Roelands
Notarissen
Vier dagboeken vestigen beeld
van oorlogstijd in Gilze en Rijen
Daamen
In de greep van de
meedogenloze
Bijzondere uitgave van Heemkring Molenheide
Lekker Snel
atientiv
APK vanaf 29,95*
woensdag 19 oktober 2011
86e Jaargang nr. 42
(W
GRATIS HUIS-AAN-HUIS IN GILZE RIJEN HULTEN MOLENSCHOT
De kortste weg
naar het beste
advies in
verzekeren en
hypotheken
7 dagen per week afhalen bezorgen
www.sandwichservice.nl
Dichtbij...
Altijd gemakkelijk.
tel: [0161)451 720
HALLOWEEN PARTY!
Gilze en Rijen in
Geerts Auto’s Rijen
-? .1- V ïi
Vrijdag 21 Oktober om 20:00
De omslag van het boek.
mand door één piloot. De motoren ga
ven een laag bonkend geluid. Om het
Duitse afweervuur vanaf het vliegveld
te ontwijken, vlogen ze niet meer dan
een meter of twintig boven de grond.
Ze passeerden het gemeentehuis en ik
zag duidelijk de piloten in de cockpits
zitten. Plotseling vuurden ze richting
vliegveld. Ik bevond me zoals gezegd
boven aan de trap, tussen de jagers en
het vliegveld in. Ik hoorde de kogels
over me heen fluiten en schrok me te
pletter.Het was nog maar een voor
proefje van wat later met het gemeen
tehuis en andere gebouwen op Ner-
hoven zou gebeuren, zoals verderop
blijkt in dit dagboek en nog twee an
dere dagboeken..
de orde
zaterdag
Man- Zddcnnistlaan 30
5122 CF. Rijen, Tel. 0161-455851
v. xv.daameniii rtarisscn.nl
Gilze en Rijen
Weekblad Gilze-Rijen is een uitgave van Uitgeverij Em. de Jong B.V., Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau, Telefoon: 013-5075534, fax: 013-5078929. Kopij uiterlijk inleveren vóór maandagmorgen
10.00 uur via www.uitgeverijemdejong.nl, kies voor aanleveren. Advertenties doorgeven vóór maandag 12.00 uur via e-mail uitgeverij@emdejong.nl. Inlichtingen buiten kantoortijd alleen over adver-
tentietarieven): 06-53819597. Particuliere advertenties en zoekertjes opgeven via onze website www.uitgeverijemdejong.nl, kies voor aanleveren. Op alle opdrachten tot plaatsing zijn onze algemene
voorwaarden van toepassing, die gedeponeerd zijn bij de Kamer van Koophandel in Tilburg onder nummer 2486. De volledige tekst ligt ter inzage op ons bedrijfsbureau en is op aanvraag verkrijgbaar.
Bezorgklachten kunt u doorgeven via www.uitgeverijemdejong.nl, kies voor bezorging.
www.attentiv.nl/vandendungen.bv
Attentiv- H.C.A.M. van den Dungen B.V.
Lange Wagenstraat n 5126 BA Gilze Tel. 0161-45 3118
GILZE EN RIJEN
mr. F.J.L.M. Prickartz
mw. mr. M.C. Vonhögen-van Schaijk
mr. R.J:G. Janssen
Welkom op ons spreekuur
in ‘De Schakel’ op woensdagen
van 16.30 tot 17.30 uur.
WWW.roelandsverzekeringen.nl
Tel. 0161 22 21 34 www.sportcaferijen.nl
stituut voor oorlogsdocumentatie (NI-
OD) in Den Haag. Het NIOD bracht de
notities onlangs onder de aandacht van
de familie Verster, die ze daarop ter pu
blicatie aan de heemkring aanbood. Het
boek dat zo ontstond, is geïllustreerd
met vele foto's en telt 284 pagina's.
Voor elk dagboek is een levensschets
van de schrijvers opgenomen. Het boek
kost 9,95 en is met ingang van 19
oktober a.s. verkrijgbaar bij Bruna in
Rijen, Cl000 en Novy in Gilze, via de
webwinkel van de heemkring en tijdens
openstellingszondagen in Heemerf
't Oude Raadhuis, Nieuwstraat 22 in
Gilze. Voor inwoners van de gemeente
Gilze en Rijen is het boek een echte
aanrader.
dicht bij het vuur zat. Wij beschikten
al over de oorlogsaantekeningen van
Govert Aarts uit Gilze en Dries Noij
uit Rijen. Wat lag meer voor de hand
om deze vier verhalen te bundelen?',
vertelt Bert Wagemakers, voorzitter
van Heemkring Molenheide.
