MOTIES IfflCIHI
NAJAARS-
MODEÜ!
hdustriebond FNV afdeling Gilze
loudt feestvergadering rond 75 jaren vakbond
GRATIS huis*aan»huis in Gilze, Rijen, Bulten en Molenschot
MIRABELLE
MIXI MODE
Dames-
Herenblazers
in 5 verschillende kleuren
169“
pantalons, blouses,
truien, jacks
nu in de nieuwste
najaarskleuren!!!
'olgende week donderdag viering
fe
Tweemaal zekerheid op één adres
oensdag 26 september 1990
65e jaargang no. 39
’Och man, jij snapt er ook niks van.
Ik moet toch naar Opticien Oomes-
Koch voor een nieuwe bril en dan kijk
ik alleen maar even met m’n vriendin
Agaath in die nieuwe modezaak’.
Mijnheer zweeg. Gaf zwijgend zijn
portefeuille en zei nog één woord:
’Onverbeterlijk!’
las mevrouw de Witte hardop.
Mijnheer zuchtte (ook hardop) en
vulde aan: ’en zal ook weer geld
kosten’.
Stationsstraat 110 - Rijen
Telefoon: 01612-24125
Hoofdstraat 62a - Rijen
Telefoon: 01612-24735
Paul Kin Makelaardij o/g B.V.
Paul Kin Assurantiën B.V.
DAMESMODE
JOSEPHJANARD
CATHERINA HEPFER
PIA RUCCI
LADY BRAX
De jaren ’30 waren zeer bewogen voor de
arbeider. Er werd een ziekenfonds opge
richt (in Gilze heette dat Doktersfonds),
tegelijk startte de Diocesane Bond van
R.K. Werklieden Vereniging O.Z. (On
derlinge Ziekteverzekering) in het bisdom
Breda. Uit 1933 stamt de oprichting van
de R.K. Jonge Werkman in Gilze, bij
bestuursbesluit stortte de Vakbond
25,— in de kas van de Jonge Werk
man als beginkapitaal. De werkloze ar
beiders moesten elke zondag tussen 11.00
VEEL TEGENWERKING
Keren we terug naar de Vakbond als zo
danig dan heeft de afdeling Gilze in 1916
7 bestuursleden. Voorzitter was C. Aarts,
sekretaris de al genoemde P. Graafmans
en C. van Roozendaal. In de jaren
T9-’20 werd er door de verschillende
Bonden hard aan getrokken hun leden
tal te verhogen. Van een leien dakje ging
dat allerminst. Enerzijds waren de artiei-
ders moeilijk overtuigen dat de kontribu-
tie van 60 a 70 cent per week een goede
investering was, van de andere kant
kreeg men alle denkbare tegenwerking
van nagenoeg alle werkgevers, die hun
absoluut gezag door de inbreng van de
Vakbond zagen afbrokkelen. Grote
woorden deden ’t ook destijds al heel
aardig, zo werd een Vakbondslid een
kommunist genoemd. Ook bij het a.s.
75-jarig bestaan kan men niet langs
Franske Graauwmans heen. In ’30 ver
huisde hij van Rijen naar Gilze, om er de
dag erna in het Vakbondsbestuur geko
zen te worden. Was een poging in 1920
een Steenfabrieksarbeidersbond op te
richten mislukt, toen Franske er 10 jaren
later z’n schouders onderzette, lukte dat
wei.
PET DAGELIJKS BROOD
hls we teruggaan naar 75 jaren geleden
p!5, het tweede jaar van de eerste
wereldoorlog) was er nog geen sprake van
k FNV. Zij die zich destijds organiseer-
door tegenwerking waar mogelijk van
fe toenmalige ’bazen’ was dat een stap die
hak ingrijpende konsekwenties had,
risten zich vaak overkoepeld door de
f K. Werklieden Vereniging. In latere ja-
R werd dat KAB, daarna NKV en nu
lan FNV. Wat doealle jaren heen bleef
pde strijd om ’t bestaan, in vroegere ja-
R letterlijker op te nemen dan vandaag
F dag. Over 75 jaren Vakbond in Gilze
hdden we een gedachtenwisseling met
loorzitter Ad Maas (sinds ’82) en het
ptuurslid Adrie Willemen die vanaf ’76
Rde het voortouw nam. Vanwege een
perjarige kaderkursus schreef die laatste
R scriptie over de Gilzer vakorganisatie,
har we er in dit artikeltje iets van kun-
P gebruiken doen we dat graag. Veel is
Rt nochtans niet! Ook hij putte namelijk
Wijk uit het vervolgverhaal wat we in
pen ’81 in dit weekblad publiceerden
Fr aanleiding van gesprekken met
Mske Graauwmans, de man die tot
l«0 in Rijen en daarna in Gilze als geen
per pionierswerk verzette om de levens-
pstandigheden voor de arbeider verbe-
R te krijgen. Handicap bij het schrijven
R een 75-jarige organisatie is het feit dat
p net genotuleerde in de eerste decennia
Fets meer te vinden is.
r huidige FNV-afdeling Gilze bestond
F 'r°eger jaren uit de Nederlandse R.K.
