i
6 Oktober 1944: zwarte dag
voor familie van Dusseldorp
1
8
SS
Interessante Ontmoetingen (13)
F
F
Op 6 oktober a.s. is het 50 jaar geleden, dat Willibrord van Dusseldorp,
toen 52 jaar, tengevolge van een granaatinslag is omgekomen. Het do
delijk projectiel kwam terecht op ongeveer 15 m. afstand van de vijver
naast de boerderij aan de Heirbaan 12 in Moergestel. Nu woont er Cees
Timmermans. Enkele weken geleden heb ik met 2 zonen van Willibrord
de plek bezocht, waar de familie van Dusseldorp zo’n tragische herinne
ringen aan bewaart.
1<
18
bc
ha
da
in
dl
ar
M
kj
6
Wie was
Willibrord van Dusseldorp?
Trouwen ’met de handschoen’
Terug naar Nederland
De boerderij op de Heirbaan
-
Josephine Geise
1
MOERGESTEL-NIEUWS’ WOENSDAG 5 OKTOBER 1994
MOI
Jose;
Josephine van Dusseldorp-Geise anno 1994.
Floor
Bet
Het is al weer ’n tijdje geleden dat we een
verhaal publiceerden uit de serie ’Interes
sante Ontmoetingen’. Vanaf deze week pik
ken we de draad weer op en laten we, het in
deze tijd passende, verhaal de revue pas
seerde dat Gerard Kuijpers maakte over de
familie van Dusseldorp.
en
ze
is
10]
’1
p
ai
Vi
Volgens zoon Dirk kende zijn vader waarschijn
lijk zijn moeder Josephine Geise reeds, voor dat
hij de eerste keer naar Indië ging. Omdat er in
zo’n eerste verlofperiode van alles zakelijk gere
geld moest worden, waren die 9 maanden meestal
te kort om ook nog te trouwen. Men had daar de
Op 6 oktober a.s. is het 50 jaar geleden, dat Wil
librord van Dusseldorp, toen 52 jaar, tengevol
ge van een granaatinslag is omgekomen. Het do
delijk projectiel kwam terecht op ongeveer 15 m.
afstand van de vijver naast de boerderij aan de
Heirbaan 12 in Moergestel. Nu woont er Cees
Timmermans. Enkele weken geleden heb ik met
2 zonen van Willibrord de plek bezocht, waar de
familie van Dusseldorp zo’n tragische herinne
ringen aan bewaart.
De 2 kinderen, resp. Dirk de oudste en Wil de
derde uit het gezin, dat bestond uit 5 zonen, wa
ren 50 jaar geleden getuige van het verschrikke
lijke ’ongeluk’. Het is een emotionele ervaring als
je de verhalen aanhoort van hoe het allemaal ge
beurd is.
Er zijn overigens door de oorlogshandelingen in
1944 in Moergestel nog meer slachtoffers geval
len; o.a. Corry van de Wal, 14 jaar, en Wout van
Dijk, 71 jaar. Gaarne wil ik er de lezer op wijzen,
dat in het boek van Noud Smits: ’Oorlog en be-
vrijding’ uitvoerig op deze trieste gebeurtenissen
wordt ingegaan.
De bakermat van de familie is het middenbra-
bantse dorpje Waspik. De ouders van Willibrord
zijn later naar Bergen op Zoom verhuisd en daar
is hij in 1892 geboren. Zijn vader had daar toen
een oesterkwekerijVolgens zoon Wil, fotograaf
in Tilburg, hebben de van Dusseldorpen een fa
miliewapen, waar op het schild een gans staat af-
gebeeld. Het is wel duidelijk wat die grote witte
vogel betekent; je moet maar eens ’s nachts een
huis naderen, waar men ganzen heeft. Die
beesten zijn onmiddellijk klaar wakker en laten
zeer luidruchtig horen, dat er vreemd volk in de
buurt is. De afbeelding van de gans in het wapen
van de familie van Dusseldorp betekent dus:
waakzaamheid!
