n
Tuinieren met de natuur
^.Moergestel
vvi
I
Natuur in eigen tuin (1)
Menige tuinbezitter realiseert zich het niet, maar tuinen kunnen enorm veel
waarde hebben voor de natuur. In Moergestel komt eervaanzienlijke opper
vlakte particuliere tuinen voor die tezamen een belangrijk leefgebied kunnen
vormen voor allerlei planten- en diersoorten. Elke tuin, hoe klein ook, kan
een bijdrage leveren aan een rijkere natuur. De manier waarop is afhankelijk
van de persoonlijke voorkeur en belangstelling van de tuineigenaar: van cul
tuurlijk tot natuurlijk.
maar zo
niet zo
MOERGESTEL-NIEUWS - WOENSDAG 5 MEI 1993
PAGINA 9
1NAI
Si
Groenstructuurplan Moergestel 'Spuit er uit, natuur er in'
Den
il ar-
kker-
fweg'
- kok
■ende
:zoek
staat
Ie ko
ekers
eser-
nede-
er de
in tal
rtaan
nder-
teau-
Is en
mu-
t zijn
innen
park
adaf-
ollec-
door
d van
Wild tuinieren
Een andere mogelijkheid is de verwilderings-
5. Willem Iven, eco-architect, verteller en
publicist uit Herpen (Noord Brabant) heeft
enkele interessante, avondvullende dialezin-
gen aan te bieden. Onderwerpen zijn onder
meer ecologie in de siertuin en ideeën voor
het ontwikkelen van kalkminnende vegetaties
in tuinen. Tegen een bescheiden vergoeding
komt hij die graag aan groepen, verenigingen
e.d. laten horen en zien. Bel. 08867-4094.
kan
le ra
ft ge-
i race
inde
s’ op
ndat
rook
:nop
Natuurtuinieren
De meest natuurlijke tuin ontstaat wanneer
na het maken van een bepaalde uitgangssitu
atie de vestiging van plantensoorten aan de
natuur zelf wordt overgelaten. Afhankelijk
van (eventueel aangebrachte) bodem, reliëf,
vochttoestand, hoeveelheid licht en dergelijke
kunnen zich in de loop der tijd vanzelf soor
ten vestigen die zich onder de gegeven
milieu-omstandigheden het beste thuisvoelen.
Door een onderhoud van maaien, snoeien en
afvoeren van het plantafval (zonder bemes
ting) wordt de ontwikkeling van een dergelij
ke tuin gestuurd. Om de ontwikkeling desge
wenst te versnellen kan eventueel geplant en
gezaaid worden met soorten die in de
gemaakte uitgangssituatie thuishoren.
■svan
'OUW-
ttrac-
Babel
naar
Ver-
itron-
>oats,
Old-
roos
inten
je uit
;ekre-
t van
sten,
ij een
etreft
i, dat
hoots
\uto-
vd uit
ttiek-
rtref-
terio-
kend
rtrac-
>end.
lagen
volop
n het
euwe
iet at-
;ont-
>k dit
:pri-
lang-
voelt
igen.
d tot
tkde
Er is
e be-
lok-
n juli
tprij-
jaar.
een
enen
Zes weken lang tips voor tuinieren met de natuur
In de gemeentelijke informatiekrant Groen in Moergestel werd het al aangekondigd,
een artikelenreeks over tuinieren met de natuur. Natuur houdt niet op bij beschermde
natuurgebieden en is niet alleen de verantwoordelijkheid van Natuurmonumenten of
Staatsbosbeheer. Het is de verantwoordelijjkheid en vreugde van ons allemaal.
Natuur is er ook naast de deur, in de eigen tuin. Daar is nog heel veel mogelijk. Om
tuinbezitters op ideëen te brengen deze artikelenreeks.
In totaal zullen er zes artikelen geplaatst worden.
De onderwerpen: 5 mei, Tuinieren met de natuur; 12 mei, Van bloemrijk gazon tot
bloemenweide; 19 mei, Van vlinderrijke plantperken en borders tot natuurlijke rand-
beplantingen; 26 mei, Van vlinderstruiken tot vogelbosjes; 2 juni, Water in de tuin
9 juni, Bijzondere milieu's en elementen in de tuin.
