Baarle in de Branding
I
Brazilië
Bejaardenbond
Alphen
„HET CIELLEKE
KANTOOR
VERKOOPAFDELING
R
Handelshuis ’SINT ANTONIUS’
Jl
I
LE
I
BIOSCOO
GILZE
10
GROOT BAL
ar
’’PACIFIC”
r
OPROEPING
EN HAAR INDIANEN
BURGERLIJKE STAND
CHAAM
KARNAVALSVOETBAL
ULICOTEN
maar
klaar
voor u
drukwerk
voor
e
a
d e
bos
Gemeente Alphen en Riel
2^
bli
Kath. Kring
enk
drukker ij de jong
roosakkerstraat 5 - tel. 231 - baarle-nassau
wij houden
géén vakantie I I
staan 53 weken
per jaar
The High Five
J. Groetelaers
Voorkom teleurstelling
en lever zo vroeg mogelijk
copij en advertenties in.
Hai
BAARLE BUNA 26 JAAR BEVRIJD!
GOED LOON EN GUNSTIGE WERKTIJD
AANMELDEN:
V
Baarle-Nassau - Telefoon 0 4257
264
Grensweg 18
f
Fransen, Maria
C.P.,
IV, s
RODE ROLLERS OVER
ZONDEREIGEN
zich
IN CAFé
MET HET ORKEST
Het Bestuur.
wordt vervolgd.
WW
Baarle-Nassau, augustus 191
De La Sallestraat 10.
Aan meisjes met of zonder kantoor-ervaring, bieden wij
als Handelsbedrijf aangenaam en leerzaam kantoorwerk
Aan jongens en meisjes bieden wij afwisselend werk
in onze magazijnen voor het klaarzetten en afleveren
van onze goederen.
Uit Chaam, Ulicoten en Baarle-Nassau vervoer naar ons
bedrijf met onze eigen auto’s
Baarle-Hertog, augustus 1970,!
Chaamseweg.
Fam. de Bont
Fam. v. Rijswyk-Klaasst
Fam. de Bont-Klaassen
Fam. Verhoeven-v.d, I
kindera
kleinJ
de zondares, het bibberend Nonneke, en
onder op de straat de straffende magi
straat die kort en bondig vonnis velde:
’Awel begot maseurke en ik ha nog wel
gedocht da gullie nooit eens kwaad zult
doen, mar zó m’n maskelief komde gij
nooit in het cielleke. Allee veur deze
keer zegde gij mar eens veur straf tegen
oe 'Mère Superieur dasse honderd frank-
skes gift goeie waarke die gij aanders
aon men had motte betaole. En avant
marche!’
En de tram ging voort, maar liet iets
achter: een politieman ten voeten uit ge
tekend in zijn beste doen. Een Nonneke
reed weg met toch nog de Hemelpoort
in zicht en voor haar open, want de>aan-
dachtige lezer zal uit ’Het Cielleke’ wel
het Waalse Hemeltje hebben begrepen,
die ook ons aller Hemel is.
Een ’vonnis’ dat door de manier waarop
het gewezen werd wel zó hartverwar
mend en ontroerend, zó menselijk en zó
rijk aan klank en taalvariaties is als in
de officiële annalen van Vrouwe Justitia
wel nimmer geboekstaafd zal worden.
Ter gemeente-secretarie alhier is plaat
singsmogelijkheid voor een administra
tief medewerkster in de rang van typiste.
Het bezit van het diploma ULO of een
daarmee gelijkgesteld diploma is vereist,
terwijl enige ervaring op administratief
gebied tot aanbeveling strekt.
Het aanvangssalaris voor deze rang be
draagt 412,. per maand en loopt tot
een maximum van 635,- per maand,
waarbij aftrek wegens jeugdige leeftijd
kan worden toegepast.
Indiensttreding zo spoedig mogelijk.
Sollicitaties te richten aan Burgemeester
en Wethouders tot uiterlijk 21 augustus
a.s.
Gegevens der burgerlijke stand over de
maand juli 1970:
WEGENS ENORM SUKSE
A.S. ZATERDAG WEDERO
VRIJ ENTREE
DUS TOT ZIENS
Zaterdag 8 augustus 8 uur en
zondag 9 augustus 8 uur
TUSSEN SEX EN ZONDE
met Ryan O’Neal, Leigh Tayld
Young, James Daly, van Hefl|
De moderne wereld, waarin jol
gens en meisjes zich bevinden!
de erotische wildernis. Nancy, M
meisje dat niet te bevredigen wa
Toegang 18 jaar.