Dat die waakzaamheid geboden was benadrukt
zoon Dirk, want het was ook in die tijd, dat zijn
vader jong was, zwaar knokken om een behoor
lijke positie op te bouwen. Een broer van zijn
vader heeft het tot notaris gebracht (over deze
man later meer) en een andere heeft in Deven
ter tropische landbouw gestudeerd.
Willibrord heeft de ’Tropische suikerschool’ in
Amsterdam gevolgd. Toen de eerste wereldoor
log in 1914 uitbrak, moest hij in militaire dienst.
Vanwege die oorlog moest hij 4 jaar in dienst blij
ven. Hij volgde er een officiersopleiding, hij wil
de zelfs piloot worden, maar het liep allemaal an
ders. Door tussenkomst van een van zijn broers
solliciteerde hij bij de Deli-maatschappij, met
standplaats Medan (Noord-Sumatra) in het toen
malige Ned. Indië. In 1920 vertrok hij uit Neder
land. Hij kwam op een tabaksplantage terecht.
De Delitabak is wereldberoemd. Door zijn vol
ledig gave dekbladen is hij uitermate geschikt
voor de fabricage van de grote Bolknak-sigaren.
Deze dure sigaren mochten natuurlijk geen ’valse
trek’ hebben.
Gerard
dammers. Al meer dan vijf generaties (zelfs nu
nog) werken ze in agenturen. Josephine Geise
stamt uit een groot gezin. Een van haar broers
werd directeur van een grote bank en een ande-
Hij vervolgt: ’Mijn moeder heeft een zeer goe
de MULO-opleiding gevolgd in Rotterdam.
Een van de beste uit die omgeving. Ze had
graag doorgestudeerd, doch door het veel te
vroege overlijden van haar moeder, moest ze in
het grote gezin helpen, er waren 12 kinderen.
Door zelfstudie en erg veel lezen sprak ze later
toch vloeiend Engels, Duits en Frans. In 1962
zijn mijn vader en moeder op de hierboven om
schreven manier getrouwd; na ca. 2 jaar is ze
mijn vader naar Medan gevolgd.’
In Indonesië werden 3 kinderen geboren en wel
Dirk, Bernard en Wil. De tijd van 1928 tot 1939
is een periode van hard werken geweest. De cri
sisjaren gingen ook in Ned. Indië niet probleem
loos voorbij. Vader Willibrord wilde op een ge
geven moment echter voorgoed naar Nederland
terug. Hierbij speelde ook een rol, dat de interes
se voor de Deli maatschappij wat over was. Hij
kon zich met heel veel zaken niet verenigen. Ook
de wereldpolitiek voorspelde een naderend on
heil. Er werd regelmatig voor gewaarschuwd, dat
Nederland met het grote buurland Duitsland in
Wil van Dusseldorp: ’De natuur op Noord-Su
matra waar Willibrord werkte, was ongelooflijk
mooi. Mijn moeder vertelde er later prachtige
verhalen over, o.a. over het schitterend in een
vulkaankrater tussen de bergen gelegen Toba-
meer. Er moest overigens hard gewerkt worden;
alleen 's zondags vrij, als het werk het toeliet.
Een minimaal contract was 6 jaar en in die tijd
mocht men niet trouwen. Na de eerste 6 jaar was
het mogelijk om de arbeidsovereenkomst te ver
lengen. Na iedere periode van 6 jaar kom men
een grote vakantie van 9 maanden opnemen,
door te brengen in Nederland. In die periode kon
men dan eventueel ook een vrouw zoeken om
mee te trouwen...’
PAGINA 6
oorlog zou komen. Willibrord vreesde ook, dat
Japan niet rustig zou blijven.