De artikelen zijn geschreven door Johan Kollen van Nieuwland Advies, de opstellers
van het Groenstructuurplan. Johan Kollen is zelf een enthousiast natuurtuinier en heeft
al vele tuinen aangelegd. Praktische tips van iemand die uit eigen ervaring praat
komt nog bij dat vormgeving, plantkeuze en
netheidsideaal om een intensief beheer vra
gen waarbij onkruid- en insektendodende
chemicaliën middelen zijn die de natuur nog
eens extra benadelen.
7. Zaden van wilde planten en andere waar
devolle tuinplanten zijn verkrijgbaar bij de
Cruydt-Hoeck, postbus 1414, 9701 BK
Groningen. Een zadenlijst met interessante
informatie is aan te vragen door overmaking
van 5,00 op giro 4058000 ten name van
Cruydt-Hoeck.
Natuurtuinprijs Moergestel
De gemeente Moergestel is al enige tijd bezig
met een gewijzigd groenbeheer in het open
baar groen onder het motto: Overal milieu
vriendelijk en natuurlijk waar het kan. Om
ook tuinbezitters te stimuleren rond eigen
huis en in eigen tuin meer voor de natuur te
doen wordt vanaf 1994 de natuurtuinprijs
Moergestel ingesteld. Jaarlijks zal deze wor
den toegekend aan telkens weer een andere
tuinbezitter die een waardevolle bijdrage
heeft geleverd aan de natuur in de bebouwde
omgeving.
Aan de slag dus met creatieve ideeën voor
tuinieren met de natuur!
4. In de maand mei organiseert het
Haarlemse Natuur- en Milieucentrum Ter
Kleef een expositie en een groot evenement
rond het thema 'Natuurlijker tuinieren'.
Tot 30 mei is de expositie 'Laat je tuin leven!'
te zien. Er wordt uitgelegd wat er voor nodig
is een tuin een meer natuurlijk karakter te
geven, waar plaats is voor inheemse planten
en hoe je een tuin aantrekkelijk maakt voor
dieren. In aansluiting hierop kan de Stads
kweektuin rond de ruïne van Huis ter Cleeff
bezocht worden waar een rijk assortiment
wilde planten en bijzondere bomen te zien is.
Tips
1 .Er is al allerlei literatuur over tuinieren met
de natuur verschenen. Lees eerst eens wat
boeken om een beeld te vormen van de
mogelijkheden. Ze zijn te koop in de boek
handel en ongetwijfeld te leen bij de biblio
theek. Enkele titels:
Londo, Natuurtuinen en -parken, Zutphen, '77
Stevens, Wilde planten in de Tuin, A'dam, 1987
Vermeulen, De Natuur als Tuinman, 1988
3.Een bezoek aan een botanische tuin of
heemtuin is leuk en er zijn ideeën op te doen.
De Landelijke Werkgroep Heem- en
Natuurtuinen heeft een Heemtuingids
samengesteld, met natuurlijke tuinen in
Nederland en Vlaanderen. Deze is te bestel
len door 15,00 over te maken op giro
6318003 van de Landelijke Werkgroep
Heem- en Natuurtuinen te Munstergeleen
o.v.v. 'Oase Heemtuingids'. Alleen in Noord-
Brabant is al een twintigtal heemtuinen te
bezichtigen, onder andere in Oisterwijk
(heempark 'De Wouwers'), Oirschot (heem
tuin 'Scharekker'), en Tilburg (Museumtuin).
tuin waarin wilde planten en cultuurplanten
niet op vaste plekken gehandhaafd blijven
maar in beperkte mate de vrijheid krijgen om
zich door de tuin te verplaatsen en zich op
andere plekken dan waar zij geplant of
gezaaid zijn te vestigen. Het traditionele
onderhoud beperkt zich hier tot het wieden
van ongewenste kruiden en het in toom hou
den van soorten door afsteken, knippen en
snoeien. Schoffelen en harken blijven achter
wege. Een dergelijke tuin krijgt in de loop der
jaren vaak een natuurlijker, weelderiger
karakter dan de traditioneel beheerde tuin.
gen met minder voegen en dus minder
onkruid. Antiworteldoek onder de bestrating
kan onkruid in de voegen ook onderdrukken
(en dus spuiten of strooien met onkruidver
delgers extra overbodig maken).
Verder is de keuze van de soorten planten,
struiken en bomen belangrijk in verband met
de natuurwaarde die deze hebben. Er zijn
voldoende keuzemogelijkheden in planten
soorten die zowel sierwaarde hebben als ook
nectar leveren voor insekten en zaad of eetba
re insekten voor vogels.
