695
uality
ravel
100 Jaar kleuteronderwijs in Moergestel
Canada, Toronto
REISBURO
Profiteer nu van de super lage
aanbiedingen naar Amerika en het
Verre Oosten
CLEANING
TEVENS GESPECIALISEERD IN ZAKENREIZEN!
r
r
OOK
AANHANGER-
VERHUUR
jn
-
Bel ons even of kom langs voor meer informatie.
II bent van harte welkom!
k BREDA
04243-2836/2710
Prinses Irenestraat .115066 BD Moergestel
Schoolstraat 11
5066 EC Moergestel
Tel.: 04243 - 2020
Fax: 04243 - 2629
GEOPEND:
maandag t/m donderdag van 9.00-18.00 uur;
vrijdag van 9.00-20.00 uur;
óók op zaterdag van 10.00-16.00 uur.
Nieuwe kleuterschool
De zusters van de kleuterschool
Op 1 mei 1991 was het precies honderd jaar geleden dat het kleuteron
derwijs in Moergestel van start ging. Ter gelegenheid daarvan is op de
Graaf van Urselschool een brochure uitgegeven met daarin de z.g. ’Kro
niek van St. Stanislaus’; gegevens over het kleuteronderwijs in Moer
gestel, die we hierna letterlijk zullen weergeven.
IA 6
MOERGESTEL-NIEUWS’ WOENSDAG 8 MEI 1991
PAGINA 7
l
PASTOOR VAN DEN BOOGAARD:
Verrichtte op 13 november 1962 de officiële
opening van de Maria-kleuterschool.
beeldje verplaatst naar de basisschool.’
’Stanneke’ staat nu als voor de Graaf van Ursel-
school als een blijvend aandenken.
Tot zover deze kroniek, in vogelvlucht en hoofd
lijnen een schets van het kleuteronderwijs in
Moergestel.
54435
afscheid van de school. Zo komt er een eind aan
het geven van onderwijs door de zusters van Lief
de in Moergestel.’
T9 maart 1978: wordt het beeldje onthuld bij de
kleuterschool, dat de gemeente de zusters aan
bood als dankbare herinnering aan de 135 jaar,
dat de zusters zich inzetten voor het onderwijs
aan de jeugd van Moergestel. Toen de kleuter
school bij de basisschool werd ingevoegd en de
kleuterschool zou worden afgebroken, werd het
Zuster José en zuster Hélène onthulden op zondag 19 maart 1978 het beeldje van ’Stanneke’, dat
de zusters van Liefde kregen aangeboden bij hun afscheid na 125 jaar onderwijs in Moergestel.
Zuster Agnatine, later Hélène ’s-Gravendijk.
Geboren in den Haag, behaalde in 1940 haar frö-
belakte en werkte in Leiden en Den Haag. Ze
kwam in 1959 naar Moergestel. Ook deze zuster
heeft in 1976 afscheid genomen van het onderwijs
in ons dorp. Ze voelt zich nog steeds verbonden
met de school en volgt de ontwikkelingen op de
voet. Vele jaren heeft ze samen met zuster José
voor de kleuters gezorgd. Ook zij woont nu op
St. Stanislaus.
T959: Plannen gemaakt door het schoolbestuur
voor een nieuwe kleuterschool. In februari wor
den besprekingen gevoerd met pastoor van den
Boogaard en de gemeente. Besloten werd tot het
bouwen van een nieuwe kleuterschool op het ter
rein achter de dienstwoning (aan de Klooster-
laan). De twee bestaande lokalen kunnen voor di
verse doeleinden gebruikt worden.’ (werden la
ter dus gemeentewerf).
’2 mei 1959: de kleuterschool krijgt tijdelijk twee
lokalen in het verenigingsgebouw aan de Postel-
straat tot de nieuwe school klaar is.’
T3 november 1961 wordt met de bouw van de
kleuterschool aan de Kloosterlaan begonnen.
’4 april 1962: vandaag is de vlag gehesen op het
dak van de nieuwe kleuterschool.’
