Wapent
U tegen
de Spaansche
Griep
ukt het wel met het huiswerk?
Jfll
Molenheide
e
:l
hoolexamens in coronatijd op het Cambreur
nu
Wat deed de Spaanse griep in Gilze en Rijen?
Heemkring
o
I
Planning
Vrije tijd
2
co
C
u
i
i
l/ER DISCIPLINE, PLANNING ÉN VRIJE TIJD
Die andere pandemie van honderd jaar geleden
brikken!
Joanna, Joannes, Ludovlcus en Cornelius
KEUSTERS.
B'-
te
Evenals bij influ
enza bieden de
ontstoken slijmvliezen
gg een vruchtbare voedings
bodem voor de voort
woekerende bacillen van
de Spaansche Griep. Ah
U keelpijn heeft, als U
hoest, als U verkouden
is, neem dan onmiddeV
lijk een krachtig genees
middel hiertegen. Ont
trek aan het gevaar
door bijtijds Abdijsiroop
te nemen. Koop dus
onmiddelijk een f’esch
I Abdijsiroop. g
PAGINA 17
X» BRIGITTE LAURIJSEN
V-
■3
t'
i*.
:- .-
Examen doen in coronatijd vergt
een andere organisatie: de leer
lingen komen via verschillende in
gangen binnen, de tafels staan ver
uit elkaar. De kluisjes blijven onge
bruikt om samenscholing te voor
komen. De toetsen liggen al om
gekeerd klaar op de bank. Vragen
stellen tijdens het werk kan niet
om anderen niet te storen. Na de
toets laten de leerlingen het werk
liggen en lopen een voor een de
school weer uit. Surveillanten ha
len het werk op als iedereen weg
is en maken de tafels schoon voor
wordt verlangd. Een onmisbare
eigenschap!
de volgende sessie.
En hoe ziet het schooljaar er ver
der uit voor de examenkandida
ten? Er volgen nog inhaaltoetsen,
er volgen nog herkansingen. En
als de slaag-zakregeling bekend
is zal er vermoedelijk ook nog
een herexamen komen. Uiteinde
lijk weten de leerlingen toch pas
ergens in juni of ze geslaagd zijn.
Voorzichtig denkt het Cambreur
na over een feestelijke diplo-
ma-uitreiking. Want deze lichting
in gala zou niemand willen mis
sen, toch?
met het tekstboek erbij... Dan kun
je de goede antwoorden opzoeken
in je boek. Iedereen een 10?
Iedereen een 10. Dat hoeft nu ook
weer niet. Dat is zelfs niet voor ie
dereen weg gelegd, zelfs al zou je
het willen en er echt heel erg je best
voor doen. Je kunt echter wel pro
beren het beste ervan te maken,
zelfs zonder naar school te gaan.
Misschien juist wel door niet naar
school te gaan. Overdag thuis huis
werk maken en je ouders vragen of
ze je willen helpen wanneer je iets
niets begrijpt. Een soort Les-moe-
der en les-vader dus. Hulp vragen
docenten kan ook. Die schrijven
dat er zelfs bij in Magister. Maar...
dan moetje natuurlijk wel in Ma
gister kijken welk huiswerk je moet
maken. Én een planning maken.
Ontspannen. Dat hoort er ook bij.
Niet de héle dag gamen of appen
natuurlijk, en ook niet alleen maar
you-tuben of televisie kijken. Wel
tussen het huiswerk maken door.
Maar...hoe maak je een goede
verdeling tussen huiswerk maken,
vrije tijd en slapen? Dat is voor ie
dereen anders, maar een moge
lijkheid is deze: ’s morgens op tijd
Vaak zochten mensen hun heil in aangeprezen
wondermiddeltjes, zoals in deze advertentie uit
De Provinciale Noordbrabantsche Courant van
begin december 1918.
Heet, Uw Wil geschiede!
biugrinau Keusters Maria vauPooren.