Te koop of te ruil: een beste kalf-
vaars aan telling, een gekalfde
vaars en een schot met 14 liter
melk bij Jos Rommens,
Boshoven 23, Alphen.
Vooral voor de jonge lezers en lezeres
sen van ’Ons Weekblad’ publiceren wij
voor u in wekelijkse afleveringen ’Baarle
in de Branding’, geschreven door onze
plaatsgenoot F. Festraets.
Langs deze weg betuigen wij
ze oprechte dank aan dokter
Heyden, Heren Geestelijken]
ren familie, vrienden en ke|
sen en verder aan allen diel
ken van medeleven toonde!
dens de ziekte en bij het ol
den van onze geliefde vadl
grootvader.
Sinds ik tegen en in het begin der derti
ger jaren veel in Brussel vertoefde en
van daaruit in mijn vrije tijd voor ver
schillende bladen in kroniekvorm mijn
’Brieven uit Brussel’ schreef, waardoor
ik dus ’beroepshalve’ nogal veel met de
Brusselse politie in aanraking kwam (wee
hem die daar slecht van denkt), is mij
voor deze politiemensen en trouwens
voor de politie in het algemeen steeds
grote belangstelling en waardering bijge
bleven. Een belangstelling die er niet
minder om werd toen ik in latere jaren
zelf beroepshalve daarbij in bevelvoe
rende functies betrokken zou worden.
-f- DANKBETUIGING
Langs deze weg betuigen w|
onze oprechte dank aan Dr,
Leuven, Eerw. H. v.d. HeijnJ
Eerw. Heer Mertens, buren, f|
mille vrienden en bekenden]
verder aan allen die blijken vJ
medeleven toonden bij het J
droevig verlies van onze a
liefde zoon.
Natuurlijk weet ik dat bij een zeker deel
van het publiek het juiste begrip voor
de moeilijke taak van de politie nog al
eens tekort schiet en meer in afbreken
de dan in opbouwende zin daarover ge
oordeeld wordt. Maar dat zijn dan ook
als regel diegenen die om te beginnen
met zichzelf overhoop liggen, van de
weeromstuit anderen en de maatschappij
belasteren en voorts met alles wat met
gezag en handhaving daarvan te maken
heeft.
BEGRAFENISONDERNEMIl
4 Chaamseweg 9
BAARLE-NASSAUHER T0‘;
Telefoon 0 14-69125
Verzorging van uw voiledil
J begrafenis.
Op een druk verkeerspunt bij ’De Beurs’
stak een eerbiedwaardig Nonneke met
horten en stoten, dwars tegen alle regels
van het verkeer in, het knooppunt over
en slaagde er nog juist in op een stil
staande tram te springen. De verkeers
agent liet al het overige drukke verkeer
in de steek, rende het Nonneke achter
na en had nog juist de tijd haar de over
treding aan het vérstand te brengen. In
een onverbeterlijk gemengd Vlaams-
Waals patois, waarin hij in de tweetalige
stad kennelijk elke heilige zijn kruisje
wilde geven, stak hij nog gauw even met
zijn boetepredikatie van wal.
Daarbij wordt dan gemakshalve maar
uit het oog verloren dat de politieman
ook maar een doodgewoon Mens is met
alle consequenties vandien met goede en
minder goede eigenschappen, met tact en
minder goede tact in optreden en waar
bij de volksaard op zich vaak ook nog
eens een grote rol speelt. Dit laatste, de
volksaard, trof mij onlangs toen ik weer
eens kort in de Belgische Metropool
mocht vertoeven en daar een politieman
in actie zag die daarbij een staaltje van
tact weggaf dat hijzelf blijkbaar heel ge
woon vond, maar waardoor hij van een
groot publiek in één slag aller harten
won en vanzelfsprekend niet in het minst
het mijne. Dit laatste hadden de Brus
selse politiemannen trouwens al lang
eerder. Hun kostelijke humor bij het ver
richten van hun dienst is mij altijd bij
gebleven en deed me altijd denken aan
de humor van de Amsterdamse tram
conducteurs uit die dagen, die met het
publiek ook uit de voeten konden.
