Pastoraat voor
Portugezen
in Rotterdam
Hoe ik die nacht beleefde
DE GROENE LIJN
tussen stad en platteland
Nederlands rundvee over de hele wereld
Uit een
Ulicotens dagboek
mi
Schoolartikelen:
De Nieuwe Magneet
Alphen
1
il
|g^
I
r
or
Bondag 28 mei 1944
Weekblad" - vrijdag 24 augustus 1979
11
itter
P.G.
X)
/•wij
-t-
t
angs
nen.
dat
d in.
Okg
en
als
en
iw
id-
>m
tal
de
m-
iar
tse
ik-
tle
hij
aar
10
hij
ien
ter
op
tof
rot
Irie
de
/as
Ier-
"Ons
Jto
au.
der
te
de
ge-
Ik
aen
de
tort
iter
iets
tog
Zelf
ren
ng.
een
in
lere
kan
arte
17
-
J j
Hoewel de gesteldheid van bodem en klimaat
in Nederland op zichzelf niet zó uniek te
achten zijn, heeft de combinatie er van de
bewoners van de lage landen aan de Noordzee
al heel vroeg aangezet tot specialisatie in de
richting van de melkveehouderij. Oude schrif
turen getuigen daar van. Vanouds hebben de
Nederlandse boeren met veel liefhebberij de
veeteelt beoefend en zich daarin, door de
generaties heen, grote bekwaamheid verwor
ven. Tot ver over onze grenzen kreeg dat al
vroeg bekendheid.
De verspreiding van Nederlands vee over de
hele wereld is aanmerkelijk. Rasnamen als
"Holanda" en "Friesian" leggen daar blijvend
getuigenis van af. In Zuid-Afrika lopen bij
voorbeeld zwartbonten, die terugvoeren op in
1854 uit ons land geïmporteerde dieren. Drie
jaar later vond de eerste aankoop van dieren
door een Amerikaanse fokker plaats. De
daarop volgende ontwikkeling leidde er toe,
dat daar in 1871 een stamboek voor zwartbont
rundvee werd opgericht. In geheel Noord-
Amerika maken de zwartbonten nu rond 80%
van de melkveestapel uit. Niet ten onrechte
kennelijk prees Prof. Roberts, toentertijd
rector van de beroemde Cornell Universiteit in
de staat New York, zich gelukkig dat hij in de
zomer van 1877 enige tijd in Noord-Holland en
Friesland doorbracht. "Als er ergens op de
aardbodem een goed constant melkras is, dan
hebben de Nederlanders dat", zei hij.
Ook in Groot Brittannië bestaat de melkvee
stapel voor rond 80% uit zwartbonten. Het
stamboek van de Britisch Friesians dateert
daar weliswaar eerst uit 1909, maar men ging
daar van start met talloze dieren die al vóór
1892 aangevoerd waren. Sindsdien is het
destijds overheersende Dairy Shorthornras tot
een bescheiden positie teruggedrongen.
Overigens was in vroeger eeuwen al vanuit
Nederland bijgedragen tot de vorming van dit
ras. Buitenlandse belangstelling heeft dan
ook, in de jaren zeventig van de vorige eeuw,
ly.A
Drie graven van deomgekomen vliegers op het KerKnot te unze.
Het stoffelijk overschotvan de vierde is onlangs overgevlogen naar Nieuw-Zeeland.
De anderen bij ons die op het moment van de
klap achter het huis stonden waren onmiddel
lijk gaan liggen. Zij dachten niet anders dan
dat en 'n bom achter op de Maalkant was ge
vallen. Van die luchtdruk hadden zij niets ge
voeld.
Allen waren het er over eens dat er nog nooit
zo'n harde klap geweest was.
Het was nu iets stiller in de lucht. Maar dan
plotseling hoorden we vanuit het oosten een
heel laag vliegtuig aankomen.
We zagen het niet, maar het moet heel laag
geweest zijn. Nauwelijks was 't voorbij of het
werd gevolgd door anderen. Links, rechts en
vlak over ons huis raasden ze over ons heen.
Groepen Duitse jagers dachten we. Iedereen
was nu even bang. We drukten ons vast tegen
de muur aan en hielden onze oren dicht. Dan
plotseling boven de schuur mitrailleurgeknet-
ter, korte en lange stoten wisselden elkaar af.
Ineens zagen we boven het schop een vuur-
streep door de lucht gaan. Ze werd groter en
feller. Er stond een vliegtuig in brand. Het was
duidelijk te zien. Het ging schuin naar beneden
in zuidelijke richting tot dat het achter de bo
men verdween. Even later een flauwe lichtflits
en een zwakke heel verre klap. Als het nu maar
'n mof is zeiden we tot elkaar, dan is het zo erg
niet.
