ENERGIE UIT ZON, WIND EN WATER
I
J
z
4
WIND WERKT
r
DUURZAME ENERGIE
EN DE TOEKOMST
>E
ld
r.
Uj
Schoon en altijd voorradig
o
o
g
Zonnecellen en
zonnepanelen
Zonneboiler-
campagne 1 993
STROOM UIT STROOM
Schakel de zon in
voor een beter milieu
Wist u dat...
- was heel goed droogt in
de buitenlucht;
- was bij zon en wind vlug
droog is;
- zon en wind natuurlijke
energiebronnen zijn;
- drogen op deze manier
niets kost...
Als u nooit van zon en
wind gebruik maakt;
- een wasdroger bijna 20%
van het totale elektriciteits
verbruik in huis uitmaakt.
0
Bi
De zon is een onuitputtelijke bron van energie; schoon en
gratis. Zonne-energie kunnen we gebruiken om huizen te
verwarmen, om water op temperatuur te brengen en om
elektriciteit op te wekken. Sinds de oliecrisis van de begin
jaren zeventig zijn windmolens weer in opmars. Opgesteld
in parken of individueel bij veelal agrarische bedrijven
zetten windturbines wind om in elektriciteit. Ook water
kracht speelt in het vlakke Nederland een - weliswaar be
scheiden - rol. Zon, wind en water. Natuurlijke, duurzame
0
o'
N
len. Ons energieverbruik neemt nog steeds toe, en de ver
branding van fossiele brandstoffen zoals olie, kolen en
aardgas leidt tot een gigantische uitstoot van kooldioxyde
(CO,). Wat kan de rol zijn van duurzame energiebronnen. En
hoe worden zij in ons land toegepast?
De oude vertrouwde windmolen, zo kenmerkend voor ons
land, is in ere hersteld. De vorm herinnert nauwelijks meer
aan de prachtige stenen bouwwerken met de vier wieken,
maar de functie is eigenlijk precies hetzelfde.
PAGINA 7
MOERGESTEL-NIEUWS’ WOENSDAG 26 ME11993
3INA6
Zonneboilers
Het zonnepaneel bij deze drinkbak zorgt ervoor dat het water wordt opgepompt.
44
jr
De windturbine is een moderne variant op de oude windmolen. Een gemiddelde windturbine
levert per jaar 450.000 kilowattuur op. (foto: Chris West ra)
Een bekende toepassing van zonne-
energiein huis is de zonneboiler. Met
Op dit moment staan er ons land
twee waterkrachtcentrales in de
Maas, bij Linne in Zuid-Limburg en
bij Alphen, en één in de Rijn bij
Maurik. Tesamen leveren zij veer
tig megawatt elektriciteit en dat
dekt toch nog het jaarlijks verbruik
van enkele duizenden huishou
dens. De investering voor de bouw
van een waterkrachtcentrale is
hoog, maar deze centrales hebben
wel een veel langere levensduurdan
brandstofgestookte centrales. En,
water is evenals zon en wind een
schone, natuurlijke energiebron.
De moderne windturbines zijn ruim 30
meter hoge smalle torens met twee of
drie rotorbladen (de 'wieken'). De tur
bines zetten wind om in elektriciteit.
Een gemiddelde turbine brengt per jaar
zo'n 450.000 kilowattuur elektriciteit
op; dat is genoeg om het verbruik van
150 tot 225 huishoudens te dekken. In
Nederland staan nu ruim 500 windtur
bines. Er zijn speciale 'parken', waar
een aantal wind turbines bij elkaar staan
opgesteldHet grootste staa t - niet ver
wonderlijk - in de Noordoostpolder
met in totaal 50 turbines. Vooral grote
open vlaktes zoals bijvoorbeeld de kust
in Zeeland, de IJsselmeerpolders en
delen van Friesland zijn geschikt voor
windmolenparken. De elektriciteit die
wordt opgewekt wordt doorgegeven
aan het elektriciteitsnet van het ener
giebedrijf in de regio.
Een miljoen huishoudens
Deoverheid stimuleert de plaatsing van
windturbines door subsidies. De be
langstelling is momenteel enorm. Het
aantal aanvragen is dit jaar 2 a 3 maal
hoger dan vorig jaar. Uiteindelijk moe
ten er begin volgende eeuw in Neder
land 3.000 windturbines in bedrijf zijn.
