de werkwinkel
onderneemsters
16
in-
Hoewel
houdt
na
af
in het begin
maar ik denk
het ging al
nog steeds.
Vroeger was het
tekst er duidelijk op stond, maar
De zaak liep
er maar net een
ze nu
aan een oplei-
Anne Melsen werkt nu 2J jaar bij drukkerij De
Werkwinkel. Na een afgebroken studie MO frans
en nederlands deed ze MO pedagogiek, kwam via
een werkverruimende maatregel als koördinatrice
terecht bij het Tilburgs Aktiegroepen Overleg en
ontdekte zo het drukkersvak. "Ik ben er per on
geluk ingerold, echt heel toevallig. Lou was er
al, hij had van een paar mensen drukken geleerd
en ik heb het weer van hem geleerd,
had ik heel slechte resultaten,
dat ik er wel gevoel voor heb en
snel vrij goed. En ik ontwikkel me
De klanten ontwikkelen ook méé.
al goed als de
er bewust niet gekozen is voor een kommerciële
aanpak kunnen de drukkersters er toch een loon
uit halen. Een heel ander 'bedrijf' is dat van
Hetty Verbeek. Ze runt een kapsalon en heeft een
werkneemster in dienst. De vrouwen van 'Black
Hair' moeten nog beginnen met haar kapperszaak.
Zij streven ernaar toonvormend te worden en als
je kijkt hoe andere kapsalons voor zwarte vrouwen
in andere plaatsen draaien, is dat ook beslist
haalbaar
'Aller handen' van Joke de Vries loopt
anderhalf jaar aardig. Ze hoopt er binnen
zienbare tijd een inkomen uit te kunnen halen.
Christel Messelink heeft, toen ze begon met 'Les
Deux', de hulp ingeroepen van BKW en RDK om de
zaak goed op poten te kunnen zetten. BKW liet
haar aan haar lot over en RDK probeerde haar
allerlei ideeën op te dringen,
redelijk, maar Christel hield
Na ruim een jaar heeft
te sluiten en
komen aan over,
besloten de winkel
ding te beginnen.
Samenvattend kan gezegd worden dat er mogelijk
heden zijn om goedlopende kleine bedrijfjes op te
zetten, maar dat een kommerciële aanpak en,
zeker in het begin, hard werken niet geschuwd
moeten worden. Wie in een gat in de markt duikt
(een suggestie voor Tilburg: een kledingwinkel
voor dikke vrouwen) maakt een goede kans.
er is vooruitgang in de eisen die de klanten
stellen aan het drukwerk. Het moet er mooi uit
komen te zien, het is niet zomaar een in el
kaar geplakte typtekst, maar er wordt gedacht
aan een foto, een kleurvlakje. Dat stelt andere
eisen aan het drukwerk. Vroeger was het denk
ik zo, dat inhoud ging boven vorm, het paste
niet binnen de principes van links om iets er
mooier uit te laten zien dan het was. Nü merken
ze, dat wanneer een blaadje niet aantrekkelijk
oogt, het niet wordt gelezen.
"De klantenkring is van oudsher alles wat zich
links van het midden beweegt in Tilburg en wat
probeert een mening te verkondigen. De drukkerij
is in 1978 opgezet om linkse groepen met een
klein budget een goedkoop middel te bieden om
iets uit te geven. Groepen als de Brabantse
Milieufederatie, Noorderligt, Studium Generale,
COC, de Vrouwenkrant.
"Van oorsprong zijn we een kringloopdrukkerlj.
Vanuit de alternatieve hoek, waaruit we ont
staan zijn, zijn ook wat principes meegenomen. Je
probeert je politieke ideeën tot uitdrukking te
brengen in bijvoorbeeld een demokratiese struk-
tuur binnen de drukkerij en in zoveel mogelljk
milieuvriendelijk werken. Nu is het grafiese vak
eigenlijk hardstikke smerig, maar wij proberen het
dan toch zo netjes mogelljk af te werken. Kring
looppapier is daarvan een voorbeeld. De meeste
drukkerijen willen daar niet mee werken want
het zou te stoffig zijn, de pers zou sneller vuil
worden en dergelljke. Wij hebben er niet zoveel
problemen mee. Vroeger was het aantal klanten
dat per se op kringlooppapier wilde drukken veel
groter dan nu. Vanuit esthetiese overwegingen
zijn veel mensen overgestapt op ander papier: de
kontrastwerking is groter, wit papier oogt mooier.
Voordelen van kringlooppapier zijn dat het niet
doorschijnt en dat het minder vermoeiend is voor
de ogen.
We werken loonvormend. Het is hard werken,
want wij zjjn goedkoop en willen het blijven. We
moeten zorgen steeds veel drukwerk te hebben.
Hier geldt echt het principe: wie niet werkt,
zal ook niet eten. Ons bestaan is in die zin
onzeker, dat de mensen die bij ons laten drukken
vaak afhankelijk zjjn van subsidie. Als Den
Haag of de gemeente de kraan dichtdraait,
het blad op te bestaan. Daar zouden wy nachten
van wakker kunnen liggen, maar het zy zo."
Een eigen bedryfje beginnen klinkt een heleboel
vrouwen aantrekkelijk in de oren. Een kleding
winkel of een fietsreparatiewerkplaats zijn het
onderwerp van vele fantasieën. Voor het echter
zover is, moet er nog heel wat gebeuren en moet
op veel vragen een antwoord gevonden worden:
hoe kom je aan geld en een goede ruimte, wat
voor plan maak je voor de komende jaren, hoe
werk je met anderen samen, wil je idealisties
bezig zjjn of streef je ernaar loonvormend te
worden?
Het ideaal was tot voor kort vaak het milieu
vriendelijk kollektlef, een groepje vrouwen zon
der al te veel deskundigheid - te grote kennis
verschillen zouden maar tot onderlinge spanningen
leiden - dat alleen voor vrouwen werkte. Er werd
niet gestreefd naar loonvormendheidwant kom-
mercieel bezig zjjn was mannelijk en dus vies en
bovendien zou de kreativiteit erdoor onderdrukt
worden. Tegenwoordig mag er anders over gedacht
worden. In de hierna volgende interviews willen
we diverse aspekten van kleine bedryven belich
ten en laten zien dat er verschillende manieren
zyn om het aan te pakken.
Anne Melsen is vennoot in een drukkerij.