Het bidprentje ter nagedachtenis
aan de 4 overleden kinderen van
het gezin Keusters uit Gilze
ie weken vakantie. Zo werd de periode dat de scholen dicht
uden gaan aanvankelijk genoemd. Sommigen noemden het
Ifs ‘corona-vakantie’, maar die term is misschien niet zo goed
kozen. Zeker niet wanneer je zelf of een van je naasten met
t virus is besmet. Dit artikel gaat echter niet over het virus,
er het ziek zijn op zich, maar over huiswerk. Scholieren en
identen mogen dan denken dat er van vakantie sprake is, dat
het beslist niet. Wie de moeite neemt om in bij voorbeeld Ma
ster te kijken, ziet het meteen: de docenten geven meer dan
Idoende huiswerk op. Wie er na drie weken nog niet aan toe
gekomen om dat huiswerk te maken, kan misschien enkele
I is gebruiken. Zeker nu die periode is verlengd, tenminste tot
H de meivakantie.
Help!
Wanneer je als vader of moeder
thuis werkt, heb je één voordeel:
je hoeft geen oppas te zoeken. Dat
is maar goed ook, want de kinder
opvang is ook dicht. Wanneer je
schootgaande kinderen hebt, zijn
die al enigszins zelfstandig. Het zal
dus wel mee vallen, de hele dag
met z’n allen in huis. Het kan zelfs
gezellig zijn en in het begin is het
dat ongetwijfeld. Eerst even uitsla
pen, daarna uitgebreid ontbijten
en dan een heerlijk warm kopje
koffie of thee drinken. Even later
is het al weer tijd voor de lunch.
Wie wil er een gebakken eitje? Wie
een tosti? Wie een broodje ham
burger? Na enkele dagen verplicht
binnen blijven, kom je echter tot
het besef: er moet ook worden ge
werkt. Niet alleen door jezelf, maar
ook door je kind. Help!
Magister
Veel leerlingen ontvangen het huis
werk via Magister. Digitaal, want
- voor de niet-ingewijden - Ma
gister is een soort online te raad
plegen systeem waarin leerlingen
en docenten met elkaar kunnen
communiceren. Leraren en lera
ressen (door leerlingen meneren
en mevrouwen genoemd) note
ren het huiswerk online zodat de
leerlingen kunnen zien wat er van
hen wordt verwacht. Wanneer de
scholen open zijn, worden er ook
toetsen en proefwerken in ver
meld, maar dat is nu niet het geval.
Proefwerken maken op afstand,
Discipline
Planning en discipline. Het zijn
twee termen die niet in ieders vo
cabulaire voorkomen. Even een
uitleg: planning betekent datje op
een rijtje zet watje wanneer moet
maken. En in welke volgorde. Disci
pline betekent datje de genoteer
de opdrachten ook daadwerkelijk
maakt. Het liefst in de geplande
volgorde, maar in ieder geval op
tijd. Ervoor zorgen dat alles op tijd
af is. Huiswerk voor dinsdag moet
op dinsdag afzijn en het huiswerk
voor woensdag op woensdag.
Met de taken voor maandag is het
lastiger. Wanneer je die niet in het
weekeinde wilt maken, moet je
ervoor zorgen dat dat huiswerk al
op vrijdag af is. Dan kun je in het
weekeinde ontspannen, ook wel
chilllen’ genoemd.
Tekst: Kees van der Heijden
Bronnen: Krantencollectie
Koninklijke Bibliotheek
via www.Delpher.nl
Overlijdensaktes Gilze en Rijen,
Regionaal Archief Tilburg
Collectie bidprentjes
Heemkring Molenheide,
met dank aan de
genealogische werkgroep
Historisch Nieuwsblad 2/2018
www.Volkskrant.nl 15-03-2020
www.NRC.nl 20-03-2020
www.Historiek.net 16-03-2020
E
02
I
Een advertentie met een 'wondermiddel'
tegen de Spaanse griep
We worden hard getroffen door het corona virus. Een al langer gevreesde pandemie die werkelijk
heid is geworden. Hebben we dit in de moderne tijd eerder meegemaakt? Ja, ruim honderd jaar
geleden brak in 1918 de Spaanse griep uit. En die ging ook aan Gilze en Rijen niet voorbij.
Het Dagblad van Noord Brabant geeft op 6 de
cember 1918 een overzicht van het aantal over
ledenen in West-Brabant in de rampzalige maand
november. De krant komt tot de conclusie dat de
sterfte in Gilze en Rijen tweemaal zo hoog is dan
in dezelfde maand een jaar eerder. In plaatsen
als Zundert en Hooge en Lage Zwaluwe zijn de
overlijdens verdrievoudigd en in Terheijden en Til
burg telt men bijna vijf keer meer sterfgevallen 1
dan normaal. Dongen wordt in onze contreien het
hardst getroffen, daar zijn maar liefst zeven keer
meer doden te betreuren dan in november 1917.
