isabel allende: ”de lucht is gevuld met mooie verhalen’’
10
J
Je
Ik
e
In dit
als de vragen uit
Wat voor rol kan literatuur spelen in het
verzet tegen diktatoriale regimes?
"Boeken dragen zéker by aan het ten val brengen
van een diktator. Ze verhogen het demokraties
Isabel Allende werd op 2 augustus 1942 in de
Chileense hoofdstad Santiago geboren. Nadat zy
haar schoolopleiding had voltooid, was ze werk
zaam als journaliste, onder andere voor het
feministiese tijdschrift 'Paula', waarin voor
het eerst in de Chileense geschiedenis openlijk
over scheiding en abortus werd geschreven. La
ter verzorgde zij een aantal televisieprogramma's
en schreef zij enige toneelstukken.
Haar jeugd, die ze grotendeels doorbracht in
het huis van haar grootouders, is beslissend
geweest voor haar latere ontwikkeling als schrijf
ster. Deze jeugd verschafte haar veel inspira
tie voor haar roman 'Het huis met de geesten'.
De dichter Pablo Neruda heeft haar, zo vertel
de ze, geleerd de werkelijkheid niet alleen te
ervaren door de rede, maar ook door de zintui
gen: je moet het ruiken, aanraken, proeven.
Na de val van de regering van president Salva
dor Allende op 11 september 1 973, waarbij de pre
sident werd vermoord, werd het bestaan van de
Allende-familie voortdurend bedreigd. Daarom
besloot Isabel Allende om met haar man en kin
deren uit te wijken naar Venezuela, waar ze nog
steeds als bannelinge verblijft.
"Ballingschap is een verrijkende ervaring,
voelt de kracht om te overleven en voor een
kunstenaar werkt zoiets heel goed. Eerst begin
je te schrijven vanuit heimwee, later ga je op
zoek naar je eigen 'roots' en die van anderen.
Vooral dat is verrijkend. De ballingschap kan
echter ook te lang duren, zodat je een vreem
deling wordt in eigen land. Veel schrijvers gaan
dan ook terug
Tijdens haar verblijf aan Nederland bezocht
Isabel Allende ook Tilburg. Voordat zij op zes
november haar boek 'Het huis met de geesten'
signeerde, konden wij kort met haar praten,
's Avonds hield Isabel Allende een lezing in de
Stadsschouwburg met als titel Latin-America
told by its writers'. Na deze lezing beant
woordde zy vragen uit het publiek,
artikel zijn zowel deze vragen
het korte gesprek verwerkt.
"Het is in Latyns-Amerika moeilijk om een
schrijvende vrouw te zijn. De literatuur daar wordt
vooral door mannen geschreven. Vrouwen spelen
een minder belangrijke rol: als huisvrouw, pros-
tituée of moeder. Het heeft dan ook veel moeite
gekost om myn manuskript aan een uitgever te
verkopen. Sommige uitgevers weigerden omdat ik
een vrouw was, anderen vonden mijn boek veel te
lang. 'Haal er maar honderd pagina's uit', zei
den ze. Maar een boek is geen worst, waar je
zomaar een stuk van af kunt snijden. Ik zou het
hele boek moeten herschrijven. Uiteindelijk heb
ik het manuskript naar Spanje gestuurd. Myn
literair agent daar was een vrouw - ze heeft
gevochten om het boek gepubliceerd te krijgen.
"Myn man zei dat ik misschien beter onder zijn
naam zou kunnen schrijven. De naam Allende kan
een belemmering zynToen ik trouwde, heb ik
echter bewust mijn eigen achternaam gehouden,
wilde al jong de heersende tradities over man
nelijkheid en vrouwelijkheid niet overnemen. Toen
ik op myn 19e trouwde, heb ik gezegd: 'Neem jij
mijn naam niet aan? Dan neem ik die van jou ook
niet aan!' Dat was wel heel gevaarlijk, want ik
liep zo het risiko de enige man te verliezen,
die me ooit ten huwelijk had gevraagd."
bewustzijn. Denk bijvoorbeeld aan De Negerhut van
Oom Tom. Dat boek vestigde de aandacht op mis
standen in de Verenigde Staten en heeft zo veel
geholpen aan het beëindigen van de slavernij
daar. Boeken vertegenwoordigen de stemmen van
het volk. En niet die van de diktatuur, zoals
by Hitler, Mussolini en Franco wel het geval
was. In Latyns-Amerika staan alle schrijvers de
demokratie voor. Ook iemand als Vargas Llosa,
die weleens een reaktionair of een fascist wordt
genoemd. Hy is misschien meer voor hervormingen
dan voor revolutie, maar hy is pertinent .geen
fascis t
In hoeverre gaat uw boek 'Het huis met de
geesten over uw eigen familie? Was uw
grootmoeder paranormaal begaafd? Was er
echt iemand als oom Marcos?
"Myn grootmoeder kon echt dingen laten bewegen.
Ze had ook kontakt met de gezusters Mora, heel
bekende vrouwen in die tijd. Ze gingen vaak rond
de tafel zitten met hun handen op het tafel
blad en dan moest ik als klein meisje onder de
tafel gaan zitten om hem heen en weer te bewegen.
Een oom van mij heb ik als voorbeeld gebruikt
voor oom Marcos én voor Nicolas. Hy was een van
de eersten in Chili die probeerde te vliegen
met een vliegtuigje van stukken plastik. Hij
stortte met vliegtuig en al neer; dat was dus
mislukt. Toen ging hy kipsandwiches verkopen,
verpakt in stukken plastik van het vliegtuig.
Dat liep echter niet en binnen een week was hij
failliet. Daarna is hij een tyd naar India ge
gaan. Hy kwam terug met heel lang haar en
broodmager. Niemand herkende hem. Hy begon
zwart brood te verkopen, omdat dat zo gezond
was. In Chili at men echter alleen wit brood.
Niemand wilde het kopen. Toen besloot hij, bij
aankoop van een wit brood, een zwart brood
kado te geven. Binnen een week was hy weer
failliet. Die oom keek me trouwens niet meer
aan, toen het boek,uit was. Hij vond net hele
maal niet leuk, dat hy zo beschreven was."
In uw boek beschrijft u een vrouw, die Alba
onderdak biedt als ze uit de gevangenis wordt
vrijgelaten: 'Ik zei dat ze een groot risico
had genomen door me te helpen en ze glim
lachte. Toen wist ik dat de dagen van kolo
nel Garcia en de zijnen waren geteld, want
ze hadden deze vrouwen niet kunnen breken.'
"Zy is een van de vele sterke vrouwen: dapper,
