35 uur officieel welkom
geheten zijn door waarnemend burge
meester Mr. J. Dosker, dan breekt
rond de klok van 15.00 uur voor onze
oud-bevrijders het hoogtepunt aan van
hun verblijf in ons dorp.
-■g
Jp^A^
MO
MOERGESTEL-NIEUWS’ WOENSDAG 26 OKTOBER 1994
PAGINA 6
De omslag van het boek
Behoedzaam rijdt de Churchill met de ’class40’-brug naar de plaats waar de opgeblazen brug heeft gelegen. Jan Mast en Sjef van Avendonk volgen,
■I
■I
Va
Hi<
der
De
to’s
en
zijl
Op
wor
die
nun
On
On
var
var
ziel
gai
kei
ren
vai
tes
Op
aai
be
de
dri
Or
J.J
cal
de
Va
gei
Dc
m<
aai
on
ge
Oi
Sc
mi
D.
to
Var
reld
mui
Mu
Var
tie.
(op
’De berichten van de Verkenningstroepen had
den de Scots Guards gewaarschuwd, dat zij anti
tank kanonnen konden verwachten en dat de
Duitse infanterie de oversteek bij de stroom zou
verdedigen. Luitenant Fletcher, Emie Atack en
eskadron-sergeant- majoor Alex ’Slim’ Somervil
le waren daarom maar al te opgelucht, toen zij in
plaats daarvan op de tegenovergelegen oevers de
samengestroomde Moergestelse bevolking aan
troffen, die opgewonden stond te juichen. In een
wip begonnen de mensen door het water te wa
den, sprongen op de tanks, zwaaiden met oran
je vlaggetjes en overstelpten de bemanningsleden
van de tanks met eten, drinken en kussen. Dit al
les zorgde voor de nodige opwinding, maar de
vraag bleef hoe er in te slagen de tanks over de
stroom te krijgen. Het voorste peloton en de es-
kadroncommandanten waren druk doende de ri
vierbedding te onderzoeken, toen de burgerbe
volking plotseling hun hachelijke positie begreep
en zij - daartoe aangespoord door een priester van
een nabijgelegen Idooster - grote keien naar be
neden begonnen te rollen en stenen in het riviert
je gooiden. Hun geestdrift om het gat te vullen
was zó groot, dat het echt gevaarlijk werd om op
de voor ons dichtstbijzijnde oever te blijven
staan. Weldra besloot luitenant Fletcher een po
ging te wagen om over te steken en hij stuurde
zijn tank ’Montrose’ naar beneden naar de in
middels verstevigde rivierbedding, maar hij
slaagde er net niet in de andere kant te bereiken
en de ’Montrose’ gleed terug en zonk in de mod
der weg. Er werd inmiddels overal geroepen om
een bruggenlegger en binnen vijf minuten kwam
er een aan, begroet door een nieuwe vreugde- uit
barsting en applaus van de menigte. Toen de
brug echter naar beneden kwam en in positie ge
bracht werd, viel er een doodse stilte en toen de
brug vervolgens in de lucht schommelde en ge
leidelijk naar beneden kwam, hieven de mensen
spontaan hun nationaal volkslied aan. Het Wil
helmus klonk!
Ze bleven zingen, totdat de eerste tank zijn mo
toren startte en de brug overtrok.’...
...Het was de laatste dagen erg onrustig geweest. Terugtrekkende Duitse
troepen liepen door ons dorp en namen alles mee, wat onder hun bereik
kwam: karren, paarden, fietsen, kruiwagens, kinderwagens, bolderwa
gens. Het was vreselijk, maar niemand kon er iets aan doen. De Duitsers
gedroegen zich als een gewapende roversbende.
Sedert enige weken waren de Duitsers bezig de brug over de Reusel, vlak
bij het St.-Antoniusgasthuis met dynamiet te ondermijnen. De Engelsen
zaten al in Best en Oirschot en daar werd hevig gevochten. Vluchtelin
gen kwamen door ons dorp met allerlei verhalen over vreselijke vernie
lingen.
Op 24 oktober kwam een Duits soldaat in de omtrek van de brug aan
kondigen, dat ’s avonds om 8 uur de brug opgeblazen zou worden. Ieder
een moest ramen en deuren openzetten en schilderijen en spiegels van de
muren halen. In angst en beven wachtte men in de kelders de slag af. Om
19.50 uur klonk er een vreselijke knal. De huizen trilden op hun grond-
tesamen met de militairen, de operatie.
Het boek ’Moergestel 1940-1944. Oorlog en
Bevrijding’ is inmiddels aan de tweede opla
ge toe.
Het is dus nog mogelijk om inhet bezit te
komen van dit historische, prachtig luxe
uitgevoerde boek van Noud Smits.
Maakt u daarvoor 39,90 over op bankre
kening 13.45.05.042 met duidelijke ver
melding van naam en adres.
Daar waar in de geschiedenis van de 15e Schot
se Divisie Moergestel met name wordt genoemd
aan de Reusel, daar wordt een daad gesteld’
waarmee ons dorp zijn dankbaarheid wil uitdnik-
ken jegens onze bevrijders.
