Wandelen door de natuur
i
’Blij dat ik dans’
LV.N. wandeling
Schaatsdub
’De Vennen’
Schaatsdub
„De Vennen.”
Moergestel,
Enkele wetenswaardigheden
over de honingbij en het
bijenvolk.
Onbekend maakt onbemind
Dit gezegde is ook van toepassing
op de schaatsdub ’De Vennen’.
Daarom wil zij de komende maan
den via artikelen meer bekendheid
geven aan de aktiviteiten van de
vereniging met de bedoeling be
langstelling te wekken voor de
schaatssport. Naast de ouderen
wil zij in het bijzonder de jeugd
met deze informatie bereiken.
Organisatie
Aktiviteiten schaatsseizoen
1988 - 1989
De Udenhoutse Brand is een
paradijs 4
Met de organisatie van de danscursussen, welke
het komende seizoen worden gegeven, zijn wij zo
ver, dat de aanmelding voor deelnemers kan be
ginnen.
In onze vermelding van enkele weken geleden
hebben we reeds uiteengezet wat we van plan zijn
en welke kursussen er worden gegeven. Mocht u
dit gemist hebben, volgt hier een herhaling:
Tieners
De cursus voor de beginners in ’Ballroom’ (cur
sisten dienen voor 1 oktober a.s. 14 jaar te zijn).
Brons Latin:
De cursus voor degenen, die het certifaat ’Ball
room’ hebben behaald.
Twens en Paren:
De cursus voor iedereen, ook al hebben zij nooit
dansles gevolgd of die hun dans-kunnen weer
eens willen ophalen, omdat zij de passen verleerd
zijn of gewoon weer willen bijleren.
Vanaf heden kunt u zich aanmelden bij G. Oer-
lemans, Tilburgseweg 12 Moergestel, tel.
04243/2266 of bij ’Den Boogaard’ 04243/1665.
Ook voor nadere informatie kunt u terecht op de
ze adressen.
De cursussen worden gegeven in ’Den Boo
gaard’, St. Jansplein 5 te Moergestel, door dans
school Kuiper uit Tilburg.
Met ons motto ’Blij dat ik dans’ hopen wij met
onze cursussen velen onder u blij te maken. De
cursus: ’Tieners-ballroom’ vangt aan op zondag
11 september om 14.00 uur. ’Twens en Paren’ en
’Latin’ op maandag 19 september om 20.15 uur
en 18.30 uur.
Als u zich tijdig aanmeldt bent u er zeker van dat
u in september a.s. kunt gaan meedoen.
MOERGESTEL-NIEUWS" - WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1988
zwerm de kast verlaat hebben enkele speurbijen
een voorlopige rustplaats gezocht, meestal niet ver
van de bijenwoning. Hier gaat de zwerm enige
uren hangen terwijl speurbijen naar een meer per
manente woning uit gaan kijken. Is deze gevonden
dan wordt dit d.m. v. dansen kenbaar gemaakt en
vertrekt de zwerm naar de nieuwe woning, soms
kilometers ver weg. Deze nieuwe woning kan een
holle boom, een dakoversteek, kortom van alles
zijn. Meestal schept een imker de zwerm voor het
zover is. Overigens, imkers doen er van alles aan
om het zwermen te voorkomen, dit lukt ze bijna
altijd zodat u geen last van zwermen zult hebben.
Ziet u er toch een, waarschuw dan een imker in uw
buurt.
De bijendans: Ik schreef al dat speurbijen d.m. v.
dansen aan andere bijen meedelen waar een nieu
we woning is. Bijen communiceren met elkaar
middels dansen. Door te dansen vertellen ze elkaar
waar honing of stuifmeel te vinden is. In deze dan
sen maakt de bij de andere bijen op de meter nauw
keurig duidelijk waar iets te vinden is door de
richting aan te geven en opzichte van de kast en
van de zon. Door met het achterlijf veel of weinig
te trillen wordt de afstand aangegeven. De Duit
se onderzoeker K. von Frisch heeft voor het ont
cijferen van de bijendans de Nobelprijs gekregen.