Zij leveren dan voldoende elektriciteit
voor ongeveer 1 miljoen huishoudens.
Zonnige toekomst
Zonne-energie is een van de belang
rijkste energiebronnen voor de toe
komst. Driekwart vandewereld moet
het nu nog zondereen openbaar elek
triciteitsnet doen. Met name in de
Derde Wereld in landen met een over
vloed aan zonneschijn en een relatief
lage energiebehoefte is zonne-ener
gie een uitkomst. Ook in Nederland
heeft zonnestroom een zonnige toe
komst.
Voor de overheid is zonne-energie in
de toekon^t de belangrijkste vervan
ger van fossiele brandstoffen. Dat
staato.a. inde Nota Energiebesparing
van het Ministerie van Economische
Zaken. Jaarlijks trekt het ministerie
bijna 10 miljoen gulden uit voor on-
behulp van een zonnecollector word t
zonnewarmte opgevangen. Een col
lector is een "zwarte plaat" die is af
gedekt met glas en aan de onderkant
is geïsoleerd. Binnen in het huis staat
een voorraad vat met leidingwater dat
vergelijkbaar is met een gewone boi
ler. De col lector wordt warm in de zon
en geeft via leidingen de warmte af
aan het leidingwater. Deze vorm van
omzetting van zonnewarmte heet
overigens thermische zonne-energie.
Omdat er niet altijd genoeg zon is om
het water te verwarmen word t er een
gewoon warm-water toestel of een
HR-combiketel gebruikt voor bijver-
warming.
Met een zonneboiler bespaart een
gemiddeld gezin ruim 150 m3 gas per
jaar. Dat is niet alleen minder brand
stof, maar ook minder schadelijke
verbrandingsgassen: alleen al aan
CO, scheelt dat 270 kg per jaar. In
kosten bespaart een gemiddelde boi-
De voorbeelden laten zien dat duurzame energie in Nederland al op
schillende manieren wordt toegepast. Grootschalige toepassing is o|
ver
korte
termijn nog niet mogelijk, omdat de techniek eigenlijk nog in de kinder
schoenen staat. Men schat dat rond het jaar 2010 de bijdrage van duur
zame energie in Nederland ruim 5% van het totale energieverbruik zal zijn.
Maar misschien gaan de technologische ontwikkelingen wel veel sneller
dan verwacht en kunnen wij en ons milieu al eerder profiteren van de
natuurlijke energie van zon, wind en water. Het ministerie van EZ doet er
in ieder geval alles aan om samen met de energiebedrijven en de Neder
landse maatschappij voor energie en milieu Novem allerlei vormen van
duurzame energie via onderzoek, subsidies en proefprojecten te stimule
ren. In de tussentijd blijft het hoe dan ook noodzakelijk dat we ons huidige
energiegebruik beperken.
In Nederland speelt water
kracht slechts een kleine rol bij
hef opwekken van elektriciteit.
In een rivier moet voldoende
stroming en voldoende verval
zijn om waterkracht toe te pas
sen. Bij een lage stroomsnel
heid of een klein verval is de
opbrengst van een centrale zo
laag dat waterkracht niet renda
bel is. Toch wordt op enkele
plaatsen wel 'stroom uit stroom'
gehaald.
Ier ruim 75 op energie. Zonnebolle
zijn nu nog wel duur en kosten inclu
sief de installatie 3.500 a f 5.000. I let
ministerie van EZ geeft wel een aan
zienlijke subsidie van f 1.600 gemid
deld per boiler. Die subsidie geldt nog
tot 1997,zoisonlangs bekend gemaakt,
maar het subsidiebedrag per zonne
boiler zal elk jaar minder worden.
Omdat de prijs per boiler zal dalen,
blijft het aanschafbedrag inclusief sub
sidie, vrijwel hetzelfde. Verschillende
energiebedrijven geven ook nog extra
subsidie op zonneboilers. Het gebruik
van een zonneboiler is zeer milieu
vriendelijk en het doel is dat in het jaar
2010 in Nederland zo'n 300.000 zon
neboilers zijn geplaatst. Dat levert een
besparing op van in totaal 45 miljoen
kubieke meter aardgas.
