24
tilburgse vrouwen
wie is het goedkoopst?
hoe verder?
vrouwen,
van
van
vervolg op bladzijde 14
van
Daar
in grote groepen,
een voortrekker te vinden.
de keuze maken om haar nek uit
ben je zichtbaar èn kwetsbaar,
kwijt te maken is heel reëel.
dat lelden tot voor
In Schotland bv.
Aan vrouwen dit verhaal vertellen is helemaal
niet leuk. Het drukt mensen neer. Er zijn ook nog
niet zo heel veel suksessen te vertellen over
gropen vrouwen en mannen die. zic.h hiertegen ver
zetten. En de verhalen, die ik ken, komen vaak
uit de ontwikkelingslanden. Hebben ze daar minder
te verliezen? Hoewel je werk verliezen betekent
daar meteen honger.
Arbeidsorganisatie is noodzakelijk, maar de oude
strategieën zijn versleten. Mensen werken niet meer
uit zo'n groep was altijd nog wel
Nu moet leder individu
te steken. En dan
De angst om je werk
Het schotse voorbeeld geeft een tendens aan: de
werkloosheid is in Tilburg ook groter dan of
ficieel wordt aangegeven. Werkloosheid, oa. ver
oorzaakt door verplaatsing van werk en de zutoma-
tisering vanwege de scherpe konkurrentiebinnen
de E.G. en de V.S. De lonen van de mannen die
nog wel werken, daaraan komen veel gezinnen te
kort. Vrouwen moeten wel werken om het gezinsin
komen aan te vullen. Het zijn die vrouwen die pak
ken moeten wat ze krijgen kunnen. Part time, oproep,
min-maxkontraktenthuiswerk. En als dat er ook
niet is, of als je dat niet weet te komblneren
met je gezin, dan verzin je iets anders. Poetsen
voor een 'mevrouw', breien voor een winkel of
kennis, de haren van de buurvrouw knippen enz.
Werken dus in wat men noemt de informele sektor.
Een informele sektor waar mannen en vrouwen el
kaar bekonkurrerenen waar de vrouwen, net als op
de formele arbeidsmarkt, een zwakkere positie
hebben. Vrouwen doen werk dat in het verlengde
ligt van het huishoudelijke werk. Mannen hebben
meer variatie in hun beroepen en kunnen dus op
meer gebieden klussen.
Over de omvang van de informele arbeidsmarkt is
geen officiële schatting te geven. Duidelijk is
wel, dat ze nu al heel groot is. En dat ze zal
groeien als de bovengenoemde ontwikkelingen ver
der gaan.
jes, vrouwen, mensen uit etnlese groeperingen zijn
het goedkoopst. Zij worden niet gezien als kostwin
ner, of het leven in het 'thuisland' is niet zo
duur. Laat ik me hier tot de problemen van meis
jes en vrouwen beperken
Vrouwen en meisjes doen meestal laag-gekwlifi-
ceerd en/of ongeschoold werk. En wat een toeval,
dat is juist het werk wat als gevolg van de stroom
lijning in de bedrijven overbljjft: het is monotoon
en vingervlugheid is vereist. Wat vrouwen daar
naast nodig hebben is discipline. Vandaar dat
het vaak meisjes zijn met een middelbareschool op
leiding die in ontwikkelingslanden een baan krij
gen. In Nederland zijn het meisjes die net van
school komem of de oudere vrouwen met een tradi
tionele werkmoraal, die de flexibele banen krijgen.
Meisjes en vrouwen moeten dit werk wel aksepte-
ren. In ontwikkelingslanden zijn die meisjes vaak
de enige kostwinner. Hier vullen vrouwen meestal
het gezinsinkomen aan. De werkloosheid onder de
echtgenoten is hoog.
Als je de grote lijnen in het verhaal bekijkt, dan
zie je ook dat als gevolg van de automatisering,
de vrouwen, die flexibel inzetbaar zijn, de arbeids
plaatsen van mannen innemen.
In gebieden met een heel hoge werkloosheid kan
ons vreemde ontwikkelingen.
met op sommige plaatsen een werk
loosheidspercentage van 80% zijn met subsidie
de overheid elektronika-bedrijven gelokt,
kunnen vrouwen een part timebaan krijgen.
