99
Fraai boek over de zorg in de regio
I f Van A tot Z Diensten
>e-
evr
AFVOER ONTSTOPPEN
Bestratingen
Computer-klussen
Fotografie
Fysiotherapie-Revalidatie-Fitness
Hypotheken Verzekeringen
Kledingreparatie stomerij
i /Kringloopwinkel
Psycholoog Onderwijskundige
Sleutel- en slotenservice
Tuincentrum
Woninginrichting
Tot 1940 was maar 30 procent
van de mensen verzekerd
°e Sleutel van Rijen
Bayram Ciftci
Hebbes Gilze
Attentiv H.C.A.M. v.d. Dungen B.V.
Kringloopbedrijf La Poubelle
Jacomijn Dijkers 06-25318133
Edumax Psymax
KlusAmi
Frank Musters Sierbestratingen
Appelaars Tuincentrum
Gilze Kledingreparatie stomerij
iNieuwstraat 68, 5126 CG Gilze, Tel. 06-22222464
karkeren voor de deur. FB kledingreparatie Gilze
JVS-REINIGING 0657812331
Ageren meubelstoffering
IN HET KADER VAN OPENING NIEUWBOUW AMPHIA BREDA
iGINAK
PAGINA 17
DEKBLAD GILZE EN RIJEN - WOENSDAG 18 NOVEMBER 2020
inkt
nd
ld.
Pasteur kinderafdeling.
Kinderafdeling Sint Jozefgesticht rond 1950.
lKeuken/douche-en hoofdriool verstopt?
Neem u contact met me op.
Julianastraat 84, 5121 LT Rijen, Tel. 0161-230529
wW.desleutelvanrijen.nl
:ra pr
terse
este
I Haverdijk 8,4841 AR, Prinsenbeek, 076-5410073
Trees Kinstraat 1, 5122 CM, Rijen, 0161-233929
http://facebook.com/bayramfysiotherapie
www.bayramfysiotherapie.nl
Broekakkerweg 10a, Gilze, T. 06 46182069
Openingstijden: wo. t/m zat. 10:00 - 17:00 uur
Gratis ophalen en bezorgen
Lange Wagenstraat 11 5126 BA GILZE 0161 -453118
info@attentivgilze.nl
www.attentivgilze.nl
Locatie Rijen: Haansbergseweg 22a, 5121 U Rijen, info@poubelle.nl
www.lapoubelle.nl
FB/ jacomjn Dijkers fotografie
jacomijndijkers@home.nl
Gilze Tel. 0161 454130
Onderzoek en behandeling van kind, jeugdige en volwassene bij
Psychische problemen/stoornissen en bij leer-/studieproblemen
BaO-VO-HBO-WO.
www.edumax.nl www.psymax.nl
Marijkestraat 19,5121 XB Rijen, 06-45464573, jeroen@klusami.nl
www.klusami.nl
Haak 2,4841 EW Prinsenbeek,Tel. 076-5420161 -06-54355533
f.musters@ziggo.nl
Rietdijk 1 B, 4824 ZB Breda, Tel. 076 5414624
www.poppelaarstuincentrum.nl
wel geld mee, zij (of hun werk
gevers) kochten de zorg in. Met
dat geld erbij was het een stuk
gemakkelijker om de armlastige
zieken in het gasthuis te blijven
verzorgen en hoefde de Armen
zorg minder bij te dragen.
hygiëne nam enorm toe”, aldus
Gorisse. “Voorheen kon het ge
beuren dat er een kar met mest
door de ziekenzaal werd gereden,
want elk gasthuis was zo’n beetje
zelfvoorzienend. Die hadden dus
vee en een moestuin."
kon bijvoorbeeld geen rönt-
genapparaat met zich meesle
pen. “Maar die mensen wilden
natuurlijk niet tussen het gewo
ne volk liggen en zo ontstond de
klassenverzekering. Die mensen
betaalden flink voor een luxe
kamer. Maar er was eigenlijk nog
geen ziektekostenverzekering die
voor iedereen betaalbaar was.
Rond 1940 was bijvoorbeeld in
Noord-Brabant nog maar onge
veer 30% van de mensen verze
kerd, meestal via hun werkgever.
Over een volksverzekering werd al
wel sinds 1903 gepraat, maar pas
de Duitse bezetters hebben het
Ziekenfondsenbesluit in 1941 inge
voerd. Tot 1940 was maar 30 pro
cent van de mensen verzekerd.”
Langzamerhand ontstond er ook
een splitsing tussen ziekenhuizen
en bejaardenhuizen.
Overbedding
Dat het voortaan dus ‘gratis’ was,
zorgde voor een run op de zieken
huizen en de artsen. De welvaart
nam ook behoorlijk toe. Sinds nog
niet zo heel lang had je ook ech
te specialisten. “Pas in de jaren
dertig kregen die in Nederland
een heuse opleiding. Elk zichzelf
enigszins respecterend dorp had
een ziekenhuis en wou de aller
beste specialisten en apparatuur
in huis halen. Die specialisten op
hun beurt wilden alsmaar meer
bedden en langzaam maar zeker
ontstond er overbedding, waren
er veel te veel bedden en veel te
veel hagelnieuwe apparatuur,
die maar een deel van de dag
gebruikt werd. Dat werd veel te
duur en leidde - min of meer ge
dwongen -tot samenwerking.”
Dongen. In de ene plaats het
verpleeghuis, in de andere het
ziekenhuis. “Maar in Breda wou
dat niet zo vlotten. Je had er het
Diaconessenziekenhuis (Langen-
dijk), het Ignatius, de Klokkenberg
en het Laurens. Daar ontstond
min of meer een stoelendans.
