Uit
Moergestel's
verleden!
Wim
Willems
Met open oog
door de natuur door G. Kuijpers
I
z
I
B
I
I
I
I
I
I
R
I'-
I
PbflNTENKWEKERkJ
f
UV
Groot assortiment:
BIEDERMEIERS
DROOGSTUKJES
I
HOLLANDSE
DROOGBLOEMEN
I
I
«o
j
Verder alles op het
gebied van
droogbloemen!!!
Vroeger gebruikte men het hout om schoen-
peggen (houten schoenspijkers) van te maken.
Deze werden dikwijls gemaakt ’s winters bij de
platte buis onder ’t genot van ’n „tas” koffie
en ’t spaarzame licht van de petroleum lamp.
Wij hebben verschillende mensen gesproken
die dit zelf hebben gedaan.
37 DE VUILBOOM OF HONDS
KNOPPENHOUT
(Rhamnus Franqula Alnus)
Wij hebben in onze rubriek al diverse dieren en
planten besproken en er is erg veel van te ver
tellen. Het is dikwijls ook heel moeilijk een
keuze te maken welke eigenschappen wij be
handelen of welke niet.
Wij moeten ons in deze artikelen beperken. En
als dat ooit van toepassing is dan wel speciaal
vandaag.
Het is nl. moeilijk een boom of plant te zoken
die voor de mens vroeger nog nuttiger eigen
schappen heeft gehad.
Eerst iets over de naam.
nov
m
De Latijnse naam betekent ongeveer sleedoorn
of Pruimachtig breekbare of brose els. De bla
deren lijken een beetje op die van de els, maar
ze zijn veel kleiner en gladder. In Nederland
kennen we hem onder de namen van Vuilboom
of Sporkehout. Dit duidt er op dat men vroe
ger en soms nog wel de baste van de boom ge
bruikte om er een thee van te zetten die als
laxeer middel diende voor mensen met moeilij
ke stoelgang. De naam sporkehout heeft waar
schijnlijk twee betekenissen maar zeker zijn we
daar niet van.
r i
r u'
De Vuilboom is zeer geliefd bij de imkers of bi
jenhouders. Hij bloeit nl. van mei tot septem
ber met zeer kleine geelgroene bloempjes van
5 mm doorsnee. Ze zijn zeer rijk aan nectar.
Ook de spijlen van de bijenkorf werden ge
maakt van de Vuilboom.
Het hondsknoppenhout wordt niet erg groot
4 6 meter.
Het houd is kogelrond en kan 3 a 5 cm dik
worden. Meestal is het te vinden in de bermen
en vaak in wat zure grond. De bessen die bij
consumptie vergiftigingsverschijnselen kunnen
veroorzaken die zo groot zijn als een Kwalster-
Ook bijzonder bekend is hel gebruik van het
bandhout om het stro van de boerderij en de
graanmijten bijelkaar te houden. Men noemde
dit bandhout hier dekgoerden. Zeer modern
maar tegelijkertijd zeer oud is houtskool van ’t
sporkehout, denk maar aan een heerlijke bar
beque voor de moderne versie en aan het bus
kruid dat in het jaar 1300 al is uitgevonden
voor 15% uit Vuilboom houtskook bestaat.
De reden waarom dit gewas vroeger gebruikt
werd tegen allerlei ziekten en kwalen is duide
lijk. Wanneer men namelijk de bast van de
Vuilboom inneemt heb ik de mdruk omdat ’t
zo lelijk smaakt, dat men nooit meer beter
wordt. Vele mensen hebben ’t op onze excur
sies wel eens kunnen proeven, maar ze hebben
er steeds voor bedankt.
bolleke of Lijsterbes zijn rood tot zwart ge
kleurd.
Als ze rood zijn, zijn ze nog „groen” als ze
zwart zijn zijn ze rijp.
De besproken struik is zeer algemeen in Moer
gestel.
In Moergestel wordt de Vuilboom vaak ver
ward met de Hollandse Vogelkers. Deze Vogel
kers noemt men wel in het voorjaar wilde
Kruidnagelen of seringen.
Veel opa’s van Moergestel vroeger zullen voor
hun kleinkinderen dikwijls in de maand mei
met het heft van hun knipmes de bast los ge
trommeld hebben en er een fluitje van ge
maakt. Van de benaming is ons de betekenis
onbekend. Wie die wel weet zou ons een groot
plezier doen door ze te melden.
Men gebruikte het hout en bast tegen allerlei
ziekte en kwalen. In zijn tweede betekenis zou
het sprokkelhout zijn.
In Moergestel kennen we nog twee benamin
gen. Fluitjeshout en hondsknoppenhout.
Fluitjeshout is te begrijpen.
j ->4
KV
V
I rf h?
1 'F
i i o
"MOERGESTEL-NIEUWS" - WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1980
wijl
I
1
Deze keer eens iets geheel anders uit
ons kostbare verleden: Moergestel,
gezien vanuit de lucht.
De foto, die we in handen kregen via
Photo-atelier Louis v/d Meydenberg,
zou omstreeks 1930 gemaakt zijn.
Precieze jaartal is ons onbekend, hoewel
sommigen het ongetwijfeld precies
zullen weten omdat van de kerk alleen
de toren nog maa' overeind staat.
SCHOOLSTRAAT 31a
5066 EC MOERGESTEL
TEL. 04243 - 1442
van
te
ges
leer
-j;
I
i r
PAGINA 6