Mariëlle van Hezewijk en Bert Wage
makers tekenden voor de bewerking
en samenstelling. De omslag is vorm
gegeven door Carla van den Ouweland
uit Gilze. De samenstellers lieten de
verhalen zoveel mogelijk intact. Ook
aan het taalgebruik van die tijd is niet
gesleuteld. Enige onduidelijkheden
werden door voetnoten toegelicht. De
samenstellers benadrukken in de inlei
ding dat de dagboeken persoonlijke
ervaringen bevatten, van mensen
die zowel mentaal als fysiek moesten
zien te overleven. Ieder verwoordde
en verwerkte de gebeurtenissen op
zijn eigen manier. Dit kan voor nabe
staanden gevoelige passages opleve
ren. Piet Pijnenburg is de enige van
de dagboekschrijvers die nog leeft.
Hij woont in Tilburg en is inmiddels
91 jaar. Samen met zijn vrouw zal hij
de presentatie van het boek bijwonen
in deze bevrijdingsmaand van de ge
meente Gilze en Rijen, op woensdag
19 oktober a.s. tijdens een speciale
heemavond. Ook verschillende naza
ten van de overige dagboekschrijvers
DEELNEMING
Govert Aarts en Arnold Verster zijn
de beide Gilse dagboekschrijvers. Zij
schrijven zijdelings ook over wat zich
in de rest van de gemeente voordoet.
Eerstgenoemde was schoenfabrikant.
Hij verzamelde in zijn leven voortdu
rend gegevens over Gilze en noteerde
veel. Zijn dagboek in de oorlog houdt
hij zorgvuldig bij en gedetailleerd.
Hij noemt bijvoorbeeld slachtoffers
of betrokkenen met naam en toenaam
en vermeldt ook vaak geboortedata of
de straat waarin mensen wonen. Hij
maakt uitvoerig melding van de ramp
dag die zich op 5 juli 1944 in Gilze
voltrekt en de stemming de dag erna.
'Donderdag 6 juli 's avonds half acht
was in de kerk het gezamenlijk Rozen
kransgebed voor de 21 parochianen
die bij het bombardement het leven
hadden moeten laten, waarna de lijken
van de slachtoffers werden gezonken.
De deelneming met de nabestaanden
in hun verlies was algemeen, wat Don
derdag in de kerk en op het kerkhof
wel bewezen werd, door de massale
opkomst van de dorpsgenooten, die de
slachtoffers de laatste eer wilden be
wijzen. In een gemeenzaam graf, naast
het doodenkapelletje, rusten zij thans.
Pastoor van de Made, geassisteerd door
de heren kapelaan Mauwe en kapelaan
van Alphen, verrichtte de absoute ter
wijl kapelaan de Leeuw voor
zorgde: Ook op vrijdag en
werd er 's avonds het Rozenkansgebed
in de kerk gebeden voor de overlede
nen. De week daarop volgende werden
de lijkdiensten gehouden.
THUNDERBOLTS
Piet Pijnenburg was zich ervan be
wust dat hij een bijzondere periode
meemaakte op het gemeentehuis, zo
laat hij in zijn dagboek weten. Dat
zette hem aan het schrijven. Hij legt
persoonlijke belevenissen vast, met
name op het gemeentehuis, dat zwaar
onder vuür komt te liggen, vertelt over
allerlei ontmoetingen, maar ontkomt
ook niet aan een beschrijving van de
vreselijke gebeurtenissen die in Gilze,
Rijen en Hulten hebben plaatsgehad.
Zelf komt hij in 1943 voor de eerste
keer direct met het oorlogsgeweld in
aanraking. Op een zaterdagmiddag
had hij overgewerkt en stond op een
hoge buitentrap van het gemeentehuis.
'De Moffen hadden het vliegveld flink
uitgebreid, waardoor het gemeente
huis aan de rand van het vliegveld was
komen te staan. Plotseling kwamen
er een stuk of tien Thunderbolts laag
aanvliegen. Dat waren korte, gedron
gen jachtvliegtuigen, net bulldogs, be-
CAFÉ
De dagboeken over Gilze en Rijen zijn
heel verschillend. Dries Noij uit Rijen
hanteert de pen dagelijks en bestrijkt de
jaren 44 en 45. Hij maakt korte notities
over wat hij in zijn dorp meemaakt of
wat hem ter ore komt. Hij geeft ook zijn
commentaar over het verloop van de
oorlog en betrekt daarin de berichtge
ving over Radio Oranje. Hij werkte als
machinetekenaar bij Ericsson en gaat
regelmatig in op de gang van zaken
bij dit bedrijf. De productie stagneerde
meer en meer en hield in het laatste oor
logsjaar vrijwel geheel op. Medewer
kers moesten regelmatig vluchten voor
de bombardementen. Aan het eind van
de oorlog probeerden de Duitsers waar
devolle spullen uit de fabriek mee te ne
men en deze per trein naar Duitsland af
te vperen Samen met enkele collega's
probeerde Dries Noij dit zoveel mo
gelijk te voorkomen. Dries Noij, niet
te verwarren met zijn broer Toon, de
latere wethouder, die ook bij Ericsson
werkte, was 27 jaar toen hij met het
schrijven van zijn dagboek begon. Hij
woonde in die tijd nog bij zijn ouders
thuis aan de Dongenseweg in Rijen.