Phoen- en Lederbewerkersbond (opge-
FhHn 1915), die later werd herdoopt in
Willibrordus. Daarnaast had men de
pnfabriekarbeidersbond, St. Eloy voor
f klein metaalindustrie en St. Lamber
ts voor de tekstielindustrie. Het recht
p oe oudste is aan de Schoen en Leder.
l! geen verwondering wekken, in
el Gilze van in het begin van deze eeuw
Kn kieken eigenlijk alleen maar in
e branche gekend. Een beetje wrang te
w,en konstateren dat de bedrijfstak
We Jonge Werkman in de dertiger jaren, een kweekvijver voor de vakbond...
afdeling Gilze van de Industriebond FNV herdenkt volgende week donderdag (4
jktober) het feit dat men 75-jaren geleden werd opgericht. Een kwart eeuw is uiter
aard reden voor een feestje, wat het huidige bestuur verpakte in een feestvergade-
ing, die om 20.00 uur in de zalen van ’t Centrum aanvangt. Men zal een terugblik
terpen in het verleden alsmede bijvoorbeeld jubilarissen huldigen, die 60, 40 en 25
aren lid zijn. Na wat dan heet ’t officiële gedeelte zet men de feestkraan wijd open,
tden en hun partners worden getrakteerd op onder meer een gezellige bingo!
waaraan thans het 75-jarig wordt verbon
den, door andere industriën geheel is
overvleugeld!
Sekretaris Graafmans van de Ned. R.K.
Schoen- en Lederbewerkersbond in Gilze
heeft ons ook anno 1990 nog een duide
lijk beeld op het jaar 1916 en dit dan spe
ciaal in relatie met leven en zijn van de ar
beidende klasse. In het gemeentearchief
werd een brief van hem gevonden, geda
teerd 16-11-1916, waarin hij aan de ’Edele
Achbare heere’ schrijft: ’de vrijheid te ne
men met het eerbiedig verzoek erop te wij
zen zo nouwkeurig gelet wordt op de
voorschriften der Minister, ter uitvoerig
des Distriebutiewet. Zoo dat het schijnt
alsdat de werkman hier de huid geheel
moet worden afgetrokken, zoodat wij ons
genoodzaak zullen zien ons met een klacht
te wenden nu het Bestuur van het voe-
dingsbureau Te Utrecht, waar wij onmid-
delijk verhoord worden.’ Hij schrijft ver
der dat de arbeider wel degelijk recht van
klagen heeft en dat overtuigingsstukken bij
hem gedeponeerd zijn. Als hij tot de aard
van zijn klacht komt schrijft hij brood in
huis te hebben van 3 verschillende bakkers
uit Gilze. Van de ene weegt het ’een ons
per kilo te licht en van de ander IVi ons’.
Hij vraagt zich af: ’Noemt men dat geen
schande in deze tijd, of mag de mi-
denstander hier doen wat zij willen?’ Iet
wat dreigend schrijft hij tot slot aan het
toenmalig gemeentebestuur: ’maar niet te
min zullen de bewijzen opgezonden en dan
zullen wij zien of er niet beter na de con
trole wordt omgezien!’ Op het gemeente
huis schreef vermoedelijk de sekretaris in
de kantlijn van het ingekomen stuk: ’on
beantwoord laten wegens de vorm’. Noch
tans was men wél gaan kontroleren, bij de
bakkers Volders en Vromans. Bij die laat
ste had ’t brood het juiste gewicht, maar
zo schrijft men: ’het was nog vers, dus
volgende dag waarschijnlijk iets te ligt!’ Bij
Volders was het ’witwaterbrood flink aan
het gewicht, kost 2 cent beneden de mini
mumprijs’.
Groeistuipen in uw automatisering
Onze netwerken groeien met U mee (Ook OS/2)
Li”1^—idtzfTl automatisering Rijen
software 01612-22377
en 12.00 uur komen tekenen, bij verzuim
kreeg men een boete van 10 cent op
gelegd.
