14
I 1 |J 111 II
het ontbreken van het y-chromosoom
literalust
F.
Harmsen
doen
niet mee bemoeien.
Anne Smit
Groei
we kunnen Je
Gedichten
Elisabeth Eybers,
van Beek ea.
G.A. van Oorschot
96 blz. ƒ22,50
Niet de tot het breekpunt
gespannen snaar, de te ver
opgewonden horlogeveer,
het oververhitte glas,
maar het gras dat zich
opricht na de regen, het vuur
onder de sintels, Bouvard
en Pécuchet die als alle
plannen grandioos mislukt zijn
tot zelfmoord toe, de sneeuw
zien smelten, het voorjaar
ruiken en hals over kop
wegdraven naar een nieuw utopia.
Mede door deze tegenstellingen en overeenkomsten
is het een boeiende bundel geworden, waaraan
ieder haar smaak kan toetsen en eventueel
hervormen, zonder nu meteen voor elk van de
dichteressen een knieval te hoeven maken. Zo
blijft bijvoorbeeld F. Harmsen van Beek me niet
aanspreken, maar ben ik Hanny Michaelis gaan
herwaarderen
Wij moeten niet kinderachtig zijn. Warme sopjes
hebben hun tijd gehad. De wereld eist ons op
voor gewichtiger zaken. Mjjn persoonlijkheid
bijvoorbeeld, moet nog ontplooid.
anders
steeds maar
En toch - of misschien juist daardoor - is
het een prachtige bundel geworden. Mede door de
prijs (tot 16 oktober kostte het boekje slechts
ƒ9,90) heeft hij gretig aftrek gevonden. In
oktober vond de derde druk plaats. Wat maakt
de verzameling gedichten zo bijzonder?
Voor een groot deel ligt het in de spanning
in en tussen de gedichten. Wat bepaalde de
voorkeur van de dichteressen voor Juist deze
werken? Geven deze naar haar idee het beste
beeld van haarzelf, of van haar poëzie? Het
beeld dat Annie M.G. Schmidt laat zien, zal
velen, die alleen Dikkertje Dap of Het schaap
Veronica kennen, verrassen. Toch hoort zij
ontegenzeggelijk in deze bundel thuis, getuige
deze twee strofen van 'December in de stad':
Waarom moet iemand als ten Braven (Boekenbijlage
Vrij Nederland, 12/10/'85) zich bij het verschijnen
van de bundel 'Gedichten' meteen afvragen of
hier niet van ernstige diskriminatie sprake is?
De gedichten zijn namelijk 'bijeengelezen op grond
van het ontbreken van het y-chromosoom bij hun
makers...' Als grote lijnen door de gedichten
van het zestal dichteressen ziet hij aandacht
voor de intiemste relaties, kleine dieren en
dingen en de wereld in huls. Het gaat hier vol
gens hem om echt vrouwelijke poëzie: 'Zelf heb
ik er al met al geen moeite mee te geloven dat
dit soort poëzie typisch vrouwelijk én genetisch
bepaald zou zijn. Waarom zou uit een organisme
dat zo bijzonder is samengesteld dat er andere
haren en een andere stem uit groeien, niet ook
heel andere poëzie opklinken?' Tja, hoe zou
zo'n bijzonder Organisme, aan wie allerlei huise
lijke, verzorgende, relationele aspiraties
worden toegedicht, nu dezelfde poëzie kunnen
laten horen als dat andersoortige organisme,
dat het y-chromosoom niet hoeft te ontberen?
Grijze gedachten hingen om ons heen,
van al die grote mensen die er zaten;
men kon ze horen zonder dat ze praatten.
Armzalige gedachten in lijn een.
wat zullen we met je
niet snoeien het beste is
misschien alweer
Toch verhult dit kontrast de overeenkomsten in
sfeer niet. Het is poëzie van intimiteit, van
gezichten in een waas van sigarettenrook, van
kleine huiselijke dingen, van rode katers en
ezeltjes. Toch is er naast het bespiegelend
naar binnen kjjken ook de blik naar buiten en
vooruit, zij het soms wat ironiserend:
hoop gegooid, ieder met haar eigen onderwerp
keuze en stijl. Hoe verhoudt zich dat onder
ling?
Er is een duidelijk kontrast in stijl: tussen
het strakke metrum en rijmschema van Annie M.G.
Schmidt en Elisabeth Eybers, de vertellende
trant van F. Harmsen van Beek, het binnenrijm
in de gedichten van Judith Herzberg:
En dan komt meteen die andere spanning om de
hoek kijken: die van zes dichteressen, op één
Er zat een wollen kindje in de tram
met wollen voetjes op de bank te spelen.
Hjj had een prentenboek, met drie kamelen.
Kamelen in de sneeuw. Het was van hem.
organiseert op 15 december om 14.00 uur
een lezing door Marian Papavoine over 'Ecrlture
Féminine'. Marian Papavoine is doktoranda in de
Theologie en woont in Tilburg. De lezing wordt
gehouden in het Vrouwencentrum, Nieuwlandstraat
43 te Tilburg. De entree is ƒ3,50. Er is een
kresj aanwezig.
Ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan
van zijn uitgeverij heeft Geert van Oorschot
zeven dichteressen gevraagd een keuze te maken
uit haar gedichten. Ida Gerhardt wilde helaas
niet, Elisabeth Eybers, F. Harmsen van Beek,
Judith Herzberg, hanny Michaelis, Annie M.G.
Schmidt (hoewel haar lijfspreuk luidt: 'Gij zult
niet bloemlezen') en M. Vasalis wilden wel:
ieder koos tien gedichten. Zo krijgt het bloem-
lezingenlezende volk ook eens de kans iets
te lezen dan de standaardwerken, die
weer worden overgenomen,
of misschien juist daardoor
Het boekje 'Gedichten is een waardige bekroning
van Van Oorschots jubileum. U had het al in
huis moeten hebben.
