=töei
BOEKEN
11111
I I I
I
.„rzrrav
U44
BOEKHANDEL
politiek
Tel.: 013-435944
ZWARTE VROUWEN OVER ALLEDAAGS RACISME IN HET BOEK VAN
PHILOMENA ESSED
12
T
Joung
Street
literatuur feminisme
i
Véronique Nas
advertentie
Bessie
Philomena Essed, Alledaags Racisme,
Feministiese Uitgevery Sara, 1984
262 pagina's, ƒ27,50
'Alledaags Racisme' is een journalistieke
bewerking van een wetenschappelijk onderzoek
van Ph. Essed onder Surinaamse vrouwen in
Nederland en afro-amerikaanse vrouwen in
de V erenigde Staten, als afsluiting van
haar studie culturele antropologie aan de
unlversiteit van Amsterdam.
Eerder verscheen van haar een ertikel over
dit onderwerp: Racisme en feminismeSocilis-
ties-Feministiese Teksten 7, Sara 1982.
paars 306 pag. ƒ29,50
284 pag. ƒ27,50
180 pag. ƒ34,50
En boeken van Linda Brent, Mariana Ba,
Head, Miriam Tlali e.v.a.
tas te winkelen of door ongevraagd haar
tas by de kassa achter te laten. Dit soort
verhalen moet toch zelfs de meest verstokte
zwart-wit-kleurenblinde toch duidelijk maken
dat racisme in Nederland niet meevalt.
Na de Surinaamse vrouwen komen de afro-
amerikaansen aan bod. By hen lykt er een
minder groot taboe te zyn om over racisme
te spreken. Heel instruktief is het verhaal
van de vrouw die in een witte feministiese
boekhandel werkt.
Deze verhalen lezen prettiger omdat er
telkens maar één vrouw aan het woord is,
terwyl de Surinaamse verhalen verknipt zyn
en de citaten zyn gerangschikt naar onderwerp.
Philomena Essed legt tussendoor uit wat
er precies wordt bedoeld en wat de politieke
betekenis is van de verhalen van de vrouwen.
Dat is jammer omdat je dan telkens je weer
moet realiseren welke vrouw er aan het woord
is. Ik denk dat de verhalen op zich ook
wel voor zichzelf zouden spreken.
Ik voelde me by het lezen van dit uitsteken
de boek, niet op elke pagina de Witte Onder-
drukster, af en toe viel er ook wel te lachen.
Byvoorbeeld als Philomena Essed schryft
dat je als Surinaamse wel even moet slikken,
als je by de bakker bent en je ziet dat
het winkelpersoneel het brood met dezelfde
hand aanpakt, waarmee zojuist wisselgeld
is terug gegeven. En wy maar denken dat....
Sandra
-123ru Street 127 pag. ƒ19,70
- Myn straat heeft geen naam 260 pag. ƒ14,50
Alice Walker
- De kleur
- Meridian
- Verliefd
180 pag. ƒ26,75
van een vrouw 257 pag. ƒ26,7
een man 166 pag. ƒ18,50
39 pag. ƒ16,95
Stadhuisplein 356 A 5038 TH Tilburg
Prachtige boeken van zwarte schryfsters.
Toni Morrison
- Zwarte lokvogel 289 pag. ƒ29,90
- De hemelvaart van Solomon 382 pag. ƒ34,85
- Het blauwste oog 168 pag. ƒ19,50
Astrid Roemer
- Nergens ergens
- Over de gekte
- Een vrouw van
- En wat dan nog
Buchi Emechata
- Als een tweederangs burger 245 pag. ƒ9,90
- De zegeningen van het moederschap 245 pag.
ƒ23,50
Racisme is trendy in de witte vrouwenbewe
ging, maar dat betekent niet dat zwarte
vrouwen daar iets mee opschieten. Hoe vaak
wordt er niet zuchtend opgemerkt dat we
weer met alleen witte vrouwen by elkaar
zyn, of er wordt gekonstateerd dat er geen
zwarte vrouwen in het vrouwencentrum komen.
Natuurlyk is het niet genoeg, zoals Renate
Dorrestein terecht opmerkte in de laatste
Opzy, om blymoedig vast te stellen dat je
"weer een stuk racisme in jezelf hebt ontdekt"
Toch is dat wel een eerste stap om verande
ringen by jezelf mogelyk te maken. Als je
daarna ten minste ook de volgende stappen
zet. Daarby behoort in ieder geval het besef
dat anti-racisme deel behoort uit te maken
van je feministiese bewustzyn, omdat de
onderdrukkingsmechanismen van seksisme en
racisme dezelfde kenmerken hebben.
Dat is een van de dingen, die in 'Alledaags
Racisme' aan de orde komen. Daarom ook is
het boek van Philomena Essed voor witte
feministiese vrouwen van belang.
In Nederland zyn, in tegenstelling tot
de Verenigde Staten en Groot-Brittannië
nog maar weinig publikaties over racisme
verschenen. Daarin wordt bovendien nauweiyks
aandacht geschonken aan de ervaringen van
zwarte vrouwen met racisme. In 'Alledaags
Racisme' komen zy wel aan het woord: 14
Surinaamse vrouwen in Nederland en 9 afro-
amerikaanse vrouwen in de Verenigde Staten
vertellen over haar dagelykse ervaringen
met racisme. Al benoemen de Surinaamse vrou
wen iets niet gauw als racisme, zeker omdat
ze gesocialiseerd zyn om 'er boven'te staan,
en om de schuld by haarzelf te zoeken als
ze problemen hebben met racisme, toch hebben
ze allemaal een feilloze intuïtie situaties
en ervaringen te herkennen als zynde inherent
aan een racistiese samenleving.
Het is schokkend te lezen hoe dat haar
leven beheerst. Er is geen sprake van dat
ervaringen met racisme incidenten zouden
zijn, zoals de kamerverhuurder die niet aan
zwarte mensen verhuurt, of dat racisme het
monopolie van de centrumparty zou zyn. Wat
de vrouwen vertellen betreft ervaringen
op het werk, op school, op straat, in winkels,
in de tram, direkt haarzelf betreffend,
of indirekt de andere zwarte mensen in haar
omgeving. Een voorbeeld: een van de Surinaamse
vrouwen vertelt hoe het personeel in een
winkel onmiddeliyk als ze binnenkomt op
haar afstormt. Uit schulbewuste vriendelyk-
heid? Nee, omdat ze als potentiële winkeldie-
vegge wordt gezien. Verschillende vrouwen
proberen dit soort situaties te vermyden
door uitsluitend met een geheel doorzichtige