Van onze gesprekken met Franske destijds
herinneren we ons nog goed welke strijd
men moest leveren om in Gilze een koö-
peratie te kunnen oprichten. Kreeg men
op een in het patronaat belegde vergade
ring 40 gezinnen achter zich, door het
storten van 15,— was men aandeelhou
der en genoot men een aantal rechten, de
middenstand, de fabrikant, de geestelijk
adviseur én zelfs burgemeester Sweens
kreeg men tegen. De koöperatie betrok
haar brood en de kruidenierswaren uit
Dongen, de waar werd thuisbezorgd. De
voorstanders van de koöperatie wisten
zich gesteund door de bisschop van Bre
da, een feit van doorslaggevende beteke
nis. Ongevraagd en beslist ook ongewild
was het juist burgemeester Sweens die
voor dé doorbraak zorgde. De werklozen
konden destijds goedkoop, vaak ingeblikt
voedsel betrekken. De heer Sweens liet op
de pui nabij de kerk een publikatie ophan
gen dat iedereen die aan de koöperatie
meewerkte, werd uitgesloten van de goed
kope verstrekkingen. Hij zag daarbij over
’t hoofd dat hij een algmene rege
ringsmaatregel op eigen gezag veranderde,
het was de schrijvende pers die hem gena
deloos aanpakte. Naar verwachting is hij
naar Den Haag ontboden, het resultaat
was dat de koöperatie van hém niets meer
te duchten had! In 1935 voelen de vaks-
bondsleden zich mans genoeg om zelf in
de politiek te gaan, niet langer braaf op de
(eigen) werkgever te stemmen. Gilze kwam
dat jaar uit met één lijst, waarop vertegen
woordigers uit alle geledingen. Het was
(alweer) Franske Graauwmans, die als
eerste namens 'het werkvolk’ zitting nam
in de gemeenteraad! Wat het aantal geor
ganiseerde leden betreft is er, gezien ’t
aantal jaren, maar zeer weinig te achter
halen. Op 1 januari 1933 telde men er
111, op het einde van het jaar 154. Deze
eksplosieve groei dankte men voorname
lijk aan de oprichting van een meisjesaf
deling. Het jaar erna groeide men naar
243 leden, mede als gevolg van het huis
bezoek door leden van de propagandaklub
(bestaande uit 14 mannen en 6 meisjes),
die ruim 20 nieuwelingen wisten in te
schrijven. In ’39 telde de afdeling 283
mannelijke en 41 vrouwelijke leden, een
aantal wat gunstig afsteekt bij de ongeveer
165 die een uitnodiging krijgen om volgen
de week donderdag te komen feesten.
Door alle jaren heen loopt de rode draad
van een zeer matig vergaderbezoek door
de leden, een euvel waar men ook van
daag de dag mee kampt. Te hopen valt
Autobedrijf Reijnders
i
fe©
l llL H
(40
GINNEKENWEG 37 BREDA TEL. 076-140764
CHARLES JOURDAN
STEPHANE KEU AN
UGOfiQSSETTI
PICK BOONS
ELIZABETH
MOSCHINO
GERUIT)
PANARA
contactlensspecialist lid a.n.v.c
oogmeetkundig opticien bv
Hoofdstraat 78 Rijen - Tel.: 01612-27865
'De nieuwe wintermode zal
verrassend zijn’
GINNEKENWEG 41
4818 JB BREDA
TEL. 076-214624
De Suzuki Super Carry Commercial.
Raaazend handig. AI vanaf f 12.795,-
(excl. aflevermgskosten en BT.W)
MAKELAAR
fill)»
MERKEN:
Gilze en Rijen
Uitgeverij Em. de Jong B.V., Postbus 8, Baarle-Nassau, Telefoon 04257-8922*. - Kopij vóór maandag 8.30 uur en advertenties vóór 12.00
uur in ons bezit. - Voor Gilze: Drogisterij Van Alphen, Bisschop de Vetplein 15, Telefoon 01615-1279. - Voor Rijen: Drogisterij Wouters de Vries, Raad-
huisplein 31, Telefoon 01612-24136. Drogisterij Aarts, Stationsstraat 45, Telefoon 01612-22398. - Inlichtingen over advertenties (buiten
kantoortijd): Telefoon 013-343277. - Telefonisch doorgeven van advertenties is mogelijk tot maandag 17.30 uur. (Alléén via
telef. nummer 04257-8922* toestel 34). Uitgezonderd familie-advertenties en zoekertjes. Deze uitsluitend opgeven bij de kontaktadressen a kontant.
vervolg op pagina 3
Dongenseweg 21a Rijen
Telefoon: 01612 - 23633 25655
BOVAG OCCASION VVN
U’ W,T'
O
«n’