Zon als bron van licht en
warmte
De zon werd als bron van licht en
warmte aanbeden door de inwoners
van het oude Egypte. Nu zo'n vijfdui
zend jaar later is in de Westerse we
reld de zon terug van weggeweest
Wetenschappers hebben ontdekt hoe
zonlicht met behulp van zonnecellen
kan worden omgezet in elektrische
stroom. Deze vorm heet fotovoltaï-
schezonne-energie I’V-energie) en is
het meest bekend door de toepassing
in rekenmachientjes. Oorspronkelijk
werden zonnecellen alleen gebruikt
in de ruimtevaart. Inmiddels zijn de
toepassingen zeer uiteenlopend
Naast ingewikkelde constructies in
satellieten zijn er talloze huis- tuin-en-
keuken toepassingen. Zo werken veel
lichtboeien op zee op zonne-energie.
En wie kent niet de praatpalen langs
de autosnelwegen? Ook zij werken
veelal met behulp van een zonnepa-
neeltje.
In weilanden pompen zonnepompen
water op voor het vee. Ook wordt
zonne-energie steeds meer gebruikt
als stroomleverancier voor elektro
motoren van boten; in caravans en
zomerhuisjes zorgen zonnepanelen
ervoor dat de bewoners het licht aan
kunnen doen en televisie kunnen kij
ken. Naast rekenmachines zijn erbat-
terijenopladers, horloges, klokken,
speelgoed en vele andere produkten
die werken op zonnecellen.
Een zonnecel is een stukje sa
mengestelde metalen, die elek
triciteit afgeven als er licht op
valt. Dat hoeft overigens geen
direct zonlicht te zijn. Ook op
bewolkte dagen wekt een zon
necel elektriciteit op.
Een zonnecel zet ongeveer een
achtste deel van de energie in het
zonlicht om in elektriciteit. Eén
zonnecel heeft de omvang van on
geveer 10 bij 10 centimeter. Een
vierkante meter zonnecellen levert
op een zomerse dag circa 0,6 kilo
wattuur elektriciteit; genoeg voor
een paar avonden licht en tele-
visie.Zonnecellen met een om vang
van een vierkante meter bestaan
echter niet, daarom worden ze aan
elkaar gekoppeld en onderge
bracht ineen zonnepaneel. Zonne
panelen zijn er in allerlei maten, en
kunnen net zoals batterijen in een
zaklantaarn, gekoppeld worden
om zo het vermogen op te voeren.
Ook voor particulieren en bedrijven
bestaat de mogelijkheid een windtur
bine te plaatsen. Steeds meer boeren
beslui ten gezamenlijk een windproject
te beginnen. Deze 'windmolencoöpe
raties' gebruiken de élektriciteit van
'hun' molen voor eigen gebruik in huis
of bedrijf en de rest-elektriciteit wordt
verkocht aan het elektriciteitsnet.
st: o
Via advertenties in kranten en tijd
schriften en huis-aan-huisbladen,
en door middel van spotjes op de
radio word t d it jaar extra aandacht
gevestigd op de zonneboiler. De
campagne wordt gecoördineerd
door NOVEM, de Nederlandse
Onderneming Voor Energie en
Milieu. Ook installatiebedrijven
werken mee aan de promotie van
zonneboilers. Inmiddels zijn er
zo'n 300 installateurs opgeleid tot
'zonne-energie-installateur'. Bij
het energiebedrijf en bij de vereni
ging Holland Solar (tel. 030-
328008) is alle informatie te ver
krijgen over zonneboilers.
Zonnecollectoren zoals hier aangebrachl op hel dak van een nieuwbouwwoning worden steeds
vaker toegepast.
derzoek naar grootschalige toepas
sing van fotovoltaische zonne-ener
gie en voor demonstratieprojecten.
I nm id d els word en er praktijkproeven
gedaan met een systeem waarbij een
zonnestroomcentrale de opgewekte
elektriciteit doorgeeft aan het elektri
citeitsnet. Er zijn woonwijken ge
bouwd waarbij zonnepanelen in de
da ken alle elektrische energie leveren
die een huishouden nodig heeft.
Binnenkort komt er langs de A 27 bij
De Bilt een geluidsscherm met meer
dan 500 meter aan zonnepanelen.
Deze leveren elektriciteit voor twin
tig woningen, en zijn tegelijkertijd
geluid werend.