In de beslissing waar ter wereld de produktie
goederen of diensten plaats zal vinden worden de
kosten van vervoer, kommunikatie en arbeid tegen
elkaar afgewogen. Tijd -levertjjd-r is een vierde
argumen t
De kosten van arbeid zijn voor een werkgever het
makkeljjkst manipuleerbaar. De konkurrentie tussen
werklozen speelt hem handig in de kaart. Meis-
nieuwe techniese mogelijkheden. Het is een verhaal
van internationale konkurrentie, van de groten die
groeien ten koste van de kleintjes, van het Westen
dat nog steeds groeit ten koste van de Derde We
reld. En als er hier geen sociaal stelsel was, dat
betekende dat pas echt krisis voor de gewone men
sen. Net zoals voor de mensen in de ontwikkelings
landen of de arme mensen in bv. de Verenigde Staten
of Italië. In het hele verhaal staan drie begrippen
centraal
1. Risikospreiding. Vanaf de 60-er jaren zie je
deze 'grootschalige' flexibilisering opkomen. Een
bedrijf (een B.V.) wordt opgesplitst in diverse
B.V.'s. Er komen losse bedrijven voor bv. onderzoek,
financiering en produktie. De kern is dat de fi
nanciën veilig gesteld moeten worden. Gaat er een
B.V. failliet, meestal het produktiebedrijfdan
blijft de rest overeind. In deze konstruktie wordt
werk uitbesteed aan derden. Een keten van subkon-
trakteren ontstaat, met aan het einde de goedkope
thuiswerksters of oproepkrachten. De eigen doch
ter moet met vreemde bedrijven konkurreren: en
waar overproduktie is, is de winstmarge smal.
Het parool is dus: goedkoop produceren door flex
ibel gebruik te maken van andere bedrijven, meestal
met losse kontrakten. Op deze manier heeft de uit-
eindeljjke opdrachtgever zelf maar weinig mensen
in dienst. Daarmee komen we op het tweede centra
le begrip:
2. s troomlijnlng D.w.z. dat de arbeid die nodig
is voor de produktie of uitvoering van diensten zo
efficiënt en zo goedkoop mogelijk moet zijn. De au
tomatisering heeft in heel het proces een versnel
ling gebracht. Hierdoor is het mogelijk geworden
om met steeds minder mensen het werk te doen. Bo
vendien kon hierdoor de arbeid nog verder wor
den opgesplitst in kleine deel handelingen, zodat
vakman/vrouwschap minder nodig is. Er zijn een
paar deskundigen nodig, die goed betaald worden.
De rest van het personeel is vervangbaar/ uitwis
selbaar. Na een korte training kan iedereen het
werk doen. Het middenkader, meestal mannen, ver
dwijnt. Vingervlugge, flexibel inzetbare vrouwen
komen ervoor in de plaats.
En hoe organiseer je dat het goedkoopst?
3. Nieuwe technologie is daarbij het toverwoord.
Automatiserlng/robottisering op de werkvloer is
daar één voorbeeld van. Maar het belangrijkste ge
volg van de snelle ontwikkelingen op het gebied
van de nieuwe technologie is een intensieve in-
termationale arbeidsverdeling. Hierdoor zijn ont
wikkelingslanden niet alleen meer de leveranciers
van goedkope grondstoffen, ze zij ook de leveran
ciers van goedkope arbeid geworden.
De huidige stand van zaken t.a.v. vervoer en
kommunikatie maakt het mogelijk de arbeid overal
ter wereld te laten uitvoeren. De uitwisselbaar
heid van personeel als gevolg van ontscholing van
de arbeid wil daardoor zeggen: internationale
uitwisselbaarheid van personeel.
Die trui kan gemaakt worden in Italië en hier
snel in de winkel liggen. De boekhouding kan in
Honolulu worden gedaan, via de sateliet is de kom-
puter hier steeds up to date. De telefoniste kan
thuis haar werk achter de terminal doen, een tele
foonlijn is voldoende. Met de invoering van de glas
vezelkabel wordt het nóg veel gemakkelijker.
De flexibele inzetbaarheid van personeel betaat
bjj de gratie van een overschot op de internatio
nale arbeidsmarkt. Daardoor wordt de werkloos
heid verplaatst, zodat mensen in de 'welvaartslan
den' gedwongen zijn flexibele inzetbaarheid te ak-
septeren en/of moeten werken in de Informele sfeer.
