s
s
r
BURO ’76
Mijn stukje natuur in het Hart van Brabant
*11
n
Oisterwijkseweg 43 - Moergestel
Telefoon 04243 - 2268
«I
F
4*
r_A
Wandeling rondom
de vermaarde vennen
Tip voor een prachtige
herfstwandeling in Oisterwijk
'Choorvenwandeling'
a
-
INA 4
PAGINA 5
In het land der Vennekes
beginpunt:
parkeren:
Ontstaan
Er bestaan veel theorieën over het
ontstaan van de vennen. De juiste
zienswijze staat echter nog steeds
niet vast. Verwacht wordt, dat de
vennen zijn ontstaan door de wind.
De oerbossen waren verdwenen door
kappen en brand. Er ontstond heide
of de grond bleef, meestal door be-
Het natuurgebied de Oisterwijkse
vennen ligt midden tussen de steden
Eindhoven, Den Bosch en Tilburg,
ten zuiden van de toeristenplaats
Oisterwijk.
Het vennengebied is al sinds het be
gin van deze eeuw enorm in trek.
Jaarlijks zoeken tienduizenden re
creanten hun ontspanning in dit bij
na 1000 hectare groot gebied.
'Het Land der Vennekes', zoals het
vaak genoemd wordt, bestaat groten
deels uit naaldbos met daartussen
meer dan 40 vennen. Het gebied is
grotendeels in handen van de Vere
niging tot behoud van Natuurmonu
menten. Verder heeft de Stichting
Het Brabantse Landschap enige hon
derden hectare natuur in beheer.
Tenslotte is nog meer dan honderd
hectare in particulier bezit.
heerders in de vorige eeuw om het ri
viertje De Rosep aan te sluiten op de
vennen. Voedselrijk water kwam zo
terecht in ondermeer het Kolkven.
Om de flora en fauna weer in origi
nele staat te brengen is de verbinding
met de vennen halverwege deze
eeuw verbroken. Het Kolkven bleef
echter wel over als visrijk ven, waar
op nu nog graag gevist wordt. Dit
ven, maar ook bijvoorbeeld het Bel-
vertsven, onderscheidt zich als voed
selrijk van gemakkelijk van een voed-
seiarm ven als het Choorven of het
Van Esschenven. Die rijke vennen zijn
namelijk omgeven door rietkragen,
terwijl de voedselarme vennen te her
kennen zijn aan pollen Pijpestrootje.
Aan de oevers van de arme vennen
staan planten als Veenmos en Water-
weegbree en op vochtige terreinen
groeit Wollegras.
De bossen
Het naaldbos deed in de vorige eeuw
dienst als houtleverancier ten behoe
ve van de Limburgse kolenmijnen.
Daar was vooral hout van de Grove
Den nodig om te gebruiken als stut-
hout. Zo werd instorten van de mij
nen voorkomen. Nu is de Grove Den
de meest voorkomende boom rond
om de vennen.
U kunt verder in het bos verschillen
de dieren tegenkomen. De eekhoorn,
het konijn en vogels als de mees en
het roodborstje komt u wellicht te
gen. Maar de kans bestaat ook dat u
oog in oog komt te staan met een ree
of een vos.
Wie wat meer kennis heeft van de na
tuur zal planten als gagel, zonne^
De vennen
De Kampina is rondom Oisterwijk niet
het enige kwetsbare gebied. Met na
me de oevers van de vennen worden
dauw, hengel of brunel herkennen.
Vooral op de vochtigere plaatsen is
veel variatie te vinden. Zomers en in
het vroege najaar is er volop gelegen
heid om bramen of bosbessen te
plukken.
De heidevelden
Tussen de bossen zijn nog verschil
lende fraaie stukken hei te vinden, zo
als bij Duivelsberg en Kromme Hoek.
Vooral dopheide geeft in het najaar
een schitterende paarse gloed aan het
landschap. De hei wordt begraasd
door vrijlopende schapen. Ze grazen
zonder begeleiding van een herder in
een afgerasterd terrein. Door klaphek
jes kan de wandelaar ook in deze ge
bieden terecht.
Volp recreatie
Gelukkig kan iedereen ruim voldoen
de genieten van de Oisterwijkse ven
nen en bossen. Kilometers lange
wandelpaden zijn uitgezet in het ge
bied.
Bij de Oisterwijkse en Tilburgse VVV
is een wandelkaart te koop met ver
melding van alle wandelpaden. Hier
op staan ook 13 gemarkeerde routes,
die in het terrein herkenbaar zijn door
paaltjes met gekleurde kop. De
meeste routes zijn rondgaand, d.w.z.
het beginpunt is tevens het eindpunt.
U heeft zo geen kans op verdwalen
en u weet vooral hoe lang de route
is die u gaat lopen.