Het voedsel: Bijen leven van honing en stuifmeel
en zijn dan ook steeds bezig een zo’n groot moge
lijke voorraad honing aan te leggen voor de win
ter. Deze voorraad wordt door de imker geoogst
en de bijen krijgen hiervoor gewone kristalsuiker
in de plaats. Een bij heeft de bijzondere eigenschap
bloemvast te zijn. Ze gaat wanneer ze tijdens de
vlucht een bepaalde bloem zoekt bv. de paarde
bloem niet tussendoor naar een appelbloesem. Be
halve stuifmeel en honing verzamelt de bij ook de
hars van bloemknoppen van o.a. kastanjes. Ze ver
werken deze hars tot ’propolis’ waarmee alle kie
ren en gaten in de woning dichtgemaakt worden
en alles wat los zit stevig vastgeplakt wordt.
Zoals iedereen in Oisterwijk weet komen er soms
van de lindebomen zoetige plakkerige druppels.
Dit is geen honing maar honingdauw die door
bladluizen gemaakt wordt. De bijen verzamelen
dit en maken er een uistekende honing van. Door
het verwijderen van veel wilde planten waar de bij
en voedsel op verzamelen, door landbouw,
woning- en wegenbouw, zijn de bijen steeds mèèr
aangewezen op planten in tuinen en plantsoen.
Door bij de inrichting van uw tuin vooral bloeien
de planten, struiken en bomen te gebruiken doet
u de bijen en bijenhouders een plezier en zult u zelf
veel plezier beleven met het kijken naar deze bij
zondere insekten.
Wie op een zonnige dag de bijen van bloem tot
bloem ziet vliegen en dit enige tijd gadeslaat raakt
vanzelf door deze insekten geboeid.
Daarom zal ik enkele leuke wetenswaardigheden
met u bespreken.
Het bijenvolk: Een bijenvolk is niet zomaar een
samenraapseltje insekten in een korf of kast maar
het is een samenhangende organisatie, opgebouwd
uit onderdelen die niet zonder elkaar kunnen
bestaan. Grofweg is het bijenvolk onder te verde
len in vier onderdelen: de koningin, het bijen
broed, de werkbijen en tot slot de darren. Een
bijenvolk bestaat in de winter uit ongeveer 15000
bijen, in de zomer uit zo’n 50000 exemplaren.
De koningin is het enige insekt in het volk dat eit
jes legt. Ze kan zowel bevruchte als onbevruchte
eitjes leggen. Tijdens de eerste paar weken van
haar leven wordt de koningin tijdens de ’bruids
vluchten’ hoog in de lucht door enkele mannetjes-
bijen, de darren, bevrucht. Het zaad wordt in de
koningin in een zaadblaasje opgeslagen en blijft
hierin wel 5 jaar kiemkrachtig. Of een eicel wel of
niet bevrucht wordt bepaald de koningin zelf.
Uit bevruchte eitjes onstaat vrouwelijke bijen, de
werksters, en uit onbevruchte eitjes komen de dar
ren. De koningin vespreidt een speciale stof, ko-
ninginnestof, onder de bijen die ervoor zorgt dat
er geen andere koningirmen geboren worden en
dat alle andere vrouwelijke bijen, werksters blij
ven die geen eitjes kunnen leggen. Een bijenko
ningin heeft natuurlijk niet het eeuwige leven maar
ze kan wel 5 jaar oud worden wat toch een respek-
tabele leeftijd is voor een insekt. Wanneer de ko
ningin dood gaat of met een zwerm het volk verlaat
bemerken de bijen dit direkt en ze gaan aan enkele
larfjes speciaal voedsel, koninginnegelei, geven
waardoor een nieuwe koningin geboren wordt. Dit
brengt mij bij het bijengebroed.
