I
’Op school was ik ’bekaant’ d’n beste
van de klas...
2
Interessante ontmoetingen (2)
Konijnen,
die lust ik niet meer,
ik ben ze tegengegeten.
Ik heb er zoveel op dat ik
ze niet meer kan zien!’
IT
JjT w
Pi
u
vc
B
A
0
A
A
R
A
A
0
V
v
T
g<
Vi
w
fc
k
n
E
IT
U.
a:
a:
ei
b
Si
ei
k
d
k
Zl
r<
Na de oorlog
’De Kluizenaar’
Over het lange, veelbewogen leven van Piet(je) Hermans te vertellen is
niet eenvoudig. Hij heeft zoveel te zeggen dat het bijna niet te doen is om
dat in een redelijk kort verhaal samen te vatten. Toch heb ik het
geprobeerd...
De naam Pietje Hermans is bij veel Moergestelnaren bekend omdat hij
gewoond heeft op ’De Kluizenaar’, gelegen achter in de Moergestelse
Kerkeindsche Heide, midden in een dennebosgebied. Thans woont hij
in een mooie bejaardenwoning aan ’t Vunderke 3.
’n Nonneke gevangen...
Schooltijd
-'TT 11
uJF te r
[WA
MOERGESTEL-NIEUWS’ WOENSDAG 6 OKTOBER 1993
PAGINA 8
Als soldaat-pionier ingedeeld bij de Canadezet
tn.
Vader en moeder Hermans met de kinderen (v.l.n.rj: Jos, Corrie, Annie en Piet jr.
1
kv
he
za
be
nc
H
w;
bl
m:
zu
Hi
ni<
w:
W
ee
tei
w;
Hi
de
op
ja(
scl
na
die
tw
ze
Hi
tel
mi
P
A
R
b
A
gaan werken bij de Belgische kust’.
De boer, ’n bekende van Pietje, vroeg of hij een
brief wilde posten in Holland. Dat heeft ie gewe
ten... ’n Week later stonden er op ’n zondagmor
gen wel 25 jonge dames bij Pietje voor de deur.
Ze wilden persé naar Weelde. Pietje wist tenslot
te de weg, dus die moest mee. Het was in die tijd
echter levensgevaarlijk. Toch lukte het hen om
ongezien voor de patrouille de grens te passeren.
’Ook heb ik ’s-winters nog eens gewerkt als
boerenknecht op een groot boerenbedrijf in
Weelde-Heide. Daar moest elk jaar met paar
den zo’n 250 ha. geploegd worden. In de oogst
tijd maakte ik het mee dat ik 70 mijten moest
opzetten van rogge en haver, en allemaal pre
cies even groot en recht. Ik stak daarvoor in het
midden van waar de mijt moest komen ’n gaf
fel in de grond en met ’n touwtje maakte ik dan
een cirkel’. ’Ikmaakte mooi werk...’ zegt ie niet
geheel zonder trots.
Direkt na de schooltijd is hij aan het werk ge
gaan als schaapherder bij boer Spoormans in
Arendonk. Daar moest hij ongeveer 300 scha
pen hoeden die hij overal liet grazen langs we
gen en paden, die dus nooit gemaaid hoefden
te worden. De familie Spoormans bezat maar
liefst 2.000 schapen.
gras en hooi met zeer veel klaver. We begonnen
destijds met 4 koeien, maar dat werden er al
gauw 7 met daarbij nogal wat jongvee’.
Piet Hermans voor even terug
in de keuken van ’De Kluizenaar’
Als Pietje op zijne praatstoel zit komt hij al vlug
op gang met allerlei leuke herinneringen uit zijn
jeugd, zoals de schooltijd, het werken in de bos
sen van landgoed ’De Utrecht’, zijn militaire
dienst en het wonen op de Kluizenaar.
Pietje is geboren op 10 februari 1916 in Hooge
Mierde op de Twisseltsebaan bij de bossen van
het landgoed ’De Utrecht’. In Hooge Mierde
werd hij ’Pirke Haan’ genoemd, waarna natuur
lijk mijn vraag hoe hij aan die bijnaam kwam.
’Oh’, zegt Pietje, ’in Hooge Mierde had ieder
een een bijnaam. Volgens het verhaal van mijn
grootvader stond die zijn vader ’s-morgens om
4 uur op de strooiselhoop te kraaien als een
haan om op die manier de buren te wekken.
Het was dan tijd om te gaan melken’.