Die hadden een café met speeltuin en
een fietsenzaak. Gebeurtenissen in en
rond het café laat hij in zijn dagboek
niet onvermeld. 'Zondag 12 november
1944. Vandaag sinds vele weken is het
café weer open. De eerste maal na de
bevrijding. Wij hebben een passende
versiering aangebracht. De vlaggen
van alle geallieerden, met de foto van
de koningin in het midden. Vandaag is
er niets als bier en toch hoort men nie
mand naar 'n borrel vragen. Dit komt
omdat de menschen al zoo langen tijd
geen bier meer op hebben. Het is be
hoorlijk druk in het café. Iedereen wil
er 'ns uit, na het lange weken gedongen
binnen zitten.' Hij klaagt nogal eens
dat er geen behoorlijke sigaretten meer
te krijgen zijn, een lekkere Laurens of
een North State, Engelse sigaretten. En
dat hij tevreden moet zijn met slechte
shag uit België. Het is wrang om dit te
lezen als je weet dat Dries Noij op ta
melijk jonge leeftijd aan longkanker is
overleden.
BESCHOUWING
Ook Arnold Verster doet uitgebreid
verslag van 5 juli 1944 waarop het oor
logsgeweld in alle hevigheid in Gilze
toesloeg. Hij was leerlooier/ mede/ei-
genaar van de Firma De Vet en Verster.
Zijn dagboek is meer een uitgebreide
beschouwing over de oorlog in Gilze,
achteraf gemaakt. Hij baseerde zich bij
het schrijven op zijn eigen ervaringen
en op de aantekeningen van de lucht
beschermingsdienst in Gilze, waarvan
hij tijdens de Tweede Wereldoorlog
vakhoofd was. In die hoedanigheid was
hij betrokken bij alles wat Gilze aan
oorlogsgeweld trof. Want de mensen
van dienst moesten waken over de vei
ligheid van de bewoners en hun waar
schuwen bij naderend luchtgevaar. Zij
waren als eerste ter plaatse om na een
aanval mensen te redden, de gewonden
te verzorgen en de doden te bergen. Van
al deze voorvallen maakten zij korte
verslagen. Arnold Verster schreef niet
alleen zijn verhalen, maar stuurde ze na
de oorlog ook naar het Nederlands In
zijn voor deze avond uitgenodigd. Als
bijzondere gast is aanwezig prof. dr.
Wim Klinkert, docent aan de KMA.
Hij geeft een lezing over de bevrijding
van Brabant in 1944.
Bestellend
Heemkring Molenheide heeft het gelukkige idee gehad om vier dag
boeken te bundelen over de oorlogshandelingen in Gilze en Rijen. Het
is een mooi boek geworden van een kloek formaat en juist zo aardig
omdat dezelfde gebeurtenissen en omstandigheden op een verschil
lende manier worden belicht. Al vergaat je de aardigheid bij het lezen
doorlopend door de rampspoed die wordt beschreven en die vooral
Gilze trof.
Met een vliegveld vol Duitsers, zo
dicht in de buurt, kon je erop wachten
dat het in Gilze en Rijen zou gaan spo-
9 ken. Van de vier kernen bleef alleen
Molenschot buiten schot.
.1 Een van de dagboekschrijvers meldt
|f dat in het laatste jaar van de oorlog
I een derde van de Gilse bevolking is
gevlucht naar andere gemeenten. Het
3 leed en de angst waren niet meer te har-
1 den. De zware bombardementen van
I de geallieerden op de Flughorst veran-
9 derden het dorp, door de missers, op
vele plaatsen in een puinhoog. Daarbij
vielen vele doden en gewonden. Ook
eiste het oorlogsgeweld in Gilze het
leven van een aantal kinderen. De titel
van het boek'In de greep van de mee
dogenloze' klinkt nogal sinister, maar
drukt wel uit wat de inwoners hebben
moeten doorstaan en hun machte
loosheid. De titel is ontleend aan het
oorlogsdagboek van Arnold Verster.
Door het opduiken van zijn dagboek
is nog maar een halfjaar geleden het
1 idee voor deze uitgave ontstaan. 'Wij
kregen van een kleinzoon het dagboek
in handen, met alle rechten. Toeval
lig verscheen in die tijd in een regio
nale krant ook een publicatie over een
oorlogsdagboek van Piet Pijnenburg,
oud-gemeentesecretaris van Tilburg,
die zijn loopbaan begon op het ge
meentehuis in Gilze en als ambtenaar
verzekeringen
hypotheken
pensioenen
budgetcoaching
bedrijfsconsultancy
Spoorlaan Noord 17, Rijen
Tel. 0161-225502
vraag naar de voorwaarden