Het bijengebroed: De koningin legt alleen eitjes
van maart tot september, zolang er voedsel te ha
len is. Ze begint met het leggen van enkele eitjes
en in mei kan ze een produktie bereiken van wel
200 eitjes per dag. In de loop van het jaar wordt dit
geleidelijk minder. In een bijenkorf en bijenkast
zitten bijenraten. Elke bijenraat is opgebouwd uit
de bekende zeshoekige cellen. In elke cel kan de
koningin een eitje leggen en uit dit eitje wordt na
drie dagen een larfje geboren. Elk larfje krijgt de
eerste dagen voerdersap dat door jonge bijen zelf
in speciale klieren gemaakt wordt. De werkster-
en de darrenlarven krijgen de volgende drie dagen
een mengsel van honing en stuifmeel. De konin-
ginnelarve krijgt de gehele larvetijd van dit speci
ale voedsel van de jonge bijen. Na het larvestadium
verpopt de larve zich en wordt de cel waarin de lar
ve ligt door de bijen gesloten met was. In deze
gesloten cellen ontstaan de volwassen insekten.
Jonge bijen hebben een belangrijke taak bij de zorg
voor de larven. Ze hebben nog meer speciale taken
waarover in de volgende alinea meer.
Jonge en oude bijen (werkbijen): Zodra een werk
bij geboren wordt, begint ze aan haar taakAlle ta
ken in een bijenvolk liggen vast en elke taak wordt
door een groep bijen van een bepaalde leeftijd uit
gevoerd. Een bij die net geboren is gaat cellen
schoonmaken en na enkele dagen wordt haar werk
het voeren van oudere larven met honing en stuif
meel. In de tweede week van haar leven kan ze zelf
voedersap maken en verzorgt ze de jonge larven en
eventueel de koninginnelarve. Na deze week kan
ze geen voedersap meer maken maar kan ze was
produceren. Deze was ’zweten’ de bijen uit de
wasklieren. De derde week bouwt ze dus met was
d. w.z. maakt raten en sluit de cellen met oude lar
ven en de cellen met honing met een wasdeksel. In
deze week heeft ze nog meer taken. Daar een bij
envolk in een vrij afgesloten ’nest’ woont is hygië
ne erg belangrijk. De jonge bijen zorgen hiervoor
door al het afval en de dode bijen uit de kast te ver
wijderen. Behalve bouwen en opruimen nemen ze
ook het voedsel aan wat door oudere vliegbijen
binnen wordt gebracht, slaan dit op in de cellen en
verwerken de nektar tot honing. Wanneer de bij
drie weken oud is wordt ze vliegbijIn de zomer
leeft een werkbij zes weken. De laatste drie weken
van haar leven verzamelt ze het voedsel voor het
volk zoals nektar en stuifmeel uit bloemen en wa
ter. De nektar wordt in de honingblaas vervoerd
en het stuifmeel in stuifmeelkorfjes aan de achter
poten, let daar maar eens op wanneer u bijen in een
bloem ziet werken.
Zoals gezegd leeft een bij in de zomer zes weken.
In augustus/-september worden er meer bijen ge
boren dan er broed te verzorgen is. Een groot aan
tal bijen hoeft geen larven te verzorgen en deze
blijven gedurende de hele winter in leven. Hun ak-
tief bestaan begint wanneer ze in het voorjaar
broed gaan verzorgen. Darren: In een bijenvolk
kamen alleen in de zomer darren voor. Ze kunnen
niet steken, ze verzamelen geen voedsel en eten
niet zelf maar worden steeds gevoerd door jonge
bijen. Dagelijks vliegen ze hoog in de lucht naar
zg. darrenverzamelplaatsen waarheen ook een ko
ningin vliegt in haar bruidsvlucht. Wanneer ze in
de kast zijn houden ze het broed warm. Na de zo
mer is er geen broed meer om warm te houden en
zijn de koninginnen bevrucht. Alle darren worden
dan door de werksters in enkele dagen tijd dood
gehongerd, doodgestoken en uit de kast gegooid,
de zgn. darreslacht.
Het zwermen: Een bijenzwerm is een prachtig na
tuurgebeuren maar wat is het nu precies?