De vader van Pietje heeft vroeger als bosarbeider
zeer zwaar werk verricht. ’Ik heb hem als klei
ne jongen wel eens geholpen’, zegt Pietje. ’Bo
men moesten worden omgezaagd, geblekt (ge
schild) en uitgesnoeid en dat alles met de hand.
Vervolgens moesten de bomen op de schouder
getild worden waarna ze zo’n 60 tot 100 meter
uitgedragen moesten worden naar de weg om ze
op de kar te kunnen laden. Héél zwaar werk dat
veel zweet kostte en veel blaren op kapotte
handen’.
’Och’, zegt Pietje vervolgens, ’als ge dit aan jonge
mensen vertelt, dan willen ze het niet geloven’.
Als kleine jongen van 8 jaar heeft hij met zes os
sen hei omgeploegd (’stouwen’ noemde men dat)
want er moest grond ontgonnen worden. En dat
voor ’n weekloon van 50 cent per week.
Later kreeg Pietjes vader het wat beter: hij werd
aangenomen als gemeente-arbeider. Samen met
nog ’n collega hielden ze de zandwegen begaan
baar in de drie kerkdorpen Hooge en Lage Mier
de en Hulsel.
In oktober 1944 kwamen de bevrijders. Hij
meldde zich als vrijwilliger bij de Nederlandse pi
oniers in Laken bij Brussel. De belangstelling
van de vrijwilligers was groot. Er waren zowat
3.000 soldaten gelegerd.
Pietje was een zgn. kostwinner. Hij kreeg daar
voor 29,- per week als soldij. Voor die tijd 'n
heel kapitaal. Later is hij via Ulvenhout en Den
Bosch richting Arnhem getrokken en werd hij
ingedeeld bij de Canadezen. Hier werd hij in
gezet bij de reparatie van de kapotgebombar-
deerde bruggen en wegen. Op het laatst van
zijn diensttijd werd hij gelegerd op vliegveld
Deelen.
Tn 1946 ben ik gerepatrieerd. M’n broer heb ik
voor weinig geld de boerderij overgedaan en zelf
ben ik gaan werken bij textielfabriek Verschuil-
ren-Piron op Koningshoeven. Er werkten daar
ongeveer 90 mannen en vrouwen. Als stoker en
nachtwaker verdiende ik er 30,- per week’.
Tn 1947 zijn we getrouwd. Mijn vrouw, Corne
lia Pijper, is geboren in Gilze. Na eerst een pe
riode van zes weken thuis ingewoond te hebben
zijn we naar ’De Kluizenaar’ getrokken.’ Vol- I
gens Pietje heet dit bos zo omdat er lang geleden
’n eenzame man zou hebben gewoond, en daar
aan heeft het bos zijn naam te danken.
’Mijn vier kinderen, 2 jongens en 2 meisjes, zijn
er opgegroeid. Ze zijn allemaal in Moergestel
naar school gegaan en dat heeft nooit problemen
opgeleverd. Eén van m’n dochters woont nu nog
in Moergestel (Corry de Bresser-Hermans, De
Stappen 26a, red.). We hebben er achttien jaar
gewoond tot in 1965’.
’We boerden er ’n beetje. We hadden 1 koe, ’n
paar kalveren, 500 kippen en 80 kalkoenen. Als
het niet te druk was op de fabriek dan werkte
ik wel eens in het bos. De totale oppervlakte
van ’De Kluizenaar’ bedraagt 14 ha.’.
’Het was natuurlijk ook niet altijd rozegeuren
maneschijn’, vervolgt Pietje. ’M’n vrouw was
wel eens ziek maar dan kreeg ik altijd fantastisch
hulp van mijn directe buren, ’de Trappisten’.
We kregen er altijd eten: aardappelen, groenten
en pap. Nooit geen vlees, maar het was toch pri
ma! We kregen er zelfs bier, limonade, appels,
peren, kaas, karnemelk... te veel om op te noe
men’.
wijzer. Deze ’mister’ had, zoals alle leerkrachten
trouwens, een bijnaam, nl. ’Den Does’. Op ’n
dag kwam Pietje te laat op school. Onderweg had
ie weer eens bouwvakkers geholpen... Die had
den hem gevraagd of hij wilde helpen met het
’inwateren’ van de fundering van een woning.
In de klas aangekomen met flink smerige kleren
aan, kreeg hij er van langs op een manier die
ongelofelijk lijkt. Er werd een rakel (pook) heet-
gemaakt en ’Den Does’ hield die vervolgens te
gen Pietjes oren. *n Voorval dat blijvend zicht
bare littekens veroorzaakte.