Tn augustus 1962 hadden de kleuterleidsters het
druk met het verhuizen uit de twee lokalen van
het verenigingsgebouww, dat als noodlokaal
dienst deed, naar de leeg gekomen lokalen van de
VGLO, tot de nieuwe school klaar is.’ Op de
Graaf (toen nog Maria-Goretti) werd aan het eind
van het schooljaar 1961-1962 de VGLO-afdeling
opgeheven wegens gebrek aan leerlingen. Hier
door kwamen twee lokalen vrij.’
T oktober 1962 zijn de zusters en de leidsters
met hun klassen naar de nieuwe kleuterschool ge
gaan.
T3 november 1962: op de feestdag van St. Sta
nislaus had de inzegening van de kleuterschool
plaats. Zuster Verkuyl van het provinciaal
bestuur kwam de plechtigheid bijwonen. Om
9.00 uur was in de parochiekerk een mis, waar
bij alle kleuters aanwezig waren. Daarna gingen
zuster Cordulia en zuster Agnatina en de twee
leidsters naar de school, waar van elk paviljoen
de driekleur wapperde. Pastoor van den Boo
gaard verrichtte de inzegening, waarbij burge
meester Poort, de wethouders en verschillende
raadsleden aanwezig waren. Ook de inspecteur
van het kleuteronderwijs en schoolarts Ferket uit
Boxtel namen aan de plechtigheid deel. Na de in
zegening sprak de pastoor een kort woordje tot
de kinderen. Daarna hielden de burgemeester, de
inspecteur en zuster Verkuyl hun toespraak. De
kinderen zongen nu een lied en deden een klein
voordrachtje. Met het bezichtigen van de school
was de plechtigheid afgelopen.’
T januari 1971: op deze dag wordt het bestuur
van de kleuterschool overgedragen aan het Ka
tholieke Schoolbestuur van Moergestel.’
’24 juni 1976: de laatste twee zusters, zuster Jo
sé Smits en zuster Hélène ’s-Gravendijk, nemen
De zusters van St. Stanislaus hebben voor
zover bekend voor het eerst kleuteronder
wijs in ons dorp ter hand genomen. Vorig
jaar, bij het 40-jarig bestaan van de Graaf
van Urselschool is men al op zoek geweest
naar informatie over dit kleuteronderwijs,
er bleek echter maar weinig opgetekend.
De betreffende informatie willen we u ech
ter niet onthouden. In elk geval was de
gestarte bewaarschool een gemengde
school: jongens en meisjes zaten bij elkaar
in de kleuterklas en werden daarna naar de
jongens- of meisjesschool gestuurd voor
de eerste klas.
Dan nu de gegevens uit de kroniek.
In maart 1840 werd het kasteel Nieuwenhof door
pastoor Zwijsen gekocht om als noviciaat voor de
zusters te dienen. Op 21 juni 1840 kwamen de
eerste vier zusters.
’De opzet was, gelijk bij alle stichtingen in het
midden van de vorige eeuw, om vanuit het
klooster de onderwijsbelangen te dienen’.
’Gewoonlijk werd gelijktijdig met een bewaar
school begonnen, maar uit de gegevens van de le
den der Congregatie blijkt, dat dit in Moergestel
niet het geval is geweest.’
Er is wel eens geopperd, dat de oorzaak zou ge
legen zijn in het feit, dat Moergestel een agrari
sche gemeente was en dat de verspreid wonende
boerenbevolking het kleuteronderwijs nog niet zo
zag zitten. De loopafstand voor veel kinderen was
tamelijk groot, de wegen slecht, de gezinnen
groot, naar school brengen was er niet bij.
Voor de duidelijkheid: het lager onderwijs (in die
dagen ’taalschool’ genoemd) was gestart in 1842.
Beperken we ons nu verder tot de bewaarschool.
T mei 1891: Opening van de bewaarschool door
de zusters.’
T juni 1891: Plechtige inwijding van de nieuwe
school door Pastoor de Louw. De school werd
onder bescherming gesteld van de H. Vincenti-
us (in een van de buitenmuren was ’n nis gemet
seld waarin jarenlang ’n beeltenis van de heilige
stond, red.). Daarna ging men in processie naar
de kerk om de H. Mis der Kindsheid bij te wo
nen.’