In het voorjaar krijgt een bijenvolk een natuurlij
ke drang zich voort te planten. Bijen doen dit door
het volk in tweeën te splitsen. De ene helft, met de
koningin vertrekt en de andere helft blijft achter.
Deze bijen gaan een nieuwe koningin maken en zo
ontstaat er uit 1 bijenvolk 2 volken. Voordat een
Op 4 september a.s. start het I.V.N. afdeling
Oisterwijk weer met een serie zondagmiddag-
wandelingen. Éénmaal per maand, op de eerste
zondag, neemt een natuurgids u mee, om u te la
ten zien wat er buiten zoal gebeurt in de herfst,
winter en in het voorjaar. De eerste wandeling op
4 september start bij het bezoekerscentrum van
natuurmonumenten aan de Van Tienhovenlaan
t.o. Groot Speyck. De tocht begint om 14 uur.
De herfst heeft zich al aangekondigd, de eerste
herftse buien zijn gevallen, de eerste zomervogels
zijn vertrokken en de meeste andere vogels laten
zich niet zien, omdat ze in de rui zijn en/of aan
sterken en vetvoorraad opbouwen voor de grote
trek naar het zuiden.
Dat het vochtiger wordt vinden vooral de mos
sen en de paddestoelen fijn. Deze zijn dan ook in
steeds groter aantallen aanwezig. Vraag uw gids
ook wat gallen te laten zien. Vooral de inlandse
eik heeft er nogal wat.
De tocht zal gaan door het gebied van de Oister-
wijkse vermen. Een uniek gebied, waar vele ven
nen dicht bij elkaar liggen. Het wonderlijke is,
dat deze vennen lang niet allemaal hetzelfde zijn.
Sommige vennen staan met elkaar in verbinding
en andere staan los van elkaar, let maar eens op
de waterstand.
Zo zijn er voedselrijke vennen en voedselarme
vennen, vennen waar de wind vrij spel heeft en
vennen die helemaal door bos omsloten zijn. Al
deze verschillen hebben invloed op wat er groeit.
Een wandeling door dit mooie natuurgebied is
beslist de moeite waard.
Schaatsdub ’De Vermen’ is op 24 september 1987
opgericht en telt momenteel 71 leden. Op de alge
mene ledenvergadering van 8 september a.s. zal
voorgesteld worden om de club te laten aansluiten
bij de Koninklijke Nederlandse Schaatsrijders
Bond (K.N.S.B.), waardoor de mogelijkheden
voor deelname aan aktiviteiten aanmerkelijk wor
den vergroot. Het hoofddoel van de schaatsdub is
het bevorderen van de recreatieve schaatssport in
de ruimste zin bij de bevolking van Moergestel en
omstreken. Het bestuur, bijgestaan door een 4-tal
werkgroepen, is druk doende met de voorberei
dingen voor het komende seizoen.
Schaatslessen
a) Voor de jeugd tot 13 jaar
De jongeren worden vertrouwd gemaakt met de
basistechnieken van het schaatsen, en de wat ge
vorderden worden desgewenst begeleid bij het op
voeren van hun schaatsvaardigheid. Aan het eind
van het seizoen kan man een proeve van bekwaam
heid afleggen met als beloning het schaatsvaardig-
heidsdiploma. De lessen zijn in:
Tilburg op zaterdag van 13.00 tot 14.00 uur
Eindhoven op zaterdag van 18.00 tot 19.00 uur of
van 19.00 tot 20.00 uur.
De kosten bedragen ongeveer ƒ35,- per seizoen.
Gezien de grote belangstelling voor de schaatsles
sen uit de gehele regio moeten we zo spoedig mo
gelijk de namen van ’onze’, deelnemertjes
doorgeven om de nodige plaatsen te reserveren.
