assepoesters
gezinszorg
z
I
fc
i
I
i
i
44
4
I
1
fl
I
Lf;h
i'
kta
i
►l
;i
uur
S
Marlies Ott,
7
MHMM|HMMgB|afiiHMiiMSKN&HN||j^>.,<<., - -
Assepoesters en kroonprinsen.
Een onderzoek naar de minder
heidspositie van agentes en
verplegers
192 pagina's, ƒ24,50
ISBN 90 6222 123 8
SUA Amsterdam
een
als
zelfde ambities heeft,
Marlies Ott deed voor haar proefschrift een on
derzoek naar vrouwen in mannenberoepen en man
nen in vrouwenberoepen. De afgelopen 15 jaar
werden er wel rollen doorbroken, maar wel zó
dat mannen vaker in een traditioneel vrouwen
beroep terecht kwamen. Van de toename van de
mannelijke beroepsbevolking kwam ruim 90% in
deze beroepen terecht. Van de toename bij de
.vrouwen koos slechts 16% voor een mannenbe
roep. Je kunt dus gerust zeggen dat mannen de
vrouwenbanen 'inpikten'.
Als belangrijke oorzaken voor de ongeljjke rol
doorbreking wijst ze op het feit dat verpleeg
sters geen moeite hebben met de toename van
het aantal mannen en agenten dat ten aanzien
van de toename van het aantal agentes wèl. Bo
vendien levert het voor mannen, die in de min
derheid zijn voordelen op en voor vrouwen die
in een soortgelijke positie verkeren juist na
delen. Zoals de titel al aangeeft zijn de agen
tes de stiefkinderen en de verplegers de troe
teldieren in hun beroepsgroepen.
Voor mannen in de verpleging geldt dat zij
meer status hebben Dat uit zich o.a. in het
feit dat ze nogal eens voor de arts worden aan
gezien. Ze hebben daardoor meer kansen een spe
cialiserende opleiding te volgen en komen bijna
als vanzelfsprekend in een hogere funktie te
recht. Verplegers maken het zichzelf ook mak
kelijker dan hun vrouwelijke kollega's. Voor hen
speelt het hebben van kinderen geen rol bij het
uitoefenen van hun baan, ze worden niet genood
zaakt in deeltijd te gaan werken, dat altijd een
belemmering vormt om je positie te verbeteren.
Zij hebben ook minder last van huishoudelijke
verplichtingen: 46% van de broeders vertelt
dat hun partner overbelasting ervaart door het
huishouden, slechts 6% van de verpleegsters
zegt hetzelfde. Verder wordt de andere 'inbreng'
die verplegers zouden hebben door iedereen in
hun omgeving als positief ervaren, terwijl zij
zelf beduidend minder tolerant zijn:"Het is wel
zo dat ik het geluid van tikkende breipennen na
zeven nachten niet meer kan horen. Ik vind het
dan jammer dat er niemand schaakt."
Marlies Ott acht de dreiging dat mannen de
dienst gaan uitmaken in de, verpleging zo groot
dat zij voorstelt om het aantal verplegers aan
een maxlmim te binden.
Maar misschien wordt het aantal mannen toch
al beperkt door de angst voor konkurrentle van
andere mannen. Een van hen zei bjj een vakature
de voorkeur te geven aan een vrouw, hij vond,
"..een beetje uitzondering wel leuk. Dat moet
je dan delen als er een man bij komt. Je hebt be
paalde ambities en als er iemand bij komt die de-
kan dat botsen."
