belle
mode
De galg van Oosterhout wordt in ere hersteld
f
j moei e
■ILhximode
1
85
II
J
I
I
MAGERE HAM-
LAPJES
DÊ HEER
mi
Onthulling van plaquette met Open Monumentendag
GRATIS huis-aan-huis in Gilze, Rijen, Hulten en Molenschot
Prijswinnaars winkeliersvereniging
de lucht in
in
NU KORTINGEN
VAN 20-40-50%
OP VELE ARTIKELEN
o.a.
BERKELMANS
SUPER DE BOER
jl
Jhi
broeken blouses
blazers truien
jacks etc. etc.
van 15.96
B. M
Heren spijkerbroek
merk Old Axe
maten 31 t/m 38 - 2 lengtes
'oensdag 18 augustus 1999
74e jaargang no. 33
001 kk
Onder grote belangstelling ging de Toyota luchtballon de lucht in. (foto
en Hertogin bijgekregen!
003LK
een
juf
g
RIJEN
0 16 1-2 2 2 5 01
R O O I J
9 8 A
JF
Hoofdstraat 62a-Rijen
OPRUIMING
kilo
voor
ALTIJD OP ZOEK NAAR HET BESTE
002ns
Gilze en Ri j en
Uitgeverij Em. de Jong B.V., Postbus 8,5110 AA Baarle-Nassau, tel. 013-5075534. - Kopij en advertenties vóór maandag 8.30 uur in ons bezit. - Voor Gilze: Drogisterij
Vroom, Bisschop de Vetplein 14, Tel.: 0161-453655. - Voor Rijen: Kantoorvakhandel Konwey, Raadhuisplein 31, Rijen, Telefoon 0161-226063. Drogisterij Aarts,
Stationsstraat 45, Telefoon 0161 -222398. - Inlichtingen (alléén over advertentie tarieven) buiten kantoortijd. Telefoon 0161 -492406 - Telefonisch doorgeven of het faxen
van advertenties is mogelijk tot maandag 14.00 uur. (Alléén via telef. nummer 013-5075534 en fax nummer 013-5078929). Uitgezonderd particuliere advertenties en
zoekertjes. Deze uitsluitend opgeven bij de kontaktadressen a kontant. Op alle opdrachten tot plaatsing zijn onze algemene voorwaarden van kracht die gedeponeerd zijn
bij de Kamer van Koophandel in Tilburg onder nummer 2486. De volledige tekst ligt ter inzage op ons bedrijfsbureau en is op aanvraag verkrijgbaar. Klachten over
bezorging kunt u doorgeven aan VSP Netwerk, tel.: 0165-567447. Redaktie: Arda van Puyenbroek (451305) of Mariëlle van Hezewijk (452297).
De weduwe van de molenaar
“We weten dat er criminelen aan
de Oosterhoutse galg gehangen
hebben. Maar hoeveel dat er pre
cies waren, is niet bekend. Omdat
de meeste zware criminelen uit
deze omgeving naar Breda gebracht
werden, zal dat er nog geen één per
jaar geweest zijn. De veroordeling
en executie door de beul vond bij
het Vrijheidshuis op de Heuvel in
Oosterhout plaats. Vervolgens
werd het dode geboefte dan naar
de galg vervoerd om daar gehan-
Staatsbosbeheer
Op de vraag waarom iemand nou
juist zo’n luguber onderwerp zo
interessant vindt, antwoordt Wille
men: “Als je als heemkundeman
iets dergelijks toevallig tegenkomt,
dan wil je dat verder uitdiepen.
Juist gegevens die eigenlijk vrij
moeilijk te vinden zijn, wil je bo
ven water krijgen. En dan kun je ze
voor jezelf houden, maar je kunt
ze ook weer op een bepaalde ma
nier overdragen. Met de galg doen
we dat door een soort van eerher
stel.” Bij dat eerherstel heeft de
werkgroep de enthousiaste mede
werking van Staatsbosbeheer ge
kregen. Zij hebben de voor
bereidende werkzaamheden ver
richt. Zo is het lage struikgewas
rond de locatie teruggesnoeid en
ook is de galg voortaan opgeno
men in de zogenaamde ‘blauwe
moet hebben gestaan. Vanuit Rijen
gezien is dat na Camping ‘t Haasje
de Ketenbaan op. Bij de Steen-
ovensebaan niet links maar recht
saf, een stukje bos in en dan is het
één van de zandpaden na de pickni-
ckplaats op het grondgebied van
Dorst.”
van de galg
*1
Let op de extra kenniskrant
bij dit weekblad.
MET VOLOP KORTINGSBONNEN!