De plechtigheid begint om 15.05 uur tegenover
het St.-Antoniushuis aan de Raadhuisstraat met
het ten gehore brengen van de Schotse mars
‘Scottish the Brave!’ door het Tilburgse doedel-
zakkorps ‘Dutch Pipes and Drums’, welke mars
even later wordt ‘overgenomen’ door onze Har
monie ‘Prinses Juliana’, die dit muziekstuk voor
deze gelegenheid speciaal ingestudeerd heeft. Na
een korte toespraak door de waarnemend burge
meester worden de in Moergestel door oorlogs
handelingen getroffen slachtoffers herdacht. Tij
dens deze korte herdenking zal de ‘Dutch Pipes
and Drums’ het ontroerende ‘Amazing grace’
spelen. De drie gilden ‘St. Catrien’, ‘St. Joris’ en
‘St. Sebastiaan en Barbara’ zullen - in aanwezig-
heid van hun koningen - de vendelgroet brengen.
Om 15.25 uur brengen estafette-lopers van
schaatsclub ‘De Vennen’ het bevrijdingsvuur
binnen, dat de avond te voren in Maastricht in
ontvangst genomen is. Na de ontsteking van
het bevrijdingsvuur is het woord aan kolonel A.
Fletcher. De Heer Fletcher heeft graag gevolg
gegeven aan het verzoek om speciaal voor de
ze onthulling naar Moergestel te komen. ‘Has
Moergestel changed during the last fifty years?’
Op sommige plaatsen heeft Moergestel inder
daad een wezenlijke verandering ondergaan,
maar juist op déze plek zijn de gebouwen van
toen nog markant aanwezig: het huis van Van
Laarhoven, het huis van oud-burgemeester
Bardoel, het St.-Antoniushuis, het huis, dat
toen door dhr. Timmermans bewoond was en
natuurlijk de brug, ook al is die in de loop der
jaren ‘lichtelijk’ gewijzigd.
Toen op 24 oktober 1944 de Duitsers de brug
over de Reusel lieten springen, stond de toenma
lige luitenant Fletcher met zijn tanks, waaronder
de ‘Montrose’ voor het gapende gat, terwijl op de
andere oever de Moergestelnaren massaal toe
gestroomd waren. Diezelfde luitenant van toen,
nü kolonel Fletcher zal dus het standbeeld van
onze plaatselijke kunstenaar Hans van Brunschot
onthullen.
Generaal Colin Barber (‘the mighty Barber’, zo
als hij onlangs nog genoemd werd door Lord
Runcie, de gewezen Aartsbisschop van Canter
bury) met zijn respectabele lengte van 2,03 me
ter zal - in brons wel te verstaan - een 60-tal van
zijn oude strijdmakkers tegenover hem mogen
aanschouwen, als kolonel Fletcher het doek met
het embleem van de 15e Schotse Divisie optrekt.
Met het zingen door de gezamenlijke koren ‘Con
Amore’ en ‘Crescendo’ van ‘Trumpet’ en het
spelen van een tweede Schotse mars door de har
monie zal aan deze handeling extra luister bijge
zet worden.
Rond 15.45 volgt de overdracht van het monu
ment aan de gemeente, waarna Moergestel zijn
dankbaarheid uit door het overhandigen van een
replica van het grote standbeeld aan de veteranen
door leden van het bevrijdingscomité tesamen
met leden van ‘De Vennen’.
Op 25 oktober 1944, toen de schaarbrug over
de Reusel getild werd, hieven de aanwezige
Moergestelnaren spontaan het Wilhelmus aan.
Ook nu - daarin voorafgegaan door de geza
menlijke koren - zal het le en 6e couplet van
ons volkslied ingezet worden, waarbij het in de
verwachting ligt, dat iedere aanwezige Moer-
gestelnaar en genodigde spontaan daarin bij-
Na het dankwoord door de voorzitter van het be
vrijdingscomité zal de ‘Dutch Pipes and Drums’
een medley spelen en kunnen de veteranen zich
bij het monument laten fotograferen: Een dank
bare herinnering aan Moergestel rijker!
Om 16.00 uur staat de bus klaar om de veteranen
naar Tilburg terug te brengen, waar zij getuige
mogen zijn van een taptoe.
Het Comité 50 jaar Bevrijding spreekt de hoop
uit, dat de bevolking van ons dorp massaal zal
vlaggen.
Na het officiële gedeelte is het - in navolging van
25 oktober 1944 - op zondag 30 oktober goed toe
ven in de plaatselijke cafés om met elkaar de sfeer
van bevrijding volledig tot zijn recht te laten
komen.
Het Comité wenst U allen een sfeervol en gezel
lig bevrijdingsfeest toe.
Namens het Comité 50 Jaar Bevrijding,
Noud Smits,
voorzitter.
vesten. Ramen sprongen, pannen gingen stuk en kwamen naar beneden,
stukken steen vlogen in het rond. Het duurde kort maar hevig. De hui
zen vlakbij de brug hadden ontzettend veel schade geleden. Het St.-
Antoniusgasthuis was zo vernield, dat een groot deel onbewoonbaar werd
en een aanzienlijk deel van het meubilair van de pensiongasten was on
bruikbaar geworden. Onze zusters, die hier met 27 nog altijd liefderijk
verpleegd werden, konden niet meer blijven. Het springen van de brug
kon voor de bewoners ondergang of redding betekenen. Trokken de Duit
sers weg, dan waren we gered, zoniet, dan kon er een felle strijd ontbran
den met alle gevolgen van dien. Geen wonder, dat iedereen in spanning
de morgen afwachtte. Toen het licht werd, ging men op verkenning uit.
Opgewonden mensen wisten te vertellen, dat de Engelsen op de Oirschot-
seweg onder Moergestel gezien waren. Men durfde het niet goed te ge
loven, maar al spoedig hoorde men een ontzettend lawaai van tanks en
zag men ze stoppen voor een opgeblazen brug’...