Let op: Opgave deelname schaatsles vóór don
derdag 8 september bij S jef van de Meijdenberg
tel. 2647.
b) voor volwassenen en aspiranten
.Als u wat schaatsvaardiger wilt worden (of nog
schaatsen wilt leren) om beter voor bereid aan een
toertocht te beginnen zijn daarvoor mogelijkhe
den, en wel in:
Tilburg (binnenbaan): op zaterdag van 12.00 tot
13.00 uur K.N.S.B.-lessen. Kosten 60,-per
seizoen (excl. entreegelden van 3,50 per keer).
Eindhoven (400 meter buitenbaan): op maandag
van 17.30 tot 18.15 uur of op woensdag van 18.00
tot 18.45 uur. Kosten 120,- per seizoen.
SCHAATSTRAINING
a) Schaatsdub ’De Vennen’ geeft u de gelegen
heid, via het gewest van de K. N. S. B.om u doel
gericht - onder leiding van deskundige trainers -
voor te bereiden op het komende seizoen in:
Eindhoven op dinsdag of donderdag van 1800 tot
19.45 uur. Kosten 100,- tot 150 afhankelijk
van de leeftijd.
b) Privé-trainingen, voor groepjes van maximaal
5 personen vanaf 12 jaar, zijn ook mogelijk, en wel
te Eindhoven tijdens rustige openingsuren.
Kosten ongeveer 40,- per uur, per groep
DROOG-/CONDITIETRAINING
Wanneer koning Winter heerst en ons van natuu
rijs voorziet, is het noodzakelijk dat u beschikt
over een zekere basisconditie om het langere af-
standwerk goed te volbrengen. De droogtraining
o.l. v. Jaap de Groot vindt plaats tijdens de zomer
tijd op donderdagavond, in de Pierenberg vari
19.45 tot 20.45 uur. Tijdens de winterperiode op
zaterdagmiddag (binnen of buiten, afhankelijk
van de weersomstandigheden). Nadere informa
tie verkrijgbaar bij Rico Salvetti tel. 3333.
OVERIGE AKTIVITEITEN
De komende maanden zal u meer informatie ver
strekt worden over:
- het vervoer naar schaatslessen en trainingen
- de openingstijden en kosten van de aktiviteiten
van de kunstijsbanen te Eindhoven en Tilburg
- het gezamelijk rijden naar Eindhoven en
Tilburg
- de aankoop en onderhoud van schaatsen
- bij natuurijs: de daarop toegespitste evenemen
ten op het Brandven en het Kolkven (wedstrij-
den/toertochten e.d.)
- de te organiseren schaatsruilbeurs
De nacht na moederdag huilden de wolken. De
andere ochtend was het droog doch dreigend
weer. De zon deed verwoede pogingen z’n gou
den stralen naar de aarde te sturen. Regendrup
pels hingen als glinsterende pareltjes aan de
grassprieten in de Udenhoutse Brand. Dit na
tuurreservaat is een paradijs. Als u echt wilt ge
nieten van een brok natuurschoon wandel dan
eens op uw gemak op een doordeweekse dag in
dit gebied.
Ik houd er niet van een opsomming te geven van
alle planten en dieren, die je in een bepaald ter
rein kunt aan treffen. Deze keer doe ik het wèl
met een kleine greep uit de veelheid.
Ik passeer een open stukje terrein in de Brand.
Sta met mij een poosje stil, ’n half uurtje maar.
Kijk, hoe massaal het geurige fluitekruid bloeit.
Een puur Hollandse plant, die je overal tegen
komt. De bosanemoon, die er tussen staat, heeft
z’n bloeitijd al achter de rug. Nu staat de smeer-
wortel in volle glorie met paarse, rode en witte
bloemen. Kijk eens naar die prachtige bloempjes,
die in trosjes aan de stengels hangen. De gom uit
de wortels van de smeerwortel wordt nog wel
eens als geneesmiddel gebruikt. Het middel heeft
een wondhelende werking. Het kleefkruid, dat
nog niet bloeide, was er ook al. Een teer plantje
nu nog en als je het met een loupe bekijkt dan zie
je de ragfijne haakjes aan de stelen en de smalle,
lange bladeren. Zo maar tussen de scherpe boter
bloemen en het uitgebloeide speenkruid en het
paarsblauwe hondsdraf, dat zo sterk ruikt wan
neer je in de blaadjes wrijft. Wat een kleurenta-
pijt zie ik voor me!