2 stuks voor
gen te worden ter afschrikking van
de vele rondtrekkende bendes uit
die tijd, die echt geen lieve jon
gens waren. Criminelen uit Gilze
en Rijen hebben er niet gehangen.
Wel zijn er mensen terechtgesteld
die delicten in Gilze en Rijen ge
pleegd hadden.” Anthonius de
Paduas bijvoorbeeld. Hij was lid
van een bende en werd op 4 augus
tus 1699 in Den Hout betrapt en
naar het Vrijheidshuis op De Heu
vel overgebracht. Schout Johan
Schoorn voelde hem daar aan de
tand en zonder gebruik van pijn
bank en andere martelwerktuigen
bekende De Paduas een aantal
zware en minder zware misdrijven.
Diefstal, inbraak, vrijheidsbero
ving, moord, doodslag en bran
dstichting, begaan samen met de
rest van de troep 'vagabonden,
lantloopers, swartmaeckers, roo-
vers, moordenaers en brand
stichters’. Zo had hij rond 1694
met vijf anderen het gezicht zwart
gemaakt en ingebroken in het huis
‘De Vijf Eiken’in Rijen. De bewo
ners had hij in de kelder geworpen
en daarna was hij er met ver
schillende goederen en 300 gul
den aan geld vandoor gegaan. Ook
had hij met vier anderen - weer met
zwartgemaakte gezichten - ver
schillende goederen geroofd bij de
weduwe van de molenaar in Gilze
en die vervolgens in Zevenbergen
verkocht.
Flink gevaarte
Waarom stond die galg nou juist
daar? Willemen: “Galgen werden
meestal opgericht ter afschrikking
van het geboefte. Dus liefst op een
heuvel en in de buurt van door
gangswegen zodat ze goed opvie
len. De Oosterhoutse galg lag op
een splitsing van wegen: de huidi
ge Vijf Eikenweg was de verbin
dingsweg van Oosterhout naar Gil
ze, de Steenovensebaan was de ver
binding tussen Rijen en Ooster
hout, de Ketenbaan was de oude
weg Breda-Dongen en de
Plantagelaan was de nieuwe weg
Breda-Dongen. Het ‘Geregt van
Oosterhout’ is een flink gevaarte
geweest. Volgens het gevonden
bestek bestond het uit drie palen
van zeven tot acht meter hoog en
35 centimeter in het vierkant. De
drie liggers erop waren ongeveer
zeven meter lang. Die is vast wel
opgevallen in het landschap. Veld
namen in het gebied herinneren
ook nog steeds aan de galg. Zo ligt
er bijvoorbeeld het Galgenbos en
het Mikken- en Stakenbos. Beide
laatste benamingen duiden het
onderdeel aan waarop het hoofd of
de hand geplaatst werden.”
route’ voor wandelaars, die begint
bij Den Hespel in Dongen. Boven
dien worden deze zomer in de Bos-
wachterij Dorst vernieuwde
informatiepalen geplaatst waarop
het ‘Geregt van Oosterhout’ als
bijzondere plek vermeld staat. Met
subsidie van de gemeente Ooster
hout komt op de plaats waar de
galg heeft gestaan een plaquette in
het bos met hierop een aantal basis
gegevens. En als een soort van
markering worden op de gal-
Vervolg op pagina 11
AUDIO - VIDEO - TELECOM
HUISHOUDELIJK COMPUTERS
452582
Oranjestraat 25a - Gilze
w.w.w.globe.nLNleheer
‘In de heijde’
Op aanwijzing van Jan Broeders
werd in het archief in Oosterhout
een bestek uit 1732 gevonden over
©oprichting van de galg. En dat
bleek veel gegevens te bevatten.
Onder andere dat 'den aannemer’
moest leveren 'drie eijke steijlen,
voet en 14 duijm vierkant
geamt hout sonder wan oft spiint'
jP ‘deren steijl’ moest 'eenen
ordentelijken kop van eijken hout’
®>rnen en wel zo ‘dat het onderste
I Ka-- vaijden kop eenen halven
duijm buijten den steijl sal moeten
j «erken.Willemen: “Aan de hand
¥an de aanwijzingen in het bestek
maakte collega Van Gansewinkel
Fn tekening van de galg zoals die
iy Ult gezien moet hebben. Het
■■^Paten van de locatie waar de galg
gestaan heeft, was minder eenvou-
l*g' 1“ de heijde’ geeft het bestek
lyn. Zorgvuldige reconstructie aan
?e hand van nog meer oude stuk-
r I n lc'.e °ndst gebruikte kaart da-
Fert uit 1654) heeft opgeleverd dat
je galg, vrijwel zeker op het
■rondgebied van Dorst in de hui-
I Wge bossen van Staatsbosbeheer
de
Mt, 'wBróL Sfartiufi
W* -
Jeanne de Hoon)
Afgelopen zondag 15 augustus was het dan eindelijk zo ver. De eerder
uitgestelde ballonvlucht die de Rijense Winkeliers in samenwerking met
Autobedrijf van Dorst hadden georganiseerd kon eindelijk doorgaan. De
ballonvlucht was ingezet als hoofdprijs in de consumentenactie rond de
Rijerie. Het was dan ook de bedoeling om de opstijging te laten plaats
vinden als slotstuk van de driedaagse Rijerie, maar helaas, de weergoden
dachten daar dat laatste weekend van juni anders over.