Zoals al reeds werd bekend gemaakt
wordt op dindag 11 augustus een reis
gemaakt naar de C.H.V. te Veghel
De deelnemers moeten zorgen dat zij ’s-
morgens om half negen bij Fr. Huijben
’Schuttershof’ aanwezig zijn. De reis
wordt gemaakt met 85 personen in 2
bussen. In de loop van de middag wordt
in Veghel een koffietafel aangeboden.
Omstreeks 4 uur wordt in Veghel ver
trokken en zal elders deze dag gezellig
worden volgemaakt.
De vluchtende Duitsers keerden
achter het Albertkanaal plotseling om:
ze zouden weer vechten. Van de bosrijke
Kempen en het waterland Holland, voor
terreinen van hun roofnest achter de
Siegfriedlinie, wilden ze iedere vierkante
meter verdedigen met Duitse verbeten
heid.
September glansde, mat en zacht, over
de Baarlse hei. Men hoorde er, dagen en
nachten lang, de strijd in het Zuiden
bonken, ’s Avonds zag men af en toe
boven de grauwblauwe bossen, de rosse
schijn van verre branden! Maar het
schoot niet op. Engelse jagers zwierven
rond op zoek naar prooi. Fel, als roof
vogels, doken ze naar de wegen, waar
óver auto’s renden en paardewagens
schoven, zodat de schrik diep zakte in
de Duitsers, die van Baarle met voedsel
en munitie naar het front bij Mol en
Geel moesten rijden.
Het wordt hier eerste linie, zei de kapi
tein die op 31 Augustus met een troepje
uit Brussel op hol geslagen oudbakken
soldaten een deel van het Broederhuis
was komen bezetten. Voet voor voet wij
kend maakten de Duitsers zich, met ont
zettend veel tegenzin, los van de Noord-
Belgische kanalen: de befaamde elasti
citeit hunner geniaal strategische aftoch
ten in Rusland en Noord-Frankrijk was
blijkbaar helemaal uitgerekt.
Toen eindelijk de 24e September Turn
hout, haast zonder slag of stoot bevrijd
werd, meenden de Baarlenaren, dat de
Tommies in gezwinde vaart over de gro
te weg, al of niet via hun dorp, naar
Tilburg zouden rijden.
De Duitsers schenen dat ook te geloven
want ze ondermijnden hier en daar de
En wat nu volgde is moeilijk op leesba
re wijze te beschrijven. Ik zou daarvoor,
indien zij nog zouden leven, mijn Vlaam
se vrienden Felix Timmermans of Er
nest Claes te hulp moeten roepen om van
de gesproken woorden, voor wat althans
de schrijfwijze betreft, een ietwat aan
vaardbare tekst te fabrieken, want op
school heb ik voor Koeterwaals nog niet
eens punten kunnen halen, eenvoudig
omdat het niet op het onderwijsprogram
ma voorkwam. Verstaanbaar was het
voor mij als kosmopoliet echter wel en
dat is hoofdzaak. Aan mijn pen dus geen
polonaise, maar wel bij voorbaat mijn
excuses aan de lezers voor mijn mogelij
ke taalverkrachting.
En zo stond dan op het trambalkonneke
Te koop: jonge Dashondjes
(Teckel), met stamboom bij
Adr. Adriaensen-v. Gooi,
Klein Bedaf 4, Baarle-Nassa
Vestigingen:
Schoenmakers, Antonius P.G, van Liba
non; Keustermans, e.v. Vermetten, Ma
ria Th., van Baarle-Nassau; Diepstraten
Cornelis W., van Lanklaar (B); van Dun
Maria J.H. kind, van Breda; Krijnen
Ludovicus J.M. en gezin, van Tilburg;
van der Straten, Wilhelmus A. echtg.
van Breda.
Smeekens, e.v.
Vertrokken:
naar Helden; de Feij, Johannes en gezin
naar Breda; Oomen. e.v. Sep, Maria A.
B., naar Roosendaal; Hendrikx, Corne
lis H.M. naar Breda; Roemeling, Julius
en gezin, naar Duitsland; De Bie, e.v.
van Wieringen, Maria P.A., naar Noord-
wijkerhout.