Ook bjj de Stichting Katholieke Gezinszorg in
Tilburg werken veel vrouwen. Men heeft ongeveer
1400 vrouwen in dienst en 7 mannen. De mannen
zitten allemaal in leidinggevende funkties. Dat
zjjn de maatschappelijk werkers die zorgen voor
de begeleiding van gezinsverzorgsters en de kli-
enten en die ook het werk verdelen. De direk-
teur is ook een man.Van de 1400 verzorg
ster s/helps ters zijn er 1 000 in dienst van de
Stichting. De overige 400 zijn alfahulpen. In
1981/82 toen als bezuinigingsmaatregel de alfa
hulp in het leven werd geroepen, zijn er in
Tilburg geen ontslagen gevallen. Al in 1974 was
men hier begonnen met de alfahulpverlening en
werkten er al verschillende verzorgsters op die
voorwaarden. De Stichting gezinszorg zorgt al
leen voor plaatsing van een alfahulp in een
gezin. De vrouw moet dan zelf de betaling met de
kliënt regelen. Het nadeel is dat men rechts
positioneel zwak staat, er worden immers geen
sociale verzekeringen meer betaald. De direk-
teur vertelde echter ook dat vrouwen dit vaak
op de koop toe nemen omdat ze als alfahulp haar
eigen tijd kunnen indelen, geen leidinggevende
over de vloer krijgen en met de kliënt zelf kun
nen regelen als ze een paar weken niet kunnen
komen
Toen in januari '85 de Wet op de Tweeverdie
ners in werking trad, namen In Tilburg drie
gezinsverzorgsters in vaste dienst ontslag en
57 alfahulpen hielden op met werken.
De meeste gezinsverzorgsters werken parttime.
Voor de gezinsverzorgsters in dienst van de
Stichting ligt de gemiddelde werkweek op 16
Men moet minimaal 12 uur per week werken. De
meeste gezinsverzorgsters blijven lang in dienst.
Dat is ook te merken aan de leeftijdsopbouw van
het personeel. De grootste groep is tussen de
35 en 45 jaar en het personeelsbestand 'ver
grijst' langzaam. Aldus de direkteur. Ook als
men kinderen krijgt blijven er velen werken, on
geveer de helft van de vrouwen.
Het beroep van gezinsverzorgster wordt zwaar
der. Vooral de psychiese belasting wordt groter.
Dat heeft een aantal oorzaken. Ongeveer in de
helft van de gezinnen waar een verzorgster komt
te werken zijn psychiese problemen de oorzaak van
de noodsituatie. Overspannenheid, alkoholisme
zijn zaken die men vaak tegenkomt. De toegenomen
werkloosheid speelt hierin een belangrijke rol.
Daarnaast zjjn de bezuinigingen in de intramura
le gezondheidszorg ook voelbaar. Men stuurt pa
tiënten eerder naar huis, waar de ekstra-murale
zorg dan voor de taak staat deze stroom weer op
te vangen. Ook gaan bejaarden minder snel naar
een verzorgingstehuis, waardoor zij een beroep
op de hulp van een bejaardenhelpster moeten doen.
Er wordt dus van de verzorsters nogal wat inzet
vereist. Men moet vaker gesprekken voeren met
kliënten, of regulerend optreden in spannings-
situaties. Als de verzorgster in haar thuis
situatie dan ook nog problemen heeft (bv. kind
ziek) is de werkbelasting erg groot. Zwarte
vrouwen worden daarbij nogal eens gekonfron-
teerd met racisme. Een gezinshelpster vertelde
dat soms de kinderen in een gezin haar niet
durven aanraken. Daar vond zij dan meestal wel
een goede oplossing voor, maar ook dat kost
ekstra energie.
Binnen de gezinszorg kan men zich ook nog ver
der scholen. Na de middelbare beroepsopleiding
(MSPO) van drie jaar kan men zich ook nog ver
der specialiseren. Deze opleidingen worden in
aen studiekostenregeling opgenomen. De salaris
schalen van de helpsters en verzorgsters liggen
laag; iets boven het minimumloon.
Gelukkig zijn de voorgenomen bezuinigingen dit
jaar van 20/25% niet doorgegaan. Toch blijft het
opletten: recentelijk nam de Vrijwilligerscen-
trale kontakt op met de gezinszorg voor een
oriënterend gesprek.