Nog geruime tijd trokken grote stoeten bom-
memwerpers hoog langs de met sterren be
zaaide hemel De laagvliegende jagers waren
nu weg.
Wat wij de laatste tijd missen is het luchtaf
weergeschut in Gilze. Ze schieten daar prak
tisch nooit meer. Ook overdag niet.
Rond vier uur was 't stil geworden, 't Was me
nogal 'n nacht geweest.
Bovenstaande heb ik vanmorgen al vroeg in
mijn dagboek geschreven. Het is nu twee uur
in de middag. Buiten is het bloedheet.
Daarnet trokken weer twee formatie's Ameri
kaanse forten over. Ik telde er in totaal 54. Ook
kruisten er veel beschermende iaaers rond.
De klap vannacht is volgens ik daarnet hoorde
tóch een vliegtuig geweest. Het moet neerge
stort zijn vlak achter Chaam. Op verschillende
plaatsen waren er ruiten gesprongen. Het
brandende vliegtuig, dat bijna iedereen gezien
heeft is terecht gekomen in Wortel.
HALF ELF
Ik sta nu op 't punt om naar bed te gaan. Van
middag tijdens het lof zat de kerk tjokvol. De
mensen konden allemaal niet zitten. De
pastoor sprak nog over vannacht. Wij leven in
zeer kritieke dagen zei hij. Elk uur van de dag
en de nacht staan we bloot aan grote rampen.
Hij maande aan tot veel bidden. Hoeft de pas
toor echt niet te doen, want de mensen bidden
wel uit hen zelf. Ze worden bang.
Ik hoop dat we vannacht wat kunnen slapen.
Het zal niet meevallen denk ik, 't is zó ontzet
tend warm.
OPROEPI
Tot zover mijn notities van zondag 28 mei
1944. Als ik mijn dagboek verder doorblader
blijkt dat deze nacht een klein voorproefje is
geweest van wat ons allemaal nog te wachten
stond voordat Ulicoten op 28 oktober 1944
werd bevrijd. Ik heb het allemaal vrij nauw
keurig genoteerd van dag tot dag en ben daar
achteraf erg blij mee. Ik weet nu heel veel van
wat er het laatste jaar van de oorlog in Ulico
ten en omgeving is gebeurd.
Als iemand in ons verschijningsgebied even
eens een oorlogsdagboek heeft bijgehouden,
zou ik daar heel graag mee in contakt komen.
Wij kunnen dan de notities vergelijken. Mijn
dagboek loopt vanaf 1 november 1943 tot
1953. Neem contakt op met P. Geerts,
Baarleseweg 18, Alphen. Telefoon 04258-1255
uitgegroeid tot het grootste christelijke pel
grimsoord ter wereld. Vanwaar dee indruk
wekkende belangstelling? In Fatima lijkt de
nadruk te liggen op bekering, gebed en zelfs
boete. Zijn dét nu de aspecten van het christe
lijk geloof, die anno 1979, mensen uit Portugal
en alle kontinenten er toe bewegen lange en
ongemakkelijke reizen te ondernemen?"...
Vanuit deze achtergronden trachten we een
geloofsgemeenschap op te bouwen, die zich
ontplooit in samenwerkend dienstverband.
Hoogtepunten blijven de wekelijkse Eucharis
tievieringen, waaraan ook Kaap-Verdianen,
Brazilianen, deelnemen. Veel aandacht wordt
besteed aan huis- en ziekenbezoek. In het
nieuwe centrum welzijnszorg is er nu ook
ruimte voor vergaderingen, parochieraad,
naaicursus, taallessen, vrouwenclub, enz.,
enz.
Ons werk is dus simpel en eenvoudig. Het stelt
niet zo heel veel voor.
Niet méér en niet minder dan een poging om
de vreemdeling onder ons uit zijn isolement te
halen, een stukje "thuis" te geven in een ont
moeting van mens tot mens.
Missao Catolica Portuguesa, Padre Florencio
Bernaerts M.S.C., Karei Doormanstraat 137,
Rotterdam, Tel. 010-144577.
Missao Catolica/de Lingua Portuguesa (Wel
zijnszorg Portugees-taligen), Hondiusstr. 39a,
Rotterdam, Tel. 010-259114.
de omgekomen vliegers op het kerkhof te Giize.
bijgedragen tot de oprichting van het Neder-
landsche Rundveestamboek in 1874 en van
het Friesch Rundveestamboek in 1879. Kopers
van elders wensten immers, begrijpelijkerwijs,
gewaarmerkte afstammingsgegevens van
aangekochte dieren. Ruim een eeuw lang al
worden door de Nederlandse stamboeken
deze gegevens verstrekt.