Tk heb’, zegt Dirk, ’voor zijn profetische blik
een grote bewondering gekregen’. Vader Willi
brord zei: ’De Duitsers zijn beangstigend, maar
de Jappen zijn nog afgrijselijker’. ’Voor veie fa
milieleden, vrienden en bekenden zijn de voor
spellende woorden van mijn vader op een ontstel
lende manier uitgekomen. Talloze mensen zijn
omgekomen. Van de vele mannen, die door de
Jappen gevangen waren genomen, werd er een
groot aantal per schip naar Birma afgevoerd. Tij
dens een van die eerste zeereizen werd er eens een
schip door Japanse vliegers gebombardeerd. Di
verse vrienden zijn daarbij verdronken. Ook de
beruchte ’Dodenspoorweg’ in Birma eiste vele le
vens en ook in de kampen in Indië, waar veel
vrouwen en kinderen verbleven, maakte men on
voorstelbare dingen mee.
Eind 1939, (de oorlog tussen Duitsland en Polen
was reeds uitgebroken) keerde het gezin met het
m.s. Oranje naar Nederland terug. De reis via de
Indische Oceaan en het Suezkanaal verliep voor
spoedig. Maar in de Middellandse Zee stokte het
vervoer. Om veiligheidsredenen voer de boot niet
door naar Nederland. Ze legde in Genua in
Noord-Italië aan omdat het varen via de Straat
van Gibraltar en de Golf van Biscaje door de zee-
mijnen al levensgevaarlijk was geworden. Dus
met de trein van Genua naar Den Haag. Het was
een moeilijke reis met lange wachttijden aan de
grenzen; bovendien was de gehele trein geblin
deerd. Alhoewel Italië nog niet met Frankrijk in
oorlog was, was toch de verhouding tussen dit
land en het Italië van Mussolini reeds zeer
gespannen. Uiteindelijk geraakten ze toch in het
vaderland.
Op 25 september jl. werd deze foto gemaakt van de gebroeders van Dusseldorp tegen het decor van
onze Moergestelse kerk. Van links naar rechts:
Dirk (63): Professor sociologische aspecten van de ontwikkelingsplanning uit de Derde Wereld te
Wageningen.
Bernard (59): Landbouwvoorlichtingsdeskundige te Creyel N. O. -polder.
Wil (57): Technisch fotograaf te Tilburg.
Floor (55): Beeldend kunstenaar te Broek in Waterland N.H.
Gerard (51): Hotel-Restaurant-manager in Natal Indisch-Afrika.
re trad in bij de orde van de Franciscanen en
bracht het later zelfs tot Missiebisschop in Indo
nesië. Heel de familie Geise had een grote belang
stelling voor kunst en muziek. ’Zowel de fami
lie Geise als de familie van Dusseldorp waren heel
goed katholiek’, zegt Dirk.
Vader Willibrord van Dusseldorp heeft eind ja-
ren dertig deze boerderij gekocht van zijn broer
Gerard, de fameuze ’notaris’ in Rotterdam, en
van advocaat Dekkers, eveneens uit de Maasstad.
Deze beide heren waren betrokken bij de ontgin
ning en herverkaveling van het ’Moergestels
Broek’. Ze bezaten ook het landgoed ’Stille Wil
le’. Advocaat Dekkers had hierop ook een zo-
■..s
volgende oplossing voor gevonden: ’Trouwen
met de handschoen’. Deze manier van trouwen
is een typisch Nederlands gebruik. Met de hand
schoen trouwen betekent, dat de bruid hier in
Nederland trouwt met de gemachtigde van de af
wezige bruidegom. Die mogelijkheid hebben
toendertijd vele tropengangers benut; zo ook Jo
sephine Geise en Willibrord van Dusseldorp.
Josephine van Dusseldorp-Geise is in 1904 in
Rotterdam geboren. Haar vader was een beken
de textiel-commissionair. Hij werkte o.a. voor
Schutterveld, van Heek en voor de fam. van Be-
souw uit Goirle. De Geisses zijn echte Rotter-
men
in di
seldc
WüIj
huui
wool
men:
1940
met
had
veel
bore
Vad
reed
’Ste
rand
deri
geer
Will
gebi
had.
kleit
Onl;
nog
kers
de h
wen
l er ti
ene
brat
mei
nig.
ren:
per:
van
lang
Dir
den
ker
zing
ut,, .at:
V
4
J