Tn 1897 werd een bruggetje gelegd over de
gracht ten behoeve van de schoolzusters.’ De
zusters konden dan rechtstreeks van het klooster
over het bruggetje naar de school. Dit brugget
je gebruikten de zusters ook als ze met de kleu
ters een wandelingetje gingen maken in de
kloostertuin.
’Voor het jaar 1892 werden 68 kleuters aange
meld; in 1900 waren het er 70; in 1910 ook 70.
Daarna stijgt het aantal geleidelijk tot 90 in 1903
en 103 in 1940. In 1955, toen de Kleuteronder-
wijswet tot stand kwam, werd een aantal van 100
kleuters opgegeven.’
Tot deze tijd was het onderwijs aan de kleuters
door de zusters zelf bekostigd.
’Kort daarop ging met de uitbreiding van het
dorp natuurlijk ook de snelle groei van het aan
tal kleuters gepaard. De kleuterschool groeide
van twee tot vier klassen met een maximale be
zetting van 160 kinderen (40 kinderen per klas!),
welk aantal in de jaren 1961 tot en met 1968 re
gelmatig werd bereikt. Het was zelfs zo, dat bij
de aan vang van een nieuw schooljaar de school al
vol was. Er werd dan meteen een wachtlijst van
kleuters aangelegd en een kind werd geplaatst als
bijvoorbeeld iemand verhuisde.
’26 oktober 1951: bezoek van Mej. Voss, inspec-
trice van het kleuteronderwijs. De kleuterschool
heeft na het in gebruik nemen van de nieuwe la
gere school (de tegenwoordige Graaf van Ursel
aan de Kloosterlaan) de twee nog bruikbare lo-
Er is niet precies bekend hoeveel zusters in al die
jaren in het kleuteronderwijs werkzaam zijn ge
weest. Een drietal is lang in Moergestel aan de
school verbonden geweest. Dat waren:
Zuster Alexine Benne.
Ze was in Moergestel werkzaam van 1923 tot
1952. Heel veel kleuters heeft ze in de klas gehad
in al die jaren. Ze overleed op 4 december 1972
na het bijwonen van de Sinterklaasmiddag bij de
bejaarden. Ze woonde veel aktiviteiten bij van de
bejaarden in ons dorp. Nadat ze van de school af
scheid had genomen bleef ze met veel mensen in
het dorp contact houden.
Zuster Cordulia, later zuster José Smits.
e behaalde in 1937 haar fröbelakte en was werk
zaam in het onderwijs in Tilburg (haar geboor
teplaats), Delft en Haarlem. Ze kwam in 1951
naar Moergestel om zuster Alexine op te volgen
als hoofd van de kleuterschool. Ze heeft de Ma-
riakleuterschool mee gebouwd. Ze bleef daar
werkzaam totdat de zusters in 1976 afscheid na
men van het Moergestelse onderwijs. Ze woont
nu op St. Stanislaus.
kalen gekregen (nu gemeentewerf). Die zijn doel
matig ingericht, zodat het een modelkleuter-
school is geworden met nieuwbouwtje voor de
wc’s en een flinke, afgezette speelplaats.
Een mooi geheel en er hoeft niet meer op de min
of meer gevaarlijke dreef gespeeld te worden.
’3 november 1951: In de oude bewaarschool,
wordt op verzoek van de burgemeester een gezin
ondergebracht, dat tijdelijk geen woning heeft:
man, vrouw en twee kindjes. Op 16 december
vertrekken ze weer.’
’20 oktober 1952: voor een 14-tal kleuters is een
schooltje ingericht in het studeerkamertje van de
zusters, zeer primitief.
T september 1953: het hulpklasje van de kleu
terschool, gelegen naast de recreatiezaal in het
klooster, mag niet meer gebruikt worden. Het is
te klein en te donker. We hopen dat de nieuwe
school gauw mag gebouwd worden.’