Kenmerkend voor de zwartbonte koeien, waar
ook ter wereld, is hun grote melkrijkheid.
Buiten Noord-Amerika (inclusief Canada),
waar zuivere vleesrassen in de vraag naar vlees
voorzien, onderscheiden de zwartbonten zich
in tweede instantie ook door een goede
vleesproduktie. Ongeacht haar produktietype
steunt de zwartbonte koe op een hoge
groeisnelheid die mogelijk gemaakt wordt
door een efficiënte voederomzetting. Deze
laatste ligt ook ten grondslag aan haar grote
melkrijkheid.
Talentvolle fokkers, ook in het buitenland,
hebben eveneens uitstekende resultaten we
ten te bereiken met (van oudsher) Nederlands
materiaal. Voor de Nederlandse fokkers is dit
te meer een aansporing om nog betere dieren
te fokken. Dat hierbij tastbare resultaten
worden geboekt blijkt onder andere uit de
stijging van de gemiddelde melkproduktie tot
zo'n 5.000 liter per jaar per koe in ons land.
Vanaf 1970 heeft deze ruim 100 kg per jaar
bedragen. De omvangrijke vraag naar Neder
lands vee in de afgelopen decennia - uit 25 30
verschillende landen - stoelt dan ook, terecht,
op de reeds eeuwen lang in ons land met zorg
doorgevoerde specialisatie in de melkvee
houderij.
Een goed beeld zal daarvan dit jaar tijdens de
jubileumkeuringen van het NRS en FRS te
krijgen zijn. Het FRS viert op 11 en 12
september in Leeuwarden haar eeuwfeest; het
NRS toont de zwartbonten op 8 september in
Utrecht. De dag daarvoor maken, ook in
Utrecht, het roodbonte Maas-Rijn-IJssel
(MRIJ) vee en het Groninger blaarkop-vee hun
opwachting.
In de trein van Lissabon naar Faro praat ik wat
met de conducteur. Vragend naar wat hij ver
dient, noemt hij een waarde van f 300, per
maand. Ja, hij weet dat zijn landgenoten in de
havens en fabrieken van Rotterdam het vier
voudige verdienen.
In het trappenhuis van de kathedraal van
Lissabon ligt een meisje van 20 jaar. Naast
haar twee krukken en een centenbakje. Op
haar tiende jaar raakte zij verlamd. Sindsdien is
dit zinloos liggen wachten haar dagtaak en
enige bestaansmogelijkheid.
In de overvolle stoptrein Lissabon-Fatima rei
zen veel vrouwen met kinderen, schuchter
maar onverstoorbaar bedelend van coupé naar
coupé. De dame tegenover me moet haar
woede kwijt: "Schande in dit land, dat de re
gering daar niets aan doet".
Wie door Portugal reist, genietend van de
prachtige natuur, zich thuisvoelend in dit
vriendelijke gastvrije land, keert toch terug
met een beeld van menselijke ontluistering in
vormen van werkloosheid, armoe, gemiste
kansen.
Portugal is een verscheurd land. Door nood
gedwongen emigratie valt het volk in stukken
en brokken uiteen. Twee en een half milioen
Portugezen, het vierde deel van de bevolking,
leeft "in de vreemde". Een relatief klein getal
(8000) leeft onder ons in de randstad, vooral
Amsterdam en Rotterdam. Deze massale
volksverhuizing vormt een lijdensweg voor
miljoenen, vóór het vertrek: werkloosheid,
frustratie, armoe en nè hun vertrek: ontworte
ling, eenzaamheid, heimwee, vervreemding.
Daaraan wil de kerk iets doen, in aangepaste
vormen van begriop en hulpverlening. Dit volk
is van huis uit katholiek. Wat de inhoud van dit
"zuidelijk" geloof ook moge zijn, het zit diep
"ingebakken" in land, volk, kuituur en levens
beschouwing. In ieder geval is dit geloof een
kultuurwaarde, die gevoelsmatig het leggen
van kontakten zeer gunstig beïnvloedt, vooral
wanneer de pastor, door toeval, ook nog hun
taal spreekt. Hun geloofsvisie wordt nogal
sterk gekleurd door Fatima.
Wie "Fatima" zegt, raakt gevoelige snaren.
Rex Brico schrijft in Elseviers-Magazine: "Fa-
timals een merkwaardig fenomeen. Of je het
evangelie belijdt of Marx, wonderen naar het
rijk der fabelen verwijst of ze juist als tekenen
van geloof beschouwt: het feit valt niet te
ontkennen, dat Fatima tussen 1917 en 1979 is
r ze- ---
Naar aanleiding van dit verhaal opgesteld door
■driaan van Riel uit Alphen, heb ik in mijn
dagboek opgezocht of ik van dit nachtelijk ge
beuren iets had opgetekend. En inderdaad,
heel uitvoerig heb ik hiervan notities gemaakt.