De routes variëren van 2 tot 13 kilo
meter. Twee bijzondere routes door
kruisen het gebied: de Lange- af-
standwandelpaden (LAW's) 4 en 502.
Deze routes zijn in de bossen gemar
keerd met paaltjes met rood/witte
band.
Naast wandelpaden kent het natuur
gebied talloze fietsroutes. De ANWB,
de VVV, het Samenwerkingsverband
Midden-Brabant en Natuurmonu
menten zijn enkele organisaties die
zulke routes uitgeven. De ANWB
heeft bovendien de 'Oisterwijkse
Bossen- en Vennenroute' bewegwij-
zerd.
ven naar rechts en houdt het ven
aan uw linkerhand. U kunt nu dui
delijk zien hoe dit ven aan zijn naam
is gekomen. De oevers zijn vaak
moerassig. Als u weet dat Choor
moeras betekent, dan zult u de
naam Choorven begrijpen. Aan de
oever staan vaak pollen pijpestrootje
en dopheide. Bovendien is er veen
mos en het zeldzame zonnedauw te
vinden. Blijft u echter op het pad.
De oevers zijn erg kwetsbaar.
Verder gaat u naar links en met eni
ge bochten komt u bij het Witven.
U gaat om dit ven heen, over het
bruggetje en verlaat het ven halver
wege. Het bruggetje ligt over een
oude verbindingssloot. Deze verbin
dingen zijn vroeger aangelegd om
de vennen voedselrijker te maken.
Dit gebeurde door water uit de Ro
sep door de vennen te laten stro
men. Het water werd verrijkt en
hierdoor nam de vis toe. Het doel
was bereikt: een grotere visvangst.
In de 50-er jaren bleek echter dat
grote schade aan de natuur was
toegebracht en werden de sloten af
gesloten. Dit gebeurde niet bij het
Kolkven. Dit ven is nog steeds een
geliefde visstek maar het heeft niet
meer het bekende karakter van de
Oisterwijkse vennen: voedselarm
met een unieke flora.
We vervolgen onze wandeling. Een
bospad brengt u naar het Van Es
schenven met de van Tienhoven-
bank. Deze bank heeft de gemeen
te Oisterwijk aangeboden aan Mr.
P.G. van Tienhoven, de oprichter
van Natuurmonumenten en be
schermer van dit unieke natuurge
bied. U keert het Van Esschenven
de rug toe en gaat via het Wit- en
Choorven terug naar de Bosweg.
Deze steekt u over en vervolgens
gaat u om het Heiven. Ook dit ven
is voedselarm maar heeft een on
doorlatende bodem. Vandaar het
verschil in waterstand in vergelijking
met de andere vennen. U komt
weer terug op de Bosweg en bent
weer bij Venkraai, het einde van de
wandeling.
wordt geacht zich aan een aantal
spelregels te houden. De natuur is er
mee gebaat en door een juist gedrag
kan ook het nageslacht er nog van ge
nieten. Het Oisterwijkse bossen- en
vennengebied is vgj toegankelijk,
maar u mag niet buiten de paden ko
men. Daar is het leefgebied van plant
en dier.
Vanwege de hierboven beschreven
kwetsbaarheid van de oevers is het
van belang dat u niet op de oevers
van vennen en beken loopt.
Honden mogen niet los lopen. Veel
wild wordt onnodig opgeschrikt of
opgejaagd wanneer uw hond in de
buurt komt. Als u zich aan deze re
gels houdt, kan iedereen volop genie
ten van een schitterend stukje natuur
in het Hart van Brabant. U bent van
harte welkom!
OISTERWIJK
Praktisch en niet duur is het boekje
’Wandelen en fietsen in Oisterwijk'
met drie wandel- en drie fietsroutes.
Het boekje is bij de Oisterwijkse VVV
aan De Lind 57 verkrijgbaar.
Naast wandelen en fietsen zijn er
meer actieve bezigheden mogelijk in
het gebied. Bij de zojuist genoemde
VVV is de Vakantiegids Oisterwijk
verkrijgbaar met vermelding van al die
mogelijkhedèn. Een tiental horeca
gelegenheden biedt mogelijkheid voor
een drankje of een goede maaltijd.
Wie langer wil blijven kan terecht in
meer dan vijftien hotels, bij vier cam
pings of bij enkele bungalowparken
en groepsaccommodaties.