In aanmerking komen zowel wilde, inheemse
en uitheemse soorten als veel cultuurplanten
die vaak nog dicht bij de oorspronkelijke
wilde soorten staan.
Wanneer op de gebruikelijke manier getui
nierd wordt met schoffelen, harken, knippen
en snoeien kan een tuin met wilde planten er
ook netjes uitzien. Wilde planten kunnen op
die manier op allerlei grondsoorten waar zij
van nature niet voorkomen goed in stand
gehouden worden. Wel moet rekening gehou
den worden met eisen die soorten stellen aan
onder andere vochttoestand en lichtbehoefte.
Het voordeel van soorten die hier van nature
thuishoren is dat zij meer winterhard en ziek-
Voor elk wat wils
Voor welke manier van tuinieren met de
natuur gekozen wordt is afhankelijk van per
soonlijke interesse. De oppervlakte van de
tuin is minder belangrijk. Zelfs in bakken,
schalen, troggen en dergelijke kunnen kleine
natuurtuintjes aangelegd worden.
Uiteraard geven grotere tuinen wel meer
mogelijkheden voor verschillende natuurlijke
begroeiingen. Er hoeft ook niet noodzakelij
kerwijs gekozen te worden voor één van de
methoden van tuinieren. Een combinatie van
traditioneel meer natuurvriendelijk bij het
huis en verwilderend of natuurlijk in de
buitenrand of achter in de tuin is ook goed
mogelijk.
In een reeks van artikelen zullen de verschil
lende methoden van tuinieren met de natuur
verder uitgewerkt worden. Per onderdeel van
de tuin zal dan worden aangegeven wat de
mogelijkheden zijn. Variërend van bloemrij-
kere gazons tot bloemenweide, van vlinder-
vriendelijke borders tot natuurlijke rand-
beplantingen, van vlindervriendelijke struiken
tot vogelrijke bosjes en hagen, van vogelbad-
jes tot amfibieënrijke vijvers en poelen en van
composthopen tot stapelmuren.
Nieuman, Natuurtuinieren, Ede, 1983
Wullaert, De Wilde Tuin, Haarlem, 1992.
2. Als u op de hoogte wilt blijven van ontwik
kelingen op het gebied van tuinieren met de
natuur kunt u zich voor 25,00 per jaar
abonneren op het tijdschrift 'Oase' van de
Landelijke Werkgroep Heem- en Natuur
tuinen. Redactiesecretariaat: Kloosterstraat 3
K4, 6641 KW Beuningen).
roen
uurlijk
Natuurvriendelijk tuinieren
Natuurvriendelijk tuinieren betekent tuinie
ren op de vertrouwde manier, dus met een
gazon, borders en plantperken met planten
op vaste standplaatsen, en mooi bloeiende
struiken, bomen en hagen, maar rekening
houdend met natuur en milieu. Dat laatste
kan in de eerste plaats door gebruik te maken
van voor milieu en natuur onschadelijke
materialen. Schuttingen, pergola's, houten
tuintegels, vlonders en houten tuinmeubilair
van duurzaam Europees hardhout zoals
Robinia vormen een goed alternatief voor
tropisch hardhout of geïmpregneerd grenen
of vurenhout. Bestratingen met klinkers vra
gen vaak meer onderhoud dan tegelbestratin-
Kansen voor natuur
Af en toe wordt het cultuurlijke beeld van de
natuurarme tuinen doorbroken door een tuin
met een meer natuurlijke uitstraling. Meestal
ziet zo'n tuin er weelderiger, minder 'ver
zorgd' uit. Planten staan meer door elkaar
heen, hebben een natuurlijker uiterlijk. Er is
minder kale grond. Bij langer stilstaan is
merkbaar dat zo'n tuin meer 'leeft' dan ander
tuinen. Zoemende bijen, rondfladderende
vlinders en rondscharrelende vogels worden
onweerstaanbaar aangetrokken door het
voedsel en de schuilgelegenheid die zo'n tuin
biedt. In principe zijn in elke tuin kansen te
creëren voor natuur. Daarbij hoeft niet persé
gekozen te worden voor cultuurlijk of natuur
lijk. Binnen elk gewenst beeld kan tegemoet
gekomen worden aan de natuur, variërend
van traditioneel natuurvriendelijk tuinieren,
tot alternatief natuurtuinieren.
tebestendig zijn dan veel cultuurplanten.