Het lijkt er op dat Gilze en Rijen relatief mild ge
troffen werd door de Spaanse griep. Er is in 1918
(behalve de maand november), 1919 en 1920
geen piek te zien in de sterftecijfers. Deze jaren
laten een sterftepatroon zien dat we van het
Brabantse platteland in het begin van de twin
tigste eeuw nog gewend zijn, nl. een relatief hoge
mortaliteit onder zuigelingen. Dit was vaak het
gevolg van onvoldoende hygiëne bij het voeden
van baby's met flessen melk. Hierdoortraden vaak
fatale maag- en darminfecties (gastro-enteritis)
op. Ook de besmettelijke keelziekte difterie eiste
veel slachtoffers onder de Jong geborenen.
Toch is de Spaanse griep aan Gilze en Rijen niet
voorbij gegaan. Het virus trof vooral in november
1918 een aantal gezinnen hard. Er overleden in
die maand tien kinderen in de leeftijd van twee
tot zeventien jaar. In het gezin Keusters uit Gilze
speelde zich een afschuwelijk drama af; tussen
19 en 28 november stierven er vier kinderen. Het
bidprentje is hier na ruim honderd jaar nog een
stille getuige van.
RKBLAD GILZE EN RIJEN - WOENSDAG 8 APRIL 2020
^HELPl
Gaat het goed of is het een ramp?
h
111 was schrikken! Of toch niet?
ie zijn kop niet in het zand had
I stoken, kon het aan zijn - of
ar - theewater aanvoelen: al-
;n kinderen met ouders in de
I a? sector mogen naar school.
I )ar .wie zijn dat dan? Er bleek
n hele lijst en bovenaan die lijst
t>nden de mensen die in deze bi-
rre - om het al vaak genoemde
>ord nog maar eens te noemen
'jd in de zorg werken. Goed, het
'd is of de kinderen zijn thuis. Tot
de meivakantie. Daar verander
niks aan. Je kunt moeilijk gaan
gen en zeggen datje een vitaal
;r°ep hebt. Dat zou niet echt
'eiaal zijn en laat sociaal nu net
n karaktereigenschap zijn die in
:ze moeilijke tijd van iedereen
l.oat UWtwn <f»t M\i krtnien hunner i«
het Rtfk der llrmelrn
T K K G K D A C H T E X l S
aan onre vier lievelingen
respeccieveiyk te Gilze overleden
den 19«, - 27«, - 22" en 20° November 1918.
Ah. dierbre Vader, lieve Moeder,
Wat treurt gy by ons benengaan
Gedenkt, dat wfc hier met on» vieren
Als Eug'Jen voor Gods Aanschijn staan
O, nog geen zestien jaar te zamen,
Zyn wy in Slons Woon gebracht
O, wat een schoonheid, wat een luister:
Dat hadden wjj toch nooit gedacht
Ah, dierbaar Ouders, staakt uw weenen,
Troost u, dankt God voor Zyn gena
Ja eenmaal zult ook gy hier wonen
Dan eeuwig biy met Moe en Pa
0 Jezus, troost onz’ dierbare Ouders,
Ah droog hun tranen van verdriet!
Gedoog dat zij steeds met leven,
Met 'teeuwig loon in het verschiet!
Lief Zusje, Broertje, biyft by Vader,
Bemin: ons lieve Moeder zoet
Dan komt ook gij hier‘in den Hemel
Genieten allerschoonste Goed!
opstaan, dan ontbijten, vervolgens
een uur huiswerk maken, dan een
half uur pauze, daarna weer een
uur huiswerk maken en vervol
gens een heerlijke lunch. Met het
hele gezin. Na de lunch gaat ieder
een weer aan het werk. Weer een
uur huiswerk, een half uur pauze
met iets lekkers, opnieuw een uur
huiswerk en dan ben je ruim op tijd
klaar voor het avondeten! Tot slot:
aangezien het nu lastig is om fysiek
met klasgenoten af te spreken, kun
je Magister ook gebruiken om hen
een berichtje te sturen. Vrienden
appen kan natuurlijk ook!
