eekblad
Het wekelijks luisteren
)e jaarmarkt spiegelt nog
Ie glans van het verleden
■r
VAN DORST
ijense kermis
GROOT
BARAK-
CONCOURS
GRATIS huis-aan-huis in Gilze, Rijen, Hulten en Molenschot
in 't Stations
Koffiehuis
Pagina 8 en 9
iet een foto bij ons waarop burgemeester de heer J.C.M. Sweens 45 jaren geleden de jaarmarkt te Rijen
NVE
ioensdag 14 oktober 1981
54e Jaargang Nr. 42
Deze x
week
de schijn
werper op:
AUTOBEDRIJF
6, 7 en 8 november.
Gaan we dan nog even terug naar de aanstaande
kermis, beter gezegd blikken we even vooruit, dan
is het uitkeren van de dubbeltjespotten op aan
staande zaterdag veelal gehandhaafd. Het eigenlij
ke kermisgebeuren is gekonsentreerd op het burge
meester Sweensplein. Het matinee door de harmo
nie en drumband van ’’Vlijt en Eendracht” vangt
zondag om 12 uur aan in de zalen van ’’Boerke
Jacobs”. Een zeer uitgebreid programma onder
leiding van direktêur B. de Knegt. Helaas op de
zelfde tijd brengt de Gemengde Zangvereniging
’’Euterpe” onder leiding van haar direkteur A.
Jansen in hotel Nooien haar matinee. Gelukkig is
de Gemengde Zangvereniging ’’Zang en Vriend
schap” uitgeweken naar de twee kermiszondag
(nakermis), eveneens om 12 uur in zaal ’’Tivoli”.
DUBBEL INWONERTAL
Speciale attraktie zijn de kraampjes en dan vooral
de ’’standwerkers”. Telt Rijen zélf zo’n 13 duizend
inwoners, tijdens de jaarmarkt moet men in de rich
ting van 25 duizend mensen denken. En alleen dat
al geeft sfeer, gezelligheid. Tot slot is er dan nog de
nakermis op zondag 25 oktober. Voor wat betreft ’t
gehele buitengebeuren hopen we toch vurig dat de
weergoden hun erbarmelijk gedrag van de laatste
tijd herzien, want storm en regen spelen niet in de
kaart van een fijn dorpsfeest. En dat beoogt de ker
mis toch te zijn!
re boeren hadden een betere oplossing gevonden.
Die brachten al enkele dagen tevoren hun koopvee
naar Rijen, regelden het met een Rijense boer dat ze
in zijn weiland mochten blijven tot aan de jaar
markt. Wat ik mij ervan herinner kwamen de
meeste kooplui uit de Langstraat”.
”Of de veemarkt al meer dan honderd jaar
bestaat? Ik wéét ’t natuurlijk niet, maar ik dacht
’t zéker! Overigens werden er in november nog
twee veemarkten gehouden, ik dacht zelfs van in
december ook nog één, maar er kon er geen tippen
aan de drukte op kermisdinsdag.
Jammer maar kort na de oorlog is het vee geleide
lijk weg gebleven. Er kwamen nog wel wat machi
ne’s, werktuigen en wat biggen. Jammer... want
de veemarkt die ik mij van zo’n 70 jaar geleden
heel goed herinner had toch wel een speciale beko
ring”!
MATINEES
’’Maar nu zijn we er nóg altijd niet over eens waar
burgemeester Sweens stond toen hij in ’36 de vee
markt opende. Ik houd ’t er op dat het op de grote
open ruimte was die later Burgemeester Sweensplein
gedoopt is geworden.” Na een bezoek aan een drie
tal mensen die het weten kónden, hebben we de
moed opgegeven. (Die ’t zéker weet waar hij aan ’t
Sweensplein dan precies stond (kijk ook naar de
schaduw!), die mag ons bellen, red.)
Is dubbelt j espot
(zolang de mensen die we spraken zich kunnen
(nnneren was er de dubbeltjespot. Vandaag de
fc hebben de meeste café’s nog een spaarkas of
■hereniging, waar ’t woord ’’dubbeltjespot”
lemt (och wel de tijd van vroeger. Hoorden we:
(Is die vroeger werd gelicht en iemand beurde 25
(Iden dat stond hij aan de top van de potters,
(ar wat wil je? Een borreltje of een glas bier kost-
15centenen, later is dat 7 geworden en weer later
(oor een gulden. Zie je; dan kun je met 25 piek
fg uitstekend uit de voeten”!.
lanstaande zaterdagavond, 17 oktober, worden
f potten weer uitgekeerd. Wij noemen ’t voor ons
F If altijd de ouverture van het kermisgeheel. Die
leren dat we ,,’t lichten” meemaakten werden het
(Ie avonden. Velen beurden zoveel dat ’t onmo-
pijk in 4 kermisdagen op kon, althans zo dacht
(en!, met ’t gevolg dat men van de uitkeringsa-
|ond maar meteen een groot feest maakte. Die
rn6 van zaken verliest snel terrein, de pot wordt
zeer vaak gebruikt om er een hoognodig iets in
r huisgezin voor te kopen.