Veel inheemse struiksoorten en bomen zijn
bovendien zowel aantrekkelijk voor insekten
door de (mooie!) bloemen als voor vogels
door de eetbare bessen. Doornige struiken
bieden aan vogels zowel voedsel (bessen of
bottels) als bescherming tegen onder andere
huiskatten. Verschillende inheemse struik
soorten zijn geschikt voor een geregeld
geschoren haag.
Ook door een (plaatselijk) minder intensief
onderhoud kan de natuurwaarde van een tuin
toenemen. Door in het gazon ook (laag blij
vende) kruiden te tolereren, in de borders
niet alle uitgebloeide bloemstengels onmid
dellijk te verwijderen (zaad voor vogels!),
onder struiken en bomen bladafval te laten
liggen (voedsel, schuilgelegenheid voor insek
ten) en in afgelegen hoeken wat snoeihout te
laten liggen (schuilgelegenheid voor insekten,
vogels, padden en egels) kan het dierenleven
in de tuin veel rijker worden.
Door het achterwege laten van het zogenaam
de winter-klaarmaken van de tuin kan deze
een geschikte overwinteringsplek vormen
voor veel kleine dieren die wegkruipen in
holle dode stengels (insekten), onder afgeval
len bladeren (insekten, kikkers, padden, sala
manders) of tussen takken (egels).
Uitstel van het onderhoud tot het voorjaar
heeft dus voordelen voor de natuur maar kan
ook decoratieve beelden opleveren van bij
voorbeeld met rijp of sneeuw bedekte zaad
dozen van uitgebloeide bloemen.
Tenslotte kan natuurvriendelijk tuinieren ook
inhouden het aanbrengen van allerlei extra
voorzieningen die dieren aantrekken zoals
vogelnestkasten, vleermuiskasten, hommel-
kasten of -potten, egelkasten, amfibieënpoe
len en gevelbegroeiingen.
6. Helaas zijn ons in Brabant nog geen gespe
cialiseerde kwekerijen bekend, dus moet het
wat verder gezocht worden. U hoeft er niet
helemaal heen te rijden, u kunt informatie
aanvragen en eventueel telefonisch of schrif
telijk bestellen.
Haal geen planten uit de natuur maar koop
ze bij gespecialiseerde kwekerijen:
De Beemd, Oudendijk 25, 9989 EM Warjfum,
05950-4589
C. Th. van Bergenhenegouwen B V, Encaweg 9,
3712 BH Huis ter Heide, 03463-51440
De Bloemenweide, Boomkensevaart 4,
4891 TA Rijsbergen, 01606-1974
Cruydenhof, Wettersesteenweg 194,
9263 Bavegem, België, 091-6282811626981
De Ent, Holendrechterweg 35,
1191 KV Ouderkerk a/d Amstel, 02963-3348
De Heliant, Oude Willem 2,
8426 SM Appelscha, 05162-3292
De Kleine Plantage, Handerweg 1,
9967 TC Eenrum, 05959-1604
Th. Ploeger en Zn. BV, Blauwkapelseweg 73,
3731 EB De Bilt, 030-202602
De Schutsboom, Bredestraat 52,
6542 SW Nijmegen, 080-783299.
Natuurarme tuinen
Zoveel mensen, zoveel meningen. Dat geldt
zeker ook voor tuinen. Niet twee tuinen zijn
het zelfde. Ze verschillen van vormgeving,
gebruikte materialen, plantenkeuze, mate van
onderhoud enz. Eén ding hebben veel tuinen
echter wel gemeen: ze zijn wel groen maar ze
'leven' niet, er valt weinig te 'beleven'.
Over smaak valt niet te twisten. Elke tuinbe
zitter heeft een persoonlijke voorkeur en
belangstelling. Dieren denken daar echter
anders over. Veel tuinen zijn misschien wel
mooi van vorm en kleur maar volkomen
onaantrekkelijk voor vogels, vlinders, bijen en
andere soorten.
Gazons als biljartlakens trekken hooguit naar
wormen zoekende merels. Allerlei gevuld-
bloemige afrikaantjes, begonia's, geraniums,
en rozen hebben nauwelijks voedingswaarde
als nectarplant voor hommels, bijen en vlin
ders. Coniferen en coniferenhagen bieden
wel schuilgelegenheid aan vogels maar weinig
anders. Schone, kale grond tussen de planten
geeft weinig leefmogelijkheden voor allerlei
insekten en insektenetende dieren. Ondanks
de rijkdom aan planten en bloemen in veel
tuinen zijn zij soms toch natuurarm. Daar