5
l
e anders zo levendige aula
I dt er deze week serieus ge-
I kt. Precies een week later dan
land start namelijk de laatste
:sweek voor de examenkan-
pten van het Cambreur. Voor
I direct ook de laatste exa-
ns, want een centraal examen
ht er niet. Ook hun voorberei-
b is anders: ze hebben thuis
éten werken, hebben lessen
olgd via het programma
DM en hebben waar nodig in
dued contact gehad met hun
tenten.
weken verplicht thuis te zijn
eest, realiseren niet alleen de
■wassenen, maar ook de scho
llen zich: het is geen vakantie. Je
■net het hele gezin op eikaars
■en moet ook nog eens aan het
|rk. Heel veel mensen die een
ft-vitaal beroep hebben, heb-
|n het telewerken ontdekt. Ze
Ibben echter ook iets anders
•aren: ik ben niet de enige hier
huis en het is niet echt rustig
inneer man- of vrouwlief ook
ar huis is gestuurd. Niet door de
drijfsleider, maar door de ‘coro-
■adviseurs’. De scholen bleven
I nvankelijk nog even open, maar
eindelijk kwam het hoge woord
luit: „De scholen zijn vanaf mor
in dicht”.
Anders dan de naam doet vermoeden kwam
de ziekte niet uit Spanje. Vermoedelijk begon
I de epidemie in maart 1918 op een Amerikaan-
I se legerbasis in Kansas. Soldaten werden daar
1 klaargestoomd voorde loopgraven van de Eerste
I Wereldoorlog en via hen bereikte de ziekte het
J westelijk front in Frankrijk - en reisde verder. De
eerste berichten over de ziekte stuurden Journa
listen vanuit Spanje de wereld in. De kranten in
het neutrale Spanje werden niet gecensureerd. In
de oorlogvoerende landen wél, daar werd slecht
nieuws uit de kranten gehouden om het moreel
van de manschappen en de burgers niet te onder-
j mijnen. Zo kon het gebeuren dat het virus pas laat
onder de bevolking bekend werd.
Er was in het voorjaar van 1918 nog geen paniek.
Mensen werden wel ziek, maar de griepverschijn-
selen waren niet ernstig. In de zomer ebde de epi-
demie weg, maar sloeg in oktober met verhevigde
I kracht weer toe. Het lijkt alsof het virus in de tus-
I sentijd muteerde naar een ernstiger vorm. Bij de
griep voegde zich nu een longontsteking met een
vaak dodelijk karakter. Volgens huidige inzichten
heeft de Spaanse griep twintig tot honderd mil
joen dodelijke slachtoffers geëist. Weliswaar een
grote marge, maar hoe dan ook een onvoorstel-
1 baar aantal. Een veelvoud van de negen miljoen
doden die als gevolg van de Eerste Wereldoorlog
te betreuren waren.
In Nederland, dat buiten de Eerste Wereldoorlog
I bleef, was aanvankelijk weinig ongerustheid.
I Ook in Gilze en Rijen en omgeving. De Tilburg-
1 sche Courant meldde op 3 juli 1918 nog dat "tot
dusver geen grond bestaat om zich ongerust te
maken. Tot nu moet de ziekte een onschuldig
karakter hebben". Maar de mobilisatie van Ne
derlandse soldaten, rondreizende verlofgangers
en vluchtelingen zorgde ook hier voor een snelle
verspreiding van de Spaanse griep. Heeft het hui
dige corona virus haar brandhaard in Brabant, de
Spaanse griep sloeg het eerste massaal toe in de
arme veengebieden in het noordoosten van het
1 land. Maar Brabant bleef niet gespaard en daar
1 openbaarde de ziekte zich het eerst bij militairen
in de steden, zo ook in Breda en Tilburg. Uitein-
I delijk overleden in Nederland ongeveer dertigdui-
‘I zend mensen aan dit influenzavirus. In het bij de
I oorlog betrokken België waren dat er bijna tien
■1 keer zoveel.
Gelovigen zagen in de ziekte vaak een straf van
God. Katholieken in het zuiden zochten hun toe
ft vlucht in bidden en offreren aan de kerk zodat
de bevolking "bewaard moge blijven van den
Spaanse griep". Artsen wisten niet wat ze moesten
J beginnen; er waren geen geschikte medicijnen.
