les deux
20
adressen
Pos tbus 14671
1 001
LD
Postbus 15686,
1 001
ND
J' 1
Klein-
tel
Postbus
vragen
u
"Ik denk dat veel kleinschalige bedreven nooit
loonvormend kunnen zijn. Je moet eens kijken hoe
veel bedrijfjes stoppen als de subsidie ophoudt.
Het probleem van kleinschalig werk is dat je
moet kiezen: óf idealisties bezig zijn en er
niet van kunnen leven óf allerlei konsessies
gaan doen en een kommercieel bedrijf worden. Dan
kun je er misschien van leven."
Kledingwinkel 'Les Deux' in de Nieuwlandstraat
houdt opheffingsuitverkoop. In maart '84 begon
Christel Messellnk samen met een vriendin met
de winkel, maar al gauw bleek dat het voor twee
personen financieel niet haalbaar was. Christel
ging alleen door, maar heeft nu besloten te
stoppen. Waarom?
"Je moet ontzettend veel doen om je winkel
draaiende te houden, bijvoorbeeld iedere dag
nieuwe kleren ontwerpen en maken tot 's avonds
laat. Het is bijna hetzelfde als in huis ge
kluisterd zitten, je hebt bijna geen tijd meer
om andere dingen te doen. Het belangrijkste, als
je in het modewereldje zit, is dat je bijblijft,
dat je dingen kunt zien, dingen kunt ondernemen.
Zo wil ik best naar de modebeurs in Antwerpen,
met kleren voor de komende winter, maar hoe moet
dat? Moet ik dan de winkel sluiten? Het is een
cirkeltje als je alles alleen moet doen. Ik kan
geen dag weg.
"Voor één persoon is het loonvormend, als Je
genoegen neemt met zes- of zevenhonderd gulden
in de maand. Ik kom echt niet boven een uitke
ring uit. Het ligt er ook aan, dat het nu een
slappe tijd is. De winter, november, december is
de beste tijd, daar moet je dan weer een half
jaar van kunnen draaien. In de zomer verdien je
sowieso minder omdat de kleding goedkoper is,
terwijl je toch te maken hebt met dezelfde pro-
duktiekostenToen het even mooi weer werd
kochten de mensen wat meer, maar nu hoeft nie
mand nieuwe zomerkleding te hebben. Het probleem
is dat ze in de stad nu al beginnen met afprjj-
zen. Dat kan ik niet doen, omdat ik nog volop
aan het produceren ben.
"Ik maak alles zelf, behalve de sieraden. Ik
heb Tehatex gedaan en ben op het gebied van mode
met veel dingen in aanraking geweest, modefoto-
grafie en dergeljjke, maar ik heb niet echt een
opleiding gehad in het vervaardigen van kle
ding. Maar ik had drie jaar thuis gezeten en als
je dan de kans krijgt om iets te beginnen... De
manier waarop wij zijn gestart was eigenlijk de
omgekeerde wereld: we kregen eerst een winkel
en toen gingen we nog eens kijken hoe we die in
konden vullen. Als het anders was gegaan, was
ik nooit een winkel begonnen: dan had ik kol-
lekties gemaakt en geprobeerd die in produktie
te brengen om ze bij andere winkels te verkopen.
Dat is de enige manier waarop je er op een gege
ven moment geld aan over kunt houden. Je kunt
dan nóg een bepaalde eksklusiviteit houden, door
te zeggen dat de produktie maksimaal 50 mag zijn.
"We hebben al snel kontakt opgenomen met BKW met
de vraag hoe we het aan moesten pakken. Dat was
net in een vervelende periode toen iedereen daar
wegging; we hebben wel vier of vijf verschillende
mensen gesprokenJe kreeg dan van die antwoor
den als: begin maar, dan zie je wel wat je tegen
komt. Daar ben je natuurlijk niet mee geholpen.
"Op een gegeven moment kwamen mensen van de
RDK (de Regionale Dienst Kleinschalig werk) ons
even zeggen hoe we het moesten doen: we moes
ten sokken en dassen gaan inkopen, we moesten
kommerciëler zijn, we moesten eerst maar een kur-
sus voor ondernemers gaan volgen. Er waren wel
dingen bij die wij ook wilden, maar nog niet me
teen in het begin. We wilden eerst kijken wat
we zouden maken en of het aansloeg. Dan pas
kun je meer naar buiten treden, er wat winkels
bjjzoeken die geïnteresseerd zijn om je kleding
te verkopen, zodat je wat meer afzetpunten hebt.
Op grond van die keuze heeft de RDK besloten
ons niet meer te steunen.
Centrum voor Buitenlandse Vrouwen, Noordstr111
Tilburg, tel. 359043/359044.
Landelijk Steunpunt Vrouw en Werk, Koningslaan 11,
3583 GC Utrecht, tel. 030-522030
Provinciaal Opbouworgaan Noord-BrabantStations
straat 15, 5038 EB Tilburg, tel. 013-351535
Kamer van Koophandel en Fabrieken, Reitseplein
1, 5037 AA Tilburg, tel. 013-654122
Regionaal Dienstverlenigscentrum Kleinbedrijf,
Reitseplein 1, 5037 AA Tilburg, tel. 013-
654281
Centraal Instituut voor het Midden- en
bedrijf, Postbus 112, 1110 AC Diemen,
020-901071
Economisch Instituut voor het Midden- en Klein
bedrijf, Postbus 70012701 AA Zoetermeer, tel.
079-413634
Stichting Arbeidshulpverlening voor vrouwen in
de wijk, Keizersgracht 145 I, 1015 CK Amsterdam,
tel. 020-222399, buitenlandse vrouwen: Eudya Vos
Nederlands Centrum voor Buitenlanders,
638, 3500 AP Utrecht, tel. 030-334531,
naar Eusden Kutler, maandags na 14.00
Projektgroep Vrouw en Werkgelegenheid, p/a Direk-
tie Koördinatie Emancipatiebeleid, Mauritskade
37, 2514 HE Den Haag, tel. 070-714747
Buro Kleinschalig Werk, Goirkestraat 177, 5046
GH Tilburg, tel. 013-422343/426300
Federatie Experimentele Werkprojekten Noord-
straat 94, 5038 EK Tilburg, tel. 013-359612
Stichting Mens- en Milieuvriendelijk Ondernemen
(MeMO), Damrak 37 III, 1012 LK Amsterdam, tel.
020-268294
Stichting Fonds B.V.,
Amsterdam
Stichting Mama Cash,
Amsterdam
Triodosbank, Stationslaan 4, Postbus 55,
3700 AB Zeist, tel. 03404-16544