Bezoekerscentrum
In 1985 werd aan de Van Tienhoven-
laan het vierde bezoekerscentrum van
Natuurmonumenten geopend. Het
centrum bevat een expositie over de
Oisterwijkse vennen en bossen en
over De Kampina. Er is een kleine bi-
"MOERGESTEL-NIEUWS" - WOENSDAG 30 NOVEMBER 1988
CHOORVEN-
I WANDELING
*fc£NTRUP1
vanwege hun botanisch belang
nauwlettend in bescherming geno
men door Natuurmonumenten. Veel
planten en dieren zijn er bijzonder. De
vennen zijn namelijk voedselarm en
planten als waterlobelia, knolrus en
oeverkruid komen alleen in voedselar
me omstandigheden voor. Overigens
zijn niet alle vennen voedselarm.
grazing, kaal. In het kale zand had de Vooral voor de visvangst besloten be
wind vrij spel en er ontstonden kui
len en heuvels. Een dergelijk land
schap is nu nog te zien in het natuur
gebied De Loonse en Drunense Dui
nen. In Oisterwijk werd, evenals op
andere plaatsen in Brabant, het ont
stane landschap ingeplant met grove
dennen. Hierdoor werd het stuiven
onmogelijk en waren de akkers en be
bouwingen beschermd tegen opwaai
end zand. In Oisterwijk zijn die heu
vels nog goed te zien rondom de ven
nen. Die vennen zijn eigenlijk de kui
len uit dat oude landschap, tegen
woordig echter gevuld met regenwa
ter. Deze theorie verklaart ook waar
om de meeste vennen in zuid
westelijke richting liggen. Dit is im
mers de meest voorkomende wind
richting in Nederland!
Redding voor de vennen
Aan het begin van deze eeuw werden
veel gronden ontgonnen. Ze werden
geschikt gemaakt voor landbouw en
woningbouw. Ook in Oisterwijk wil
de een ontginningsmaatschappij aan
de slag. Voor de bouw van een villa
wijk zouden de bossen deels geveld
moeten worden en een aantal vennen
drooggelegd. Door deze plannen uit
1912 ontstond onrust bij de, toen nog
jonge, Vereniging tot behoud van Na
tuurmonumenten en de in 1908 op
gerichte Oisterwijkse VVV.
Met steun van die VVV en de over
heid lukte het Natuurmonumenten dit
gebied van 95 hectare te kopen. Het
was daarmee het eerste terrein voor
deze organisatie in het zuiden en het
eerste dat werd aangekocht met over
heidssteun. Het gebied werd in de
loop der jaren uitgebreid en voorzien
van recreatieve voorzieningen. Van
af 1924 werden ook gebieden aange
kocht ten oosten van de vennen. Dit
is nu het omvangrijke heidegebied De
Kampina. Omdat De Kampina niet
voor iedereen toegankelijk is, is het
niet opgenomen in deze
Recreatiekrant-serie. Het gebied is te
kwetsbaar om iedereen een vrije toe
gang te verschaffen. Wel is het toe
gankelijk voor leden van Natuurmo
numenten. Zij kunnen genieten van
ruim 1000 hectare hei en naaldbos,
waar een omvangrijke kudde schapen
vrij rondgraast.
bliotheek en een doehoek voor kinde
ren.
Regelmatig worden er wisselex-
posties gehouden. Het centrum is
gratis toegankelijk en geopend op za
terdag en zondag van 10.00 tot 17.00
uur en op woensdagmiddag van
13.00 tot 17.00 uur. Tijdens de kerst
vakantie volgende maand is het Be
zoekerscentrum dagelijks geopend.
Dan zal bovendien op Tweede Kerst
dag vanuit het Bezoekerscentrum een
excursie gehouden worden door
rondleiders van het Instituut voor Na-
tuurbeschermingseducatie (IVN). De
ze vereniging geeft regelmatig inte
ressante rondleidingen door het ge?
bied.
Spelregels
Wie een bezoek brengt aan het afwis
selende landschap rondom Oisterwijk
’S,~
Boshuis Ven
kraai
Bosweg
lengte: 4 km
begaanbaarheid: redelijk, met
kinderwagen
minder ge
schikt,
parkeerter
rein bij Bos
huis Ven
kraai.
Deze vennenwandeling voert u naar
het Choorven, Heiven, Witven en
van Esschenven. U dient de paaltjes
te volgen met gele kop. De route
begint bij Boshuis Venkraai; het be
ginpunt is met een VVV wegwijzer
aangegeven.
Venkraai was vroeger een boerde
rij waarin de boerin de huiskamer
gebruikte als café. Het is nu nog een
café, maar met beperkte ope
ningstijden.
Het eerste van dat u ontmoet is het
Choorven, een voedselarm ven met
enkele door mensenhanden aange
legde eilandjes. In 1950 is dit ven ge
heel leeggepompt voor een schoon
maakbeurt. De hoger liggende de
len rondom het ven geven nu nog
de plaatsen aan waar destijds de
bagger verspreid is. U gaat bij het