Hij lijkt zo gewoon, maar wat is ie mooi. Ik be
doel de gewone ereprijs, hemelsblauw gekleurd
en met een geel, wit omrand hartje. Zo op het
eerste gezicht, met een beetje fantasie, net een vi
ooltje. Met ere verdient dit plantje een prijs! De
gewone ereprijs heeft een uurwerk: de bloemen
gaan tegen 09.00 uur op en en sluiten zich weer
tegen 17.00 uur en 18.00 uur. Althans bij mooi
weer. Wat zit de natuur toch prachtig en wonder
lijk in elkaar! Volop de grootbloemige muur en
het wilgenroosje dacht: kom, ik zal me ook eens
laten zien!
Ik loop verder en luister naar het vogelkoor. Het
gejodel van de zwartkopjes, de trillers van de
pimpeltjes, het zagende lied van de koolmees, be
geleid door het slagwerk van de vink. Een koor
zonder dirigent. Of was dat de bosfazant, die een
paar meter achter mij, luid kokkend het hazepad
koos? Het koor stopt verschrikt, doch niet lang
en toen begon het feest weer. Eerst twee zwart
kopjes, even later gevolgd door andere zanger
tjes. Ik genoot van de top-tien in het bos.
PAGINA 7
- andere toertochten en het gezamelijk rijden
daarheen.
GROTE WENS
Binnen de schaatsdub leeft er een belangrijke
wens, namelijk het realiseren van een zgn. Tand-
ijsbaan’. Een terrein van 1000 m2, dat snel on
der water kan worden gezet zodra het gaat vriezen.
Vooral voor de jeugd van ons dorp is er dan gele
genheid om te genieten van de ijspret.
Met wat goede wil van het gemeentehuis, en met
medewerking van de politieke partijen kan best
aan onze wens worden voldaan. Het parkeerter
rein bij het in aanbouw zijnde ’verenigingsge
bouw’ tegenover de Boszichtschool namelijk
zodanig inrichten (vlak leggen, opstaand randje,
en afsluitbare rioleringsputten, dat het tevens als
land-ijsbaan dienst kan doen.
SCHAATSEN IS IN!
Sinds de successen van onze nationale schaatsers
m/v en de elfstedentochten van de afgelopen jaren,
binden steeds meer mensen ’s winters de ijzers on
der, om zomaar wat baantjes te trekken of om mee
te doen aan één van de vele toertochten, die er ge
organiseerd worden. Schaatsdub ’De Vennen’ wil
diegene die de schaatsport (gaan) beoefenen daar
bij behulpzaam zijn, om het recreatief schaatsen,
de trainingen, en het leren schaatsen, beter tot hun
recht te laten komen. Dat wil zij doen in een gezel
lige clubsfeer
Die vaststelling maakt het lid zijn van schaatsdub
’De Vermen’ zeer aantrekkelijk. Ook de basiscon
tributie van/ 10,-voor jeugdleden en/ 15,-voor
volwassenen mag daarbij niet gelden als een drem
pel. U kunt lid worden door genoemd bedrag over
te maken op bankrekeningnummer 1345.01624
t.n.v. penningmeester schaatsdub ’De Vennen’.
Eenmaal kennis gemaakt met deze oer-hollandse
sport dan blijf je meedoen.
bent van hart welkom.
NADERE INFORMATIE
Voor mondelinge informatie kunt u terecht bij on
derstaande personen:
Jan v.d. Wiel De Stappert 81 tel. 3505
Johan Schepens Oisterwijkseweg 19 tel. 1282
Mathieu Bruurs Bosstraat 15 tel. 1888
Frans v. Riel Burg. Mayerstraat 3 tel. 2162
Wim verhoeven
6