Ik woonde toen op de Maalkant in Ulicoten.
Hieronder laat ik volgen wat ik ruim 35 jaar ge
leden over deze nacht heb opgeschreven.
Pinksterzondag 1944. Veel zijn wij de laatste
tijd gewoon. Overvliegen van honderden
bommenwerpers op weg naar Duitsland ma
ken wij nu praktisch dagelijks mee. Als we in
de donkere nachten ergens 'n brandend vlieg
tuig omlaag zien storten doet ons dat heel
weinig. We zijn er aan gewend. Het gebeurt zo
dikwijls!
Baar de nacht die voorbij is, was er een die we
niet gauw zullen vergeten. Het was 'n ver-
schikkelijke nacht.
Iets voor twee werd ik wakker. Zwaar dreunde
Wet de formaties bommenwerpers over Uli-
®ten. Ik sprong uit mijn bed, want ergens
toepten wij toch altijd op sensatie. Dit on
danks alle gevaren die er mee samen hingen.
Staande op een stoel ging ik langs de kant van
Gilze door het dakraampje hangen. De nacht
was zwoel en wolkenloos. Maar al is de nacht
nóg zo helder, je ziet de bommenwerpers
nooit, of ze moesten toevallig voor de maan
doo. vliegen.
Nauwelijks stond ik daar of er werd een alles
verblindende lichtkogel afgeworpen. In 't eer
ste laar van de oorlog hadden we dat al vaak
gezien, maar de laatste tijd eigenlijk nooit
■eer.
Ongelooflijk sterk was deze lichtkogel. Alles
was hel verlicht. De huizen achter de Maaikant
de bomen en de verre bossen, alles! I
I ^|Was of de gehele wereld in brand stond, 't
l Was adembenemend mooi.
■UCHTGEVECHT
Dan plotseling hoorde ik boven het gedreun
van de bommenwerpers uit op verschillende
plaatsen mitrailleurs knetteren, 'n Luchtge-
veent. Er zaten Duitse jagers tussen. Automa
tisch trok ik mijn hoofd een weinig terug, maar
kon toch niet laten te blijven kijken, al waren
we nog zo dikwijls gewaarschuwd bij luchtge-
veenten dekking te zoeken en zeker niet boven
te blijven.
I ^eJich|ttogel die ongeveer boven Chaam hing
«kte langzaam omlaag en werd geleidelijk
weker. Tenslotte doofde hij helemaal uit, maar
WS- op dat moment nog vrij hoog, 't Was in
eens pikdonker. Het felle licht van de kogel
at' mij denkelijk wat verblind. Na een paar
minuten hielden de mitrailleur-salvo's op.
teeds opnieuw vlogen nieuwe golven vlieg-
tuigen recht boven mijn hoofd. Ze vlogen vol-
9 os mij alle kanten op. Er hing iets akeligs in
lucht en ik had het er niks meer mee. Ik had
gevoel nog nooit gehad.
ho °!?rde nu dat d® rest bij ons allemaal naar
pi6n was gegaan. Ze riepen dat ik ook
r oeneden moest komen. Net wilde ik van
Gill8*06 springen of ik zag tussen Chaam en
te ergens een enorme vuurgloed, als van
Har ^Pioffing. Vrijwel meteen volgde een
harlr °nvoorste!baar hard, dat dit wel de
har r u was d’e 'k tot nu toe ooit gehoord
k"ry® kiaP ging gepaard met een verschrik-
I selllJC,^ruk' zo erg dat bet geen haar
I Ik IX® lk sioeg niet stoel en al achterover.
I koe "reu even naar adem en moest 'n paar
I zün n omdat ik het gevoel had doof te
I Z, aarschijnlijk had ik die luchtdruk zo
I klp;nJeVen sterk gevoeld omdat ik voor de
I fewair?9ening van kiet dakraam stond. Ik was
I maar i,1 x geschrokken en wist nu ineens niet
I Ik hart 2-è Sn,a,ik .naar beneden moest komen.
olne- eige?lijk niets gezien dan die felle vuur-
fcr v)-9eV0.lgd door die ontploffing.
ziin riT9tuig k°n bet volgens mij niet geweest
fP'daar *as de klap te hard voor.
aak, n zware bom, die brand veroor-
Lle^ *1U'S zagen wij de vuurgloed
tater 1Jk verflauwen, maar zeker 'n kwartier
Bodarht°n weJoch nog tegen de lucht een
■°aachtige schijn.