P herinner me nog dat er heel vroeger nogal eens
Futen door ’t gleufje van de dubbeltjespot werden
(schoven. Een enkele maal een kwartje. Een paar
pken na het uitkeren van de pot hadden we een
pravond. Steevast op worstebrood, bekostigd van
rn zeer geringe kontributie én van de boete die
kreeg als men een week of een maand, al naar
flung het reglement, eens NIET ’’gezet” had.”
Mannekesdag
p kermis was verspreid over wat toen heette: héél
p01 ”lk weet nog dat op de waag (de weegbrug)
F” zweefmolen stond, bij de Wilhelminaboom de
Amerikaanse hoepla (ringen gooien). Kraampjes
Men er in zowat de hele Kerkstraat, die nu al-
p Hoofdstraat heet. De éérste cake-walke (van
R Vier) die naar Rijen kwam vond zelfs een
f aatsje óver het spoor, in de buurt en aan de zijde
p£nu de winkel van Harry Broers is”.
lende op kermisdinsdag, zijn we eens een avond ”dun boer opgegaan”. Met de simpele vraag; waar is
i foto genomen? Uiteraard kozen we voor onze vraag mensen van boven de 75 én men moest op de een
andere manier op de hoogte zijn van het kermisgebeuren in haar algemeenheid. In vroeger jaren wel te
pan. Hetgeen we zoal hoorden gaf ons reden genoeg om de aanstaande kennis én de volkstrekker bij
(ft, de jaarmarkt, nog eens te beschrijven vanuit ”de ouden doos”!.
’’Bij du’n Brouwer voor de deur stond Paulus
Jansen uit Den Bosch met zijn peperkoeken en
stroopmoppen, naast hem ”Den Bul” uit Den
Hout met een snoepkraam. De kermis is óók nog
eens een jaar in de Tuinstraat geweest. Ker-
mismaandag stond bekend als ’’mannekesdag”.
Weet je dat ’s morgens om 9 uur er al geen plaats
meer onbezet was in het café van Mien, Sus en
Sjaak van Bartje Theeuwes? (thans Boerke Ja
cobs). Dat was dan vooral om toch zéker een
plaats te hebben voor het matinee dat de harmonie
’Vlijt en Eendracht’ per traditie verzorgde. On
voorstelbaar hoeveel volk dat trok”!
”De harmonie speelde vanaf een podium in het ca
fé. Later zijn de Doelen gekomen, eerst voor de
helft. Janus Aarts (de architekt) bouwde ze op de
grootte die zij had tot ze enige tijd geleden werd
gesloopt om plaats te maken voor een supermodern
zalenkompleks. Het matinee duurde tot een uur of
twee, daarna trok zowel het publiek als de harmo
nie in groepjes van het ene naar ’t andere café. Na
genoeg uitsluitend mannen, vandaar de naam
’’mannekesdag”. Ik moet erbij zeggen dat de vrou
wen vroeger nauwelijks in een café durfden of
mochten komen, maar ’t is waar; als er al eens een
paar vrouwen uitgingen dan keken die de mannen
niet aan. En omgekeerd! Maar als ’t avond werd
dan was het gezelschap toch wel meer gemengd”!
DE VEEMARKT
”Ja... de dinsdag... de dag van de jaarmarkt, heeft
zolang als ik mij kan herinneren, en dat zijn toch
veel jaren!, altijd een enorme drukte getrokken. On
danks dat zowat iedereen te voet moet komen liep
de Rijen helemaal vol. Onafgebroken slierten men
sen kwamen vooral via de Dongense weg het dorp
binnen”.
”De veemarkt zorgde voor de grootste drukte. In
de tijd waar ik nu over praat stonden er toch wel
meer dan 2 duizend koeien, meest graskalveren,
kalfsvaarzen en pinken. Ook nogal wat manden
waarin biggen. Waar ik nu over praat begon de
veemarkt bij Bartje Theeuwes en eindigde zowat
bij Nardje Kin de smid, (ongeveer nu bakker Spee-
kenbrink). Vaak had ’t gevroren, de mensen
maakten dan met een pios (pikhouweel) een gat,
sloegen daar palen is, spanden er een touw langs,
daar werden de koeien aan vastgebonden, met
koppen naar de straat. Aan weerszijden van de
straat. Ik weet nog dat een koe hoestte, een scheet
liet, en een lange sliert dunne stront via de brie
venbus in de gang van hoofdonderwijs Smolders
deponeerde”.