In Brussel beleef ik er altijd veel genoe
gen aan om af en toe een uurtje vanaf
een der gezellige terrassen in de buurt
van drukke verkeerspunten post te vat
ten om de hermandad aan het werk te
zien. Er is daar altijd wel iets te bele
ven dat stof tot nadenken geeft en tot
schrijven kriebelt. En zo was er weer
zoiets:
Gemeentenaren van Baarle-Nassau-Her-
tog, voor u vertel ik in dit boekje de
bevrijding van uw grondgebied tijdens
de onvergetelijke oktoberdagen van 1944
Ik heb er géén verzameling van nuchte
re gegevens van willen maken, maar een
leesboekje dat groot een kléin, oud en
jong zou kunnen boeien.
Mogelijk komt mijn verhaal sommigen
hier en daar nogal opgesmukt en dus
niet geloofwaardig voor. Hun zeg ik: als
ik lieg, lieg ik in commissie, want ik heb
alles uit de eerste bron, uit de mond van
oog- en oorgetuigen, van mensen die het
meegemaakt hebben. En waarom zouden
die me maar wat wijs gemaakt hebben?
Wie ooggetuigen niet gelooft, mag de
hele geschiedenis, zijn eigen geschriften
incluis, wel opstoken. Trouwens ik heb
de waarheid van de verhaalde feiten
kunnen controleren door de stomme ge
tuigenis van de aangerichte verwoesting
en en door de mededelingen van perso
nen uit hetzelfde gezin of dezelfde buurt
Pas wanneer en in zoverre de verhalen
klopten, heb ik ze opgetekend.
Bij het lezen zal het iedereen duidelijk
worden dat ik de gevechten niet vertel
bezien vanuit een militair-strategisch
oogpunt - daartoe ben ik niet bevoegd -
maar zoals de burgerlijke bevolking, de
mensen die er tussen hebben gezeten, ze
meemaakten.
Het verhaal van wat jullie zelf gezien,
gehoord, gevoeld hebben tijdens die ver
schrikkelijke dagen, interesseert jullie na
tuurlijk het meest. Ik weet het, mijn uit
beelding ervan is niet alleen niet over
dreven, ze blijft ver beneden de werke
lijkheid. Dat kon ook niet anders: dïe
werkelijkheid is eenvoudig niet te be
schrijven in haar volle verschrikkelijk
heid. Ik weet ook dat ik niet alles wat
iedereen op het Baarls grondgebied mee
maakte heb verteld. Ook dat kon niet,
om praktische redenen. Het was mij niet
te doen om alles, ook de gewoonste feit
jes van zo’n oorlogsbedrijf of de ge
schiedenis van ieder gehavend huis te
vertellen. Dat had weinig zin en had de
geeuwlust van de lezers maar al te zeer
opgewekt, wat ik niet wens. Ik wilde zo
aanschouwelijk mogelijk het verloop van
de slag om Groot-Baarle (het dorp Nas
sau en Hertog zelf, Ulicoten, Zonderei-
gen, Castelré) vertellen en daarom uit
beelden wat in iedere wijk van dat uit
gestrekte gebied als de meest kenmer
kende en treffende uiting van dat oor
logsgeweld kon gelden. Daarbij heb ik
niet geschroomd om een aantal mensen
eenvoudig bij hun naam te noemen.
Ik had de gebeurtenissen in iedere wijk
afzonderlijk, los van elkaar en de tijds
volgorde kunnen vertellen, maar ver
kreeg dan geen samenhangend geheel.
Daarom verkoos ik alles te vertellen zo
als het in de tijd, tussen september en
einde oktober, en dikwijls op verschil
lende plaatsen tegelijk, gebeurde. Dat
was stukken moeilijker, maar echter.
Ik zou het fijn vinden als dit boekje de
herinneringen aan de tragische oktober
dagen van 1944, bij de Baarlese mensen,
van ouder op kind hielp voortleven.
Dorp II, dat de laatste keer op overtui
gende wijze de beker overnam van het
Handpaaltje, zal alles in het werk moe
ten stellen om de trofee in zijn bezit te
houden. De volgende uitdager heeft zich
reeds aangemeld..
Zondagmiddag om half twee is het weer
voetballen geblazen tegen de Maaikant.
Trouwens, alle buurten hebben te ken
nen gegeven een gooi te willen doen
naar deze beker. Daarom zal er om de
14 dagen een wedstrijd worden gespeeld
De winnaar van zondag zal de strijd
moeten aanbinden met Postruba, maar
zover zijn we nog niet!
