III
4
EVEN LOEIDEN DE SIRENES
skriptie
I
Anne Smit
Maaike Kiestra
vanwege het al eeuwen heersende waarden
patroon van het rooms-katholieke geloof.
Voor kunstenaars waren er weinig andere
voorbeelden dan de kerkschildersmeestal
mannen. Vrouwen konden zich, aldus de
skriptie"toeleggen op het borduren van
priesterkleren musiceren of jurkjes
van de eigen dochters borduren". Als ze
iets meer wilden, mocht dat wel, zolang het
gezin er maar niet onder leed en als het
maar niets kostte. Dit gold in die tijd
- en nu soms nog steeds - voor de meeste
aspiraties van vrouwen die verder reikten
dan de keuken.
"Het is een moeilijk, maar leuk vak. Levendig.
Er gebeuren altijd wel nieuwe dingen. Het
is alleen jammer dat de kunst vaak sneller
gaat dan het publiek."
Deze skriptie kost ƒ25,- en is te bestellen
bij Hanneke van Overbeek, tel. 36 01 80.
opvoeding. Ook wordt gezongen over fijne en
minder fijne relaties. Soms zijn de liedjes
minder tijdloos, zoals het lied over de abor
tuswet dat op de elpee staat. In het COC
zong het koor (op verzoek) oude nummers,
afgewisseld door een paar nieuwe. Aangezien
het hele optreden maar een half uur duurde
hoorden we dus maar een paar nieuwe liedjes.
Daarbij was een mooi en gevoelig lied over
Nicaragua, dat door José alleen gezongen
werd. Min of meer actueel was ook een lied
over de homodemo in Amersfoort. De meeste
liedjes werden door de hele groep gezongen
die nu echter maar uit negen vrouwen bestond.
In het pand waren ongeveer vijftig vrouwen
aanwezig onder wie een groot aantal fans,
zodat het tekort aan stemgeluid ruimschoots
werd vergoed. Er werd lolgetraptveel gela
chen en meegezongen, maar vijf piek voor een
halfuurtje is toch wel duur.
Tegenwoordig zijn de zaken veranderd:
de nadruk binnen de kunst ligt meer op
oorspronkelijkheid dan op traditionele,
herkenbare vormentaal. Ook de positie van
de vrouw in de kunst is veranderd: ze
voelt zich gelijkwaardig aan mannelijke
kunstenaars. Specifieke "vrouwenkunst"
bestaat niet meer. Zowel mannen als vrouwen
gebruiken allerlei materialen en vormen.
Het enige verschil in houding tussen mannen
en vrouwen, dat in de skriptie gesignaleerd
wordt, betreft kinderen. Vrouwen houden in
hun karriereplanning rekening met het al
dan niet krijgen van kinderen en ze vinden
hun kinderen over het algemeen belangrijken
dan hun werk, al proberen ze beide zoveel
moge lijk te kombineren.
Al met al is het een lezenswaardige en
interessante skriptie. Behalve in de inlei
ding, waar gebruik wordt gemaakt van weten
schappelijk taal, is het taalgebruik vaak
persoonlijk en niet al te moeilijk. Het thema
'vrouw en kunst' zal voor veel vrouwen
herkenning oproepen, omdat voor 'kunst'
vaak ook ander werk ingevuld kan worden.
In de skriptie "Van kerkschilder tot beel
dend kunstenaar", waarmee de Tilburgse
sociologe Hanneke van Overbeek in augustus
van dit jaar afstudeerde, wordt een beeld
gegeven van de veranderingen die in deze
eeuw hebben plaatsgehad in de Tilburgse
samenleving en in de manier waarop kunste
naars de hen omringende wereld beleven.
Hoewel de auteur in haar voorwoord zegt
het sociologies jargon zoveel mogelijk te
vermijden, zal voor niet-sociologen en zeker
voor niet-wetenschappers de inleiding van
haar skriptie nogal taai zijn. Hierin worden
verschillende theorieën uiteengezet, waarop
het verhaal gebaseerd is. Ma de inleiding
wordt echter een eenvoudiger taalgebruik
gehanteerd, waardoor ook "leken" het verder
goed kunnen volgen.
Als een van haar uitgangspunten neemt
Van Overbeek het thema 'de kombinatie van
vrouw en kunst'. Er zijn nog steeds weinig
vrouwen met een regelmatige kunstproduktie
èn een stel kinderen. Wel is het totale
aantal vrouwelijke kunstenaars in deze eeuw
sterk toegenomen.
Aan de hand van citaten uit interviews
die zij met kunstenaars heeft gehouden,
vertelt Hanneke van Overbeek over de wereld
van de kunst, die voor veel mensen vrij
duister is, en de relatie tussen deze
wereld en de dagelijkse wereld, zoals wij
die allemaal kennen. Hierbij trekt ze regel
matig vergelijkingen met de wereld van de
wetenschapper, die waarschijnlijk evenmin aan
veel mensen bekend is. Toch is haar verhaal
helder en levendig, mede dankzij de vele
aanhalingen
Van Overbeek toont aan, dat de Tilburgse
samenleving tot de tweede wereldoorlog nog
traditioneel te noemen was, voornamelijk
Op vrijdag 21 september gaven de Sirenes een
kort konsert in het COC-pand aan de Koestraat.
Dit feministisch vrouwenkoor leidt een bloei
end bestaan en treedt gemiddeld een keer per
week op. In 1978 werd het koor in Leiden
opgericht en in '82 brachten ze hun eerste
en tot nu toe enige elpee uit. De groep
bestaat uit zestien vrouwen, die met z'n
allen een behoorlijk geluid kunnen produceren
- vandaar ook de naam Sirenes, die dus niet
alleen verwijst naar lieftallige wezentjes
uit de Oudheid maar ook naar onvervalste
hardloeiende sirenes, alarmtoeters weet je
wel -
Begeleid door drie gitaren brengen ze
lachwekkende en ironische liedjes ten gehore.
De teksten gaan veel over de seksuele
frustraties die vrouwen overhouden aan hun
meer uit tot relativeren dan het andere. Aan
ernstige kunst valt gewoon niets te rela
tiveren. Het gaat erom hoe iets uitgebeeld
wordt
"Waarderen van kunst heeft veel te maken
met het invoelen van dingen. Als je droomt,
zie je ook vaak abstrakte beelden. Een
gevoelig mens die ervoor openstaat reageert
op een werk dat scherp is en goed. Maar de
meeste mensen sluiten zich af voor gevoe
lens, zijn bang. Je hebt mensen die ervoor
openstaan, maar die toegeven dat ze er ne't
nog niet aan kunnen komen. Met hen kun je
praten. Maar als je mensen hebt die de oren
dichthouden en toch vragen, weet ik niet
wat ik ermee moet. Abstrakte kunst kun je
gewoon nauwelijks uitleggen."
