rniTT] i
I J lil LU
14
andere vrouwen, andere woorden
AlSL'&j&'UJ
IILLIM iWI
De
Andere vrouwen, andere woorden.
Vrouwenbeweging in de Derde We
reld. Interviews uit Nairobi 1985.
Mavis Carrilho, Wilma de Jong e.a.
Uitg. SUA104 blzƒ14,-.
Lemrini heel duidelijk: "Ik geloof dat europese
vrouwen zich vergissen. De vrouwenbeweging by
jullie gaat uit van het principe dat de basis
tegenstelling die tussen man en vrouw is en
niet die tussen arbeid en kapitaal. Europese
vrouwen bevechten de mannen. Dat verwijdert
vrouwen van de echte problemen, van de echte
strijd: de uitbuiting van de menselijke soort."
De geïnterviewde vrouwen hebben over het
algemeen een goede opleiding (advokate,
elektro-ingenieurEen andere overeenkomst is
haar grote strijdvaardigheid. Runa Bannerjee uit
India komt uit een brahmaanse familie - de hoog
ste kaste binnen het hindoeïsme. Toen ze met
moslimvrouwen ging werken stuitte dat op veel
verzet van haar familie. "Mijn moeder, broer en
zus steunen mij wel. Zij vormen mijn tegenwoordige
familie. De rest heeft me laten vallen!" Ze
werkt voor SEWA (Self Employed Women's Associa
tion), een organisatie die vrouwen stimuleert
eigen werkgelegenheid te scheppen.
De meningen over Forum zijn enigszins ver
deeld. Amina Lemrini: "Ik ben overigens
zeer onder de indruk van het Forum. Er zijn
zeker duizend organisaties, met zeer uiteen
lopende ideeën op politiek, ideologisch
en religieus gebied. Dat is heel moeilijk,
zo'n gebrek aan eenheid. Maar toch, ik doe
heel veel kontakten op en praat met zeer
veel vrouwen. Het verbreedt mijn horizon."
Henna Guicherit uit Suriname: "Mijn eerste
reaktie op het Forum was: wat een vrouwen,
wat een wijven bij elkaar! Fantastisch! Het
Forum heeft me enorm geïnspireerd." Flora
M'mbuga: "Ik wilde mijn ervaringen en ideeën
delen met andere vrouwen uit de wereld.
Ook om je weer te realiseren dat je niet
alleen staat. Maar het is hier nogal teleur
stellend. Het Forum is geïnstitutionaliseerd,
het vindt plaats onder staatskontroleDat
had ik niet verwacht. Ik verwachtte min
of meer relaxte meetings in plaats van deze
staatskontrole
De turkse Gönül Dinger konkludeert:
ik zag graag wat meer rationaliteit,
vrouwen zijn oprecht tegen de oorlog, willen
zich inzetten voor de vrede; maar blijven
steken in het emotionele. Dat beperkt de
diskussie. Vrouwen zijn opgevoed tot emotionele
wezens, daar moeten we tegen vechten. Zeker
wanneer het gaat om vragen van oorlog en
vrede moeten we meer rationeel worden, mannen
zijn dat namelijk ook. Ik heb niets tegen
emoties, maar we moeten net zo rationeel
worden als we emotioneel zijn."
Het boek 'Andere vrouwen, andere woorden'
laat precies zien wat de titel aangeeft:
hoewel 'westerse' vrouwen derde-wereld
vrouwen misschien over een kam willen scheren,
zijn er grote verschillen tussen kuituren
en opvattingen. Hetgeen niet wegneemt dat
er genoeg overeenkomsten tussen vrouwen
zijn om elkaar in de strijd te steunen. Het
boek kan bijdragen tot een beter begrip voor
vrouwen uit vele hoeken van de wereld.
Over de verschillen tussen westerse feministes
en vrouwen uit vrouwenbewegingen in landen als
de Nederlandse Antillen, Chili, Turkije en Indo
nesië is al veel geschreven. 'Andere vrouwen,
andere woorden' moet een stimulerende bijdrage
leveren aan "het inzichtelijk maken van punten
die vrouwen uit verschillende landen bewegen
haar eigen strijd te voeren en aan het inzich-
telijk maken van verschillen en overeenkomsten
in die strijdpunten", zo staat in een begelei
dend briefje bij het boek. Het boek bevat inter
views met negen vrouwen uit 'derde wereld'-lan-
den, die vertegenwoordigd waren op Forum 1985,
de tegenhanger van de officiële VN-vrouwenkon-
ferentie in Nairobi.
Veertienduizend vrouwen uit alle hoeken van
de werled diskussiëren tien dagen lang over
zaken, die op de gouvermentele konferentie (voor
het merendeel mannelijke leden van regerings
delegaties) niet of nauwelijks aan bod komen.
Een keniase onderwijzeres zegt: "Jullie rijke wes
terse vrouwen proberen meer te luisteren en onze
situatie beter te begrijpen, terwijl jullie mannen
daar nog mee moeten beginnen." Was het vroeger
zo dat westerse feministes vrouwen uit Azië,
Afrika en Latjjns-Amerika haar principes en
strijdpunten probeerde op te dringen, nu is dat
al veel minder, althans tijdens Forum. De supe
rieure, zelfingenomen houding van westerse
vrouwen wordt weerspiegeld in het verhaal van
de sintmartiaanse Linda-Richardson-Badejo"Er
kwamen erg veel europese en witte amerikaanse
vrouwen naar het caribisch gebied, die dan ex-
pertes werden en promoveerden op de manier hoe
wij ons gedragen. Ik herinner me een vrouw uit
Texas die naar onze regio afdaalde en samen ging
wonen met- een Rasta. In een handomdraai had ze
een onderzoek geschreven over hoe Rasta's hun
vrouwen behandelen. Door dit soort frustrerende
ervaringen hebben toen een paar van onze pro
fessionele vrouwen Caribean Women's Network op
gericht
De tanzaniaanse journaliste en anarchiste
Flora M'mbuga zegt: derde-wereldvrouwen
weten vaak niet eens wat er in hun dorp, regio,
land gebeurt, laat staan dat ze dat in Europa
zouden weten. Iedereen gebruikt de informatie
voor zijn eigen doel, vanuit zijn eigen stand
punt. Het gaat er slecht, dus gaan ze geld ver
zamelen en een projekt starten, vaak zonder ie
mand te raadplegen. Ze willen presteren. Een
heel individueel standpunt. Ze doen onderzoek,
schrijven en promoveren en zijn dan professor in
de derde-werldproblematiekMaar heb jij ooit
een zwarte Europa-specialist ontmoet? Ondenk
baar! Hij of zjj zou nooit serieus genomen worden."
Over de verschillen in strijdpunten en aanpak
tussen westerse en marokkaanse vrouwen is Amina