Afgelopen zondag ging het dan gelukkig wel door en de prijswinnaars,
de heer en mevr. Van Baal en de heer en mevr. Leenaars werden verzocht
zich rond zeven uur op het Burg. Sweensplein te melden. En zij kwamen
niet alleen. Enkele honderden belangstellenden wilden dit unieke ge
beuren voor Rijen ook wel eens meemaken. De piloot van de Toyota
luchtballon, de heer Gerhard Hoogeslag legde alle wetenswaardigheden
rond het ballonvaren aan zijn passagiers uit, en gaf nog enkele nuttige
tips. Intussen maakte zijn team de ballon klaar temidden van het aanwe
zige publiek. (Later op de avond gaf de piloot nog een compliment over
het keurig gedrag van het publiek op het Burg. Sweensplein). Het bal
lonteam werd overigens nog spontaan bijgestaan door onze eigen Rijen
se ballonvaarder Bart Akkermans, die ook aanwezig was: Bart bedankt!
Omstreeks 8 uur vertrok de ballon oostwaarts vanuit Rijen. De passagiers
hadden nu werkelijk alle geluk, want het zicht was uitstekend (zelfs
Antwerpen was te zien). Ook werd een grote afstand afgelegd, want
omstreeks 9 uur zorgde de piloot voor een perfecte (zachte) landing op
een pas gemaaid maïsveld even voorbij Boxtel. Tot ieders verrassing
werd de meegebrachte champagne niet alleen uitgeschonken om er een
geslaagde vlucht mee te vieren. Er werd ook een fikse bodem champagne
gereserveerd om de nieuwbakken ballonvaarders in de adelstand te ver
heffen, door een flinke scheut over hun hoofd te gieten. En zo heeft ons
dorp er op de valreep er ook nog een Baron en Barones, en een Hertog
Aan de hand van het bestek uit 1734 werd een tekening
gemaakt, zoals die er in die tijd uitgezien moet hebben.
Eerherstel van de galg van Oosterhout. Dat was de opzet van de
studiewerkgroep ‘Het Geregt van Oosterhout’. Tussen 1600 en
1800 stond deze galg op een heuvel die tussen de huidige Vijf
Eikenweg, Ketenbaan, Steenovensebaan en Plantagelaan lag.
Genoemde werkgroep en Staatsbosbeheer hebben bewerkstelligd
dat deze locatie vanaf Open Monumentendag voortaan onder de
aandacht van de vele wandelaars en fietsers wordt gebracht door
mjddel van een eenvoudig monument en een plaquette. “Gilze en
I ^Bensc criminelen hebben nooit aan deze galg gehangen’, weet
werkgroeplid Bert Willemen uit Rijen. “Die werden naar Breda
gebracht. Wel werden er boeven terechtgesteld die delicten in
Gilze en Rijen gepleegd had. Zoals bij Café de Vijf Eiken in
Rijen bijvoorbeeld en bij de weduwe van de molenaar in Gilze.”
Willemen is in het dagelijks leven
medewerker van het gemeen
tearchief in Oosterhout. Enkele
jaten geleden al schreef hij als lid
van heemkring Molenheide een
artikel in heemblad “De Mulder’
over criminele vonnissen in Gilze
en Rijen. Willemen: “Aanleiding
was een cursus oude handschriften
waarin de instructie van een scherp
rechter ontcijferd moest worden.
Daardoor werd mijn interesse ge
wekt. Een zijsprong was al snel de
omgeving van het galgenveld in
Oosterhout.” Samen met de Rijen
se boswachter Suzie Evens en
archeoloog Mohammed Bahiaoui
nam hij het initiatief om de studie
werkgroep ‘Het Geregt van Ooster
hout op te zetten, waarin vervol
gens oud-gemeentearchivaris Jan
i «poeders, veldnamendeskundige
I Birist Buiks en Jos Pelkmans van
de Boswachterij Dorst zitting na
men.
HANS VAN
HOOFDSTRAAT
TEL.
SINA2:
00115
A
w
