doden met de waarheid
16
toneelstuk «ferdaoes» van nawal el saadawi
i
Z"'
'HÜ
u
Klaar van Helvoort
van de toeschouwsters,
door de afloop ervan:
maar een begin."
Ferdaoes wordt uitstekend gespeeld door
Jacqueline de Valk, de enige akteur in het stuk.
"Waarom speel Je het alleen?", vraagt een man
uit het publiek. Jacqueline: "Ferdaoes leefde
alleen, nam alleen haar besluiten, deed een
heleboel alleen. Zy is geen slachtoffer. Vrouwen
hoeven geen slchtoffers te zijn van het systeem.
Zy kunnen alleen leven."
Met het in de openbaarheid brengen van het
leven van Ferdaoes, zowel door Nawal el Saadawi
als door Baobab, Jacqueline de Valk, wordt
duideiyk wat El Saadawi bedoelt als ze zegt:
"Wy, vrouwen, hebben dezelfde gemeenschappeiyke
vyand
welkom in het Arabies,
aan in haar eigen taal,
het engels tot de zaal: "De problemen van de
vrouwen in de arabiese wereld zyn niet anders
dan de problemen van de vrouwen in de westerse
wereld. Ik sta hier. Ben ik anders?
"Het stereotype en paradoksale beeld van de
egyptiese vrouw is de gesluierde vrouw en de
buikdanseres. De realiteit in Egypte is dat
veel vrouwen werken als dokter, advokaat e.d.
Vyftig procent van de studenten op de univer-
siteit zyn vrouwen."
Het uur daarna houdt ze levendig, helder en
met grote vanzelfsprekendheid een lezing over
de positie van vrouwen in de arabiese wereld,
waarby ze regelmatig iedere vrouw aanspreekt om
haar verantwoordelijkheid op te pakken om te
stryden tegen vrouwenonderdrukking.
"Wy vrouwen hebben dezelfde gemeenschappeiyke
vyand: het klassensysteem en het patriarchale
systeem. In de arabiese landen is vrouwenonder
drukking misschien meer visueel en fysiek dan
in de westerse landen, waar zij onzichtbaar is
en een meer psychologies karakter heeft."
Een toehoorster vraagt naar de strategieën
van de egyptiese vrouwenbeweging. Kort en
krachtig schryft Nawal op het bord: Macht-Kennis-
Organisatie. "Om een goede diagnose van de vijand
te kunnen maken moet je kennis vergaren, by-
voorbeeld geschiedenis, biologie, theologie
studeren. Je hebt ondersteuning nodig in de
stryd tegen vrouwenonderdrukking, dus moet je
je organiseren. Kollektieve macht."
Al diegenen, die 10 september 'Ferdaoes' niet
konden zien, krygen nog een kans op 24 oktober
aanstaande, in het Baanlozencentrum
In een kollegezaal op de Hogeschool heten de
egyptiese vrouwen Nawal el Saadawi op het bord
zy spreekt hen als eerste
Dan richt ze zich in
"De problemen van
Een energieke en moedige vrouw, Nawal El Saadawi.
Niet alleen voert ze in haar eigen land al
jarenlang, op politiek en persooniyk terrein,
stryd tegen vrouwenonderdrukking, ook is ze zich
terdege bewust van de internationale dimensie
van vrouwenonderdrukking en reist ze door de
westerse wereld om een brug te slaan naar de
vaak arrogante westerse feministes, die menen
dat zy het hier aardig voor elkaar hebben en
dat ze in de zogenoemde Derde Wereld nog
veel van hen kunnen leren.
Ook de utrechtse theatergroep Baobab draagt
by tot het opheffen van deze grove misvatting
door het toneelstuk 'Ferdaoes' op de planken
te brengen.
Nawal El Saadawi schreef de novelle 'Ferdaoes'
(1974) naar aanleiding van haar ontmoeting met
een vrouw in de gevangenis. Deze vrouw, Ferdaoes,
vermoordde een man en werd daarom tot de strop
veroordeeld. Nawal: "Ik had nog nooit een vrouw
gezien die had gedood... Terwijl zy haar leven
voor my ontvouwde, terwijl ik steeds meer over
haar hoorde, kreeg ik bewondering voor deze
Nawal El Saadawi, zestig jaar, afkomstig uit
Egypte, bezocht 10 september j.l. Tilburg. Zy
gaf een lezing op de Hogeschool en woonde het
toneelstuk 'Ferdaoes' - naar haar eigen geiyk-
namlge novelle -, gespeeld door de utrechtse
theatergroep Baobab, by. Nawal El Saadawi, over
tuigd socialiste en feministe, is dokter en
schrijfster. "Soms vragen mensen me hoe ik
medicynen en kunst kan kombineren. Er bestaat
geen scheiding tussen denken en voelen. Een
roman schreven is een deel van het leven van
een dokter."
Nawal El Saadawi legt na het stuk uit aan een
die teleurgesteld was
"Dood betekent geen einde,
vrouw, die my zo uitzonderlyk leek in de wereld
van vrouwen waaraan ik gewend was."
'Ferdaoes' is het verhaal van een vrouw, die
ter dood veroordeeld is nadat ze een pooier
neergstoken heeft, omdat hy een einde wilde
maken aan haar zelfstandig bestaan. Als jong
meisje, opgegroeid in een dorp in Egypte, wilde
ze al naar de unlversiteitDoor haar voogd
wordt ze echter op jonge leeftyd uitgehuwelykt
aan een veel oudere man, van wie ze fysieke
afkeer heeft. Ze vlucht het huwelyk uit. Van
straat opgepikt door een 'nette' meneer verdient
ze haar eerste geld na jaren onbetaald 'liefde
werk'. Het begin van een onafhankelyk bestaan
als hoer.
Van hét schuchtere en naieve meisje ont
wikkelt Ferdaoes zich, door schade en schande
wys geworden, tot een vrouw die weet wat ze
waard is. Op het moment dat ze afgevoerd wordt
en de dood op haar wacht, zegt ze: "Ik hoor de
voetstappen van een vrouw, die weet waar ze
heen gaat, zonder angst. Ik ben vry. Nee, ik ben
geen moordenaar. Ik word afgehaald, niet omdat
ik gedood heb, maar omdat ze bang zyn dat ik hun
smerige maskers zal afrukken. Ik heb gedood met
de waarheid, niet met een mes."