”Nu moet je er niet té licht over denken om dat vee
allemaal op tijd in de Rijen te krijgen. Het ging
meest te voet zoals ik zei. De gehele nacht door trok
men met het vee Rijen binnen, ’s morgens om 5 uur
stond het al klaar voor de markt aan de lijn. Ande-
Van de ’’mannekesdag” op maandag is al jaren
geen spaander meer heel gebleven, de vrouw in ’t
café is volledig geaksepteerd. Maar daarom is de
dag en vooral de avond beslist niet ongezelliger ge
worden! Grote dag is en blijft de jaarmarkt op aan
staande dinsdag, het ontbreken van duizenden stuks
vee ten spijt. Tot uit verre omtrekt stroomt Rijen
vol, niet op de laatste plaats door Rijenaren van ge
boorte die elders wonen maar weer eens tussen oude
bekenden willen vertoeven.
JVii hebben een sterk vermoeden dat het niet zal meevallen de komende maanden om ’s woensdags zo
rond een uur of 5 in de namiddag ergens anders aan te denken dan aan Huize "St. Franciscus’ te Gilze,
meer speciaal aan Franske en Dientje. De familie Graauwmans-Koyen, waar we sinds verleden jaar no
vemberzogezegd kind aan huis waren. Aanvankelijk een paar keer per week, later iedere week. Als we
deze regels schrijven is het eind juli. Vurig hopen we dat Franske ook de laatste aflevering van zijn le
vensverhaal aan Dientje kan voorlezen. Zó van zelfsprekend is dat niet als je als geboortejaar 1889 hebt!
Opvallend is dat we alle uren luisteren en het stellen van wat vragen ter verduidelijking, zónder dat ie
mand daar óóit een aanwijzing voorgaf, steeds in dezèlfde positie aan de tafel zaten, leder had zijn eigen
stekkie Hoeveel uren we in de woon-, slaap-, eetkamer doorbrachten? We kunnen slechts schatten, doch
komen dan toch al gauw op zo’n 65 uren. Het kunnen er overigens ook wel 85 zijn geweest, want... gezel
ligheid kent nu eenmaal geen tijd. En gezellig was ’t!
Er is aardig wat gelachen, een enkele keer welde er ook een traan. De eerste 5-6 keren van ons bezoek
deed Dientje alle denkbare moeite ons tot een glaasje limonade te verleiden, toen we in een onbewaakt
ogenblik loslieten hoogstens een flesje bier te drinken, konden we daar iedere week steevast op rekenen.
Waren we zeer matig, alles bij elkaar was 't toch een hele plas!
De hitte die in een Bejaardenhuis als regel toch al heerst, was vaak in deze met grote ramen op het zuiden
gelegen "alles-ineen-kamer" om te snijden. Als Dientje schemerig zag dat onze zakdoek de zweetdrup
pels amper aan konden, repte ze zich naar de linnenkast voor een kraakheldere theedoek. Doe t hier
maar mee, dan geef ik hem wel in de was", zo was het aanbod.
De blijde lach van Franske die ons elke week "tegenkwam”, de goede zorgen van Dientje, slechts de tijd
zal de herinnering kunnen vervagen. Prettige herinneringen aan gewone mensen, die groot zijn in een
voud. Bedankt Franske en Dientje, we blijven zéker af en toe eens binnenkomen! Voor het slot van het
vervolgverhaal verwijzen we onze lezers naar pagina 21 FIVE
p 4 ji
GIN)
I
GILZE en RITEN
Uitgeverij Em. de Jong B.V. telefoon 04257-8765*, Postbus 8, Baarle-Nassau. Kopij en advertenties uiterlijk maandag vóór
12.30 uur in ons bezit. Voor Gilze: Drogisterij Bey-van Alphen, Bisschop de Vetplein 15, telefoon 01615-1279. Voor Bijen:
Drogisterij ,,DeTrekpleister", Raadhuisplein 31, telefoon 01612-4136. - Drukkerij Nico Hobbelen, Riekevoort 18, tel. 01612-2343.
Inlichtingen over advertenties (buiten kantoortijd): telefoon 013-343277. Telefonisch doorgeven van advertenties is mogelijk tot
maandag 17.30 uur. (Alleen via nummer 04257-8765*) Uitgezonderd familieadvertenties en zoekertjes. Deze uitsluitend opgeven bij
kontaktadressen a contant.