’Den Does’ bezigde echter nog meer van derge
lijke praktijken. ’Ik heb wel eens 'n dakpan ach
ter in m’n broek gestoken die hij met de eerste
slag aan gruzelementen sloeg’, vertelt Pietje. ’En
wat te denken van eierkolen in je mond stoppen
of met de liniaal op je vingers slaan’? Het lijken
welhaast middeleeuwse praktijken en toch is het
nog maar zo’n 50 a 60 jaar geleden...
Na het voorval met de rakel hep Pietje van school
weg, hetgeen een heuse dorpsrel veroorzaakte.
Zelfs de burgemeester en pastoor zijn er nog mee
gemoeid geweest. ’Den Does’ bleef echter ge
handhaafd en Pietje maakte z’n laatste twee
schooljaren af op de school van Lage Mierde.
’Ook op die school’, lacht Pietje, ’was ik ’be
kaant’d’n beste van de klas’...
In deze tweede aflevering van 'Interessan
te ontmoetingen’ ging Gerard Knijpers sa
men met Piet(je) Hermans terug naar ’De
Kluizenaar', 'n gebied waar de familie
Hermans bijna achttien jaar verbleef. Hier
liet hij Pietje z’n verhaal vertellen en aan
het eind van deze ontmoeting maken we
ook nog kennis met de huidige bewoner
van ’De Kluizenaar’, Toon Mentink.
De foto’s komen uit het privé-bezit van de
familie Hermans en van de hand van Chris
van den Bijgaart Fotografie.
De kalkoenen scharrelden altijd in het bos rond.
De eieren die ze er legden waren dikwijls ’n prooi
voor de talrijke rond vliegende eksters. Die wa
ren zelfs zo brutaal dat, als ’n kalkoen op het nest
zat, ze boven in de denneboom zaten te tjiktjak-
ken en direct als de kalkoen z’n nest verliet werd
het ei meegenomen of ter plekke kapot gepikt.
Daar was het natuurlijk allemaal niet om te doen.
Pietje maakte toen ’n vrij zware klem, en camou
fleerde het moordtuig met dennenaaiden en mos
vervolgens zo dat het niet opviel. ’Regelmatig
’Rond 1938 heb ik met mijn vader ongeveer 8 ha.
moerasgrond gekocht voor ’n bedrag van 200,-.
We hebben die grond ontgonnen. Ik zie nog het
vele wild vluchten: hazen, konijnen, fazanten en
zelfs reeën, toen we in het voorjaar de verdorde
waterplanten als riet, gras en gagel afstookten’.
’De grond bleek later heel vruchtbaar te zijn.
Door subsidie kregen we de mogelijkheid om
kunstmest te kopen en dat gaf heel goede resul
taten. Er werd prima haver gewonnen en prima
’Alleen smokkelen zo kort bij de grens, daar heb
ik praktisch niks mee te maken gehad, al haalde
ik af en toe wat tabak in Weelde of Poppel. Bij
een van die bezoeken aan Weelde heb ik trou
wens wel iets bijzonders meegemaakt. Ik trof
daar bij een boerenbedrijf 25 jonge mannen aan.
Het waren allemaal chauffeurs die met vrachtwa
gens, bussen en taxi’s te maken hadden. Ze kwa
men uit de omgeving van Den Bosch, Tilburg en
Eindhoven. Deze mensen waren door razzia’s
bijeen gejaagd en moesten later voor de Duitsers
De vrouwen hebben de mannen nog kunnen ont
moeten en afscheid kunnen nemen. ’Ik heb van
deze mensen’, zegt Pietje, ’niemand ooit nog ge
zien’. Bij ’n later bezoek aan Poppel kwam hij
wel ’n Duitse patrouille tegen. Hij moest al z’n
kleren uittrekken. ’Ik vraag nog... alles?, zegt
Pietje... ’Ja, alles’... ’en ’t was verkoud!’
Het bleek het werk te zijn van ’n verrader.
Het omploegen (’stouwen van de bei met zes ossen (Foto uit het boek ’Hooge Mierde kleurrijk zwart-wit bekeken
A
b
b
A
Leren ging hem redelijk goed af, zeker als je be
denkt dat hij alleen in de winterdag naar school
ging, want van april tot september moest er ge
werkt worden, ’n Zeer slechte herinnering heeft
Pietje overgehouden aan een plaatselijke onder-
b
A
I
I