Er bleven daar uiteindelijk drie
instituten over. In 2000 werden
alle ziekenhuizen in de regio min
of meer verplicht om samen te
gaan werken, toen ontstond het
Amphia. Daaronder vielen toen
het Pasteurziekenhuis in Ooster
hout, en in Breda het Ignatius zie
kenhuis, ziekenhuis De Baronie en
de Klokkenberg. ’’Zo’n fusie was
een heel karwei. Vier instellingen
die met lange tanden aan het fu
sieproces waren begonnen. Vier
organisaties met een heel eigen
cultuur die in elkaar geschoven
moesten worden. Afdelingen die
met hun personeel verplaatst
moesten worden. Vier verschil
lende it-systemen ombouwen
tot één goed werkend systeem,
alleen dat al is een hele kluif na
tuurlijk. En daarbij kreeg het nieu
we Amphia ook nog de opdracht
om aan kwaliteitsverbetering te
doen en opleidingsziekenhuis te
worden. Je mag wel zeggen dat
dat na 20 jaar tot een goed resul
taat heeft geleid."
In het boek dus honderden foto’s,
ook uit Raamsdonksveer (There
sia) en Oosterhout. Maar ook in
terviews (o.a. met Leena Verhagen,
die in 1950 als leerling-verpleegster
begon), wetenswaardigheden,
‘knipogen’, geweldige hoofdstuk
ken over het St. josephziekenhuis
en nog veel meer. Het fraaie boek,
gedrukt bij Koninklijke Drukkerij
Em. de Jong in Baarle-Nassau, is
te koop bij de boekhandel en kost
39,50 euro. Mooier sinterklaasca
deau is amper denkbaar.
agvf
dit b
noreJ
e Bal
<ama
en cl
de h|
>elda
Korl
Schoorveken 46,5121 NL Rijen
dan
mij,
art,
ite
ten
ge
vet
ar-
i in
>g!”
Utilitas
Het boek begint in 1819 en stopt
in 2019. Twee eeuwen zorg voor
onze zieken dus. En het is niet
bepaald alleen een historische
beschrijving maar geeft tussen de
regels door ook een interpretatie
van de ontwikkeling van de ge
neeskunde en gezondheidszorg
in een belangrijk deel van ons
land. Kort gezegd komt het erop
neer dat het begon met een vorm
van liefdadigheid (Charitas) naar
Utilitas, een effectief en efficiënt
economisch renderend deelge
bied van de samenleving.
In vogelvlucht door het boek: In
1819 kreeg Breda zijn gasthuis en
in 1839 gebeurde dat in Ooster
hout. Die ontstonden vanuit de
armenzorg. Kloosterzusters ver
zorgden de zieken, regenten (ge-
meentebestuurderen, rijke men
sen) zorgden voor de centen. De
zusters wilden meestal veel meer
dan alleen zieken verzorgen en
waren dan ook erg bij dat er vanaf
ongeveer 1850 ook zogenaamde
‘bestedelingen’ werden opgeno
men. Die mensen hoefden niet
persé ziek te zijn (dat waren ze
natuurlijk soms wel) maar ze wa
ren bejaard en konden niet meer
zelfstandig wonen én ze brachten
f
Pastoor, rector, regenten en zusters van het Sint Jozefgesticht rond 1935-40.
Ziekenfonds
Ook de rijken moesten nu naar
het ziekenhuis, want de dokter
Stationsstraat 17-19, 5121 EB Rijen, Tel. 0161-226799
Www-segeren-woninginrichting.nl
Een been werd er gewoon afgezaagd en de enige verdoving die ze
kenden was alcohol. Aderlaten, piskijken, een voetbad in zuur
deeg en twaalf bloedzuigers op het hoofd. Dat zijn enkele voorlo
pers van ons huidige medisch ‘bestel’. Ziekenhuizen heetten nog
gewoon gestichten. “In 2014 kwam de vraag vanuit Amphia, in
2015 hebben we de overeenkomst getekend en doordat het boek
vanwege het coronavirus enige tijd vertraging opliep beslaat het
nu precies twee hele eeuwen”, aldus de schrijfster Cock Gorisse.
300 Bladzijden dik, 500 hele
fraaie foto’s. Voor iedereen die
meer wilt weten over hoe uit
eindelijk het Amphia ziekenhuis
tot stand kwam, maar ook voor
degenen die een aardig inkijkje
willen krijgen in de ontwikkelin
gen binnen de gezondheidszorg
is het echt een aanrader.
Fusies, verhuizingen of gewoon
het einde van een bepaald insti
tuut zorgden ervoor dat er enorm
veel archiefmateriaal verloren is
gegaan. Gelukkig waren er veel
(oud-)medewerkers bereid om
hun verhaal te vertellen, waren
er gemeentelijke en provinciale
archieven en was er literatuur.
Zo kon toch een compleet beeld
ontstaan.
Ether
Tussen 1870 en 1900 kreeg zowat
elk dorp zijn eigen gasthuis. Met
name pastoors stimuleerden dat,
want de nonnen konden meteen
ook les gaan geven op school.
Tussen 1900 en 1940 veranderden
die gasthuizen langzaam in zie
kenhuizen. “Er kwam elektriciteit
en gas, er kwamen röntgenappa-
raten, er waren verdovingsmid
delen (ether bijvoorbeeld) en de
Verplicht
Dat samenwerken lukte nog
wel tussen kleinere plaatsen als
Geertruidenberg met Raams
donksveer en Oosterhout met
ar
van
t de
re
iktie
en
B-
ii.l- r*---- -
