big brother en de bijstandsvrouwen
14
te krijgen over mensen gebruikt
ze
de
ze
kan
weer in het
In Middelburg dreigde een bijstands-
wegens huurschuld uit huis gezet te
Zij krijgt geen uitkering meer sinds
84, nadat iemand anoniem verteld
al twee jaar met een vriend zou
Sociale rechercheurs hadden
veillance. We bellen niet aan om iets te
vragen of om het huis te doorzoeken. We
kijken meestal naar binnen als we langs
rijden of langslopen. Of we letten erop
of de auto van de man regelmatig buiten
voor de deur staat. Wij rapporteren dan
na verloop van tijd aan de gemeente en die
kan maatregelen nemen. Het gaat niet om
strafrechterlijke zaken. De gemeente handelt
het administratief af. Dat is ook simpeler
wat betreft de bewijsvoering want bij
administratieve afhandeling moet de betrokkene
aantonen dat de beschuldigingen niet waar
zijn." De politie van Oudenbosch maakte
(maakt) lijstjes met tijden van binnenkomst
en weggaan van mannen bij bijstandsvrouwen.
Na Kamervragen van de PPR verklaarden de
minister van Justitie Korthals Altes en
staatssecretaris van Sociale Zaken De Graaf
dat het normaal is dat de politie bij zulk
soort controles betrokken wordt.
Nog een mogelijkheid voor de sociale
diensten om strafkortingen te geven of om
uitkeringen in te trekken is naar aanleiding
van (anonieme) tips. Het schandaal "Edam"
is hier een voorbeeld van. Hier ging het
om een kort geding dat een bijstandsvrouw
aanspande tegen haar buurman (november '84).
Deze buurman is adjunct-directeur van de
sociale dienst in de gemeente Volendam-
Edam. De bijstandsvrouw wilde met het kort
geding bereiken dat de man zou stoppen met
het bijhouden van aantekeningen over haar
persoonlijke leven. Ook dat hij deze gegevens
niet langer zou doorspelen naar de sociale
dienst. Gebleken was namelijk dat hij al
zes jaar lang de bijstandsvrouw nauwlettend
in de gaten hield. Het kort geding werd
door de vrouw ge wonnen, maar in hoger
beroep werd zij in het ongelijk gesteld.
Zij kreeg wel weer een uitkering omdat zij
niet aantoonbaar met iemand samenleefde,
maar de buurman mocht haar best in de gaten
houden
Kort geleden kwam zoiets
nieuws
vrouw v
worden
oktober
had dat
samenwonen
gepost bij haar huis en bevestigden het.
De vrouw (Els) moest maar bewijzen dat het
niet waar is. Els werd gedwongen een papier
te tekenen waarin ze toegaf al twee jaar
samen te wonen, en ze moet de uitkering
van twee jaar gaan terugbetalen. Een bedrag
van 48.000 gulden. Els krijgt nu van
gemeente nog een schijntje geld waar
net van kan leven, maar de huur etc.
Vrouwen die een bijstandsuitkering ont
vangen worden in toenemende mate gekort.
Niet alleen in hun financiële mogelijkheden
maar ook hun sociale leven wordt steeds
minder vrij. Zodra een bijstandsvrouw samen
met een man wordt gezien rijst het vermoeden
van een zogenaamde economische eenheid
en kan haar uitkering worden stopgezet.
Mensen worden in Nederland nog steeds niet
als een individu gezien, maar als deel van
een stel waarbij de ene (meestal de man)
geacht wordt de ander te onderhouden.
Door de overheid worden regelmatig uit
gedaan over "het vele misbruik van het
sociale zekerheidsstelsel". Deze uitspraken,
verbreid door de media, gecombineerd met
de toenemende crisis en het groeiende aantal
mensen dat in aanmerking komt voor een uit
kering zorgen ervoor dat deze controle van
mensen aanvaard wordt. Terwijl men daar
in de zeventiger jaren niet mee aan moest
komen
Dat die controle inmiddels wel erg ver
gaat hebben veel mensen nog niet in de gaten.
De controlerende functies van de sociale
diensten worden in ere hersteld en uitgebreid.
Er worden sociale rechercheurs aangesteld
die tot taak hebben de gangen van "uitkerings-
trekkers" na te gaan. Sociale rechercheurs
verrichten dus a-sociaal werk; zij bespioneren
mensen om redenen te vinden waarom hun uit
kering stopgezet kan worden. In het geval
van bijstandsvrouwen is het dan aan hun
om te bewijzen dat zij geen economische
eenheid vormen met een ander. Vrouwen worden
op deze manier enorm belemmerd in hun vrijheid
om contact te zoeken met andere mensen.
In november vorig jaar liepen er al 450
van die rechercheurs rond en hun aantal
groeit nog steeds. Hun wijze van onderzoek
varieert van het tandenborstels natellen
tot informeren of de betreffende bijstands
vrouw antikonceptiva gebruikt en zo ja, waar
voor dan wel.
Om gegevens
de sociale dienst ook andere bronnen.
In oktober vorig jaar kwam de gemeente
Oudenbosch in opspraak toen bekend werd
dat zij de gemeentepolitie inschakelt bij
het opsporen van steunfraude. Bij een vermoeden
van fraude wordt de politie ingeschakeld
om de levenswandel van die mensen in de
gaten te houden.
Adjudant Hettema vertelde aan een Volkskrant-
verslaggeefster hoe de controles in zijn
werk gaan. "De gemeente heeft bijvoorbeeld
een geval waarin man en vrouw officieel
gescheiden zijn maar volgens meldingen toch
bij elkaar wonen. Dan willen wij dat wel
controleren tijdens de avond- en nachtsur-