Geboorten:
Paula Leonarda, d.v. Cornelis Veth-van
der Heijden; Alexander J., z.v. Kurt
Heinz Jordan-Visser.
Huwelijken:
Thomas M.H. (26), wonende te Nieuw-
Ginneken en Maria C.P. Smeekens (26)
wonende te Chaam, Schuttershoefweg 4
Johannes P.L Frijters (30), wonende te
Breda en Petronella J.M. Ansems (23),
wonende te Chaam, Wildertstraat 7;
Antonius M.A. Horsten (28), wonende
te Brussel en Johanna A.M. Moelands
(26), wonende te Chaam, Gilzeweg 59;
Paulus Sep (28), wonende te Roosendaal
en Nispen en Maria A.B. Oomen, wo
nende te Chaam, Ginderdoorstraat 1;
Theodorus J.N.G. van Wieringen (27),
wonende te Noordwijkerhout en Maria
P.A. De Bie (24), wonende te Chaam,
Oude Baan 5.
betonweg en lieten op 14 September al
de spoorwissels tussen Tilburg en Turn
hout met dynamietpatronen kapot klap
pen, dat vele ruiten stuk daverden en
brokken staal door de lucht suisden.
Wat een strop voor Montgomery! Nu
kon hij gerust de plas weer oversteken:
Nederland kreeg ie nooit!
Maar tot hun verbazing hoorden de
Baarlenaren de strijd hoe langer hoe
duidelijker vanuit het Zuid-Westen dich
terbij komen. Ze wisten toen nog niet,
dat de Polen de Duitsers in de richting
van Merksplas voor zich uit aan het du
wen waren. Die dappere, harde Polen!
Toen het front aan het kanaal bij Ant
werpen niet wilde wrikken, haalde men
de eerste Poolse pantserdivisie van ge
neraal Stavislav Maczek, die te Axel in
Zeeuws-Vlaanderen aan het uitblazen
was, nadat ze in snel tempo Abbeville,
St. Omer, leperen, Passchendale Roese-
lare, Ruiselede, Tielt, Gent en enkele
plaatsen over de Schelde bevrijd hadden
Als een harde Duitse buil moest door
gestoken worden, zette men dat Poolse
legioen voorop en als een vlijmscherpe
stalen spits sneed het door de taaiste
rommel heen. Daar getuigen Monte
Cassino in Italië en Falaise in Norman
die van!
De Polen begonnen door te stoten,
Noord-Oostwaarts, en de Moffen moes
ten achteruit, langzaam maar voortdu
rend. Men kwam in het gebied van de
dennebossen, waarin de Moffen zich als
opgejaagde bandieten nestelden. Het
werd voor de Polen een zware worsteling
Ieder bos moest gezuiverd, ieder stuk
hëi schoongeschoten worden! Velen sneu
velden aan weerszijden.
In Merksplas kregen de Duitsers het
verschrikkelijk heet; ze moesten er uit.
De Poolse derde brigade Jagers stiet
door alles heen over Geheul en Strikken
op Zondereigen aan. Baarle kwam in be
roering. Op 27 September begonnen de
Moffen in en om het dorp van alles op
te eisen, om weg te geraken: luxe- en
vrachtauto’s, boerenkarren, paarden, bak.
en andere fietsen, met en zonder lucht
banden. De Broeders moesten ettelijke
honderden lakens, dekens e.d.m. voor de
’kameraden’ leveren, maar ze slaagden
er in om hun bescheiden beschermers
met 173 dekens en 50 handdoeken af te
schepen. De Poolse druk schokte hier,
vlak achter het front, al de Moffen uit
hun evenwicht.
’We moeten weg, of we worden einge-
kesselt’, zei een Feldwebel zenuwachtig.
Enkele dagen tevoren, de 17e Septem
ber, hadden de geallieerde vliegtuigen
duizenden parachutisten bij Arnhem, Nij
megen en Grave uitgeworpen en het zag
er naar uit, dat Midden-Brabant inder
daad potdicht zou geraken. Verschrikt
repten de Moffen zich Noordwaarts.
Vrijdagavond 29 September kwamen er
vanuit de richting Merksplas velen met
wagens en paarden aanrijden, alsof een
regiment duivels hen op de hielen zat.
Sommigen stalen alles wat binnen het be
reik hunner klauwen viel: varkens, meu
bels, dekzeilen, kettingen, schoppen, rie
ken.
’Waarom gaat ge niet slapen?’ vroeg een
van die roofzuchtige gasten aan een boer
op het Lipseind. De boer, die wel zag
hoe de kerels met het laden van hun
wagens treuzelden, antwoordde vlakaf:
’Ik ga niet naar bed voor dat gullie weg
zijt. Ik moet de deuren sluiten.’ Hij red
de zo zijn twee vette varkens.
Ze trokken maar terug, de Moffen, de
hele zaterdag: auto’s, paardenwagens van
allerlei grootte en vorm, tot onnozele
bakjes als sinaasappelkistjes op vier wie
len toe, stukken geschut en tanks, waar
op doodmoeë vuile mannen met camou-
flagetakjes op hun helmen lagen en za
ten; motors, door hun knieën zakkende,
smoezelig-bleke infanteristen
Door de Katerstraat dobberde in de na
middag een tweewielige boerenkar, met
erop een doodskist onder een klaproos
rode vlag, waarop in een witte cirkel
een zwart hakenkruis klauwde. Achter
de kar stapten, op drie rijen, soldaten
met goed gepoetste laarzen aan, stijf in
de pas. De vier eersten waren officieren
en droegen voor hun buik elk een lover-
krans. Een gesneuvelde Oberst-Leutnant
schommelde zijn laatste tocht naar het
Belgische kerkhof toe.
Op het Gorpeind drong een troepje hon
gerige Duitsers, recht van het front,
zwart en bezweet, de Annahoeve binnen
’Eten’, riepen ze als hongerige rovers.
In de buurt, bij Aerts, reden er eveneens
een stel het erf op om te eten en te
rusten. Ze wezen naar de onafgemaakte
schuilkelder: ’Afmaken’, rieden ze vrien
delijk aan, ’liefst vandaag nog, dat ge
er morgen met de kinderen in kunt. Het
zal hier stinken. Maar als ge die balken
daar over de kelder legt, zo enkele op
elkaar met zand ertussen, krijgt ge een
gewelf waar geen enkele granaat door
heen kan.’
Boer Aerts heeft die welgemeende raad
gelukkig niet in de wind geslagen. In
tussen waren de Polen voortgedrongen
tot op het Lipseind, aan de zuidelijke
rand van het dorpje Zondereigen. Een
paar Duitsers kwamen daar bij een boer
vragen of ze in de stal mochten slapen.
In het begin van de 19de eeuw leefden
in Brazilië 3 tot 6 miljoen Indianen. Bij
het begin van de 20ste eeuw waren er
nog slechts 1 tot 2 miljoen en niet lang
geleden bleken er niet meer dan 50.000
tot 100.000 te zijn overgebleven.
Ziekten, onvermogen om zich de bescha
ving eigen te maken en de harde aan
vallen van de rubbercultuur waren de
hoofdoorzaken. Vooral het laatste be
woog de Braziliaanse regering in 1910
een wet tot bescherming van de India
nen uit te vaardigen. Maar juist deze
wet voerde de ellende ten top. Ze be
paalde nl. dat gebieden waar Indianen
woonden als eigendom van de Indianen
moesten worden beschouwd; gebieden
echter waar ze ontbreken zouden als
staatseigendom gelden, dat aan derden
kon worden verkocht.
Wat gebeurde nu? Speculanten, die op
edele houtsoorten en mineralen belust
waren, maakten door grove moordprak
tijken tal van gebieden ’Indianenvrij’ en
kochten ze dan, waarbij de dienst tot
bescherming van de indianen o.a. door
omkoperij hand- en spandiensten ver
leende.
Een onderzoekscommissie van de rege
ring bracht dit aan het licht. Het offi
ciële rapport vermeldt, dat in enkele ja
ren de Carajas van 4.000 zielen tot 400
werden teruggebracht, de Cintas Largas
van 10.000 tot 500. de Guaranis van
5.000 tot 300. Tegen 134 beambten van
de dienst tot bescheming der Indianen
werden processen aanhangig gemaakt
(waarop intussen slechts weinig veroor
delingen volgden). En de oorzaak zelf,
de misbruikte wet, bestaat nog voort.
Thans houdt de wereldopinie zich bezig
met het wrede wilde westen langs de
Amazone-rivier; in deze oerwouden ge
beuren blijkbaar gruwelen, die in onze
eeuw ondenkbaar moesten zijn.
