Nieuws
Advertentieblad
en
Baarle's
KERSTMIS
Alphen tijdens de tachtigjarige oorlog I
I
I
De Kinderen bij het Stalleke
w. w.
I
HET LICHTBAKEN
24 December 1954
Nummer 52
u
Hoek.
e
III
f
Kapitein
l
W. B.
lil
David
die
terwijl zij daar waren, brak de tijd
Zoon, wikkelde Hem in doeken
Hem neer in een kribbe; want
hen geen plaats in de herberg. Er
Bond zonder naam
Stem iedere Zaterdagavond
herders
prezen
-
50
Jozef staat rechtop en opgetogen
os en de ezel hun goeie koppen gebogen
In 1648 heeft het vredesverdrag van Munster
die toestand bevestigd!
Het blijkt noodzakelijk om dit historisch
overzicht te geven als inleiding voor ons ver
haal van de oorlogsgebeurtenissen, die zich in
en rond Alphen afspeelden We vonden er de
weerklank van!
Tevens mogen we niet vergeten, dat de
legers in die tijd samengesteld waren uit huur
lingen. Die hadden bij de krijgsverrichtingen
niets te verliezen dan hun eigen leven. Naast
de kleine soldij hadden zij hoop en kans op
plunderingen. Want hun soldij kon niet vol
staan. Zij was karig en de uitbetaling ge
schiedde zeer onregelmatig! Dat gaf een spe
ciaal karakter aan de houding van die solde
niers. Van de Spaanse soldaat wordt gezegd,
dat hij op het kritieke ogenblik (wanneer de
aanval moest geschieden) dat hij eerst zijn
achterstallige soldij opeiste en daarna pas de
overwinning mogelijk maakte. Van de Staat
se soldaten weten we. dat zij na een overwin-
zouden blijven pleisteren. Soldaten uit Wouw
vorderen 800 gulden. Als dit bedrag niet be
taald werd, dan zouden ze zelf komen en men
weet met welke gevolgen. Op Pinksteravond
trekt een staatse afdeling door het dorp. Ze
waren op weg naar Breda. Graaf Hendrik
(we vermoeden, dat het hier gaat om Hendrik
van Bergen,) komt in Alphen kwartier maken
Wel trachtte men in het dorp aan die last te
ontkomen. De secretaris van de graaf werd in
de arm genomen „opdat hy een ander quar
tier zou maeken ofte ten minste in een paar
tieren wilde optrekken Tevens werd aan
een trompetter van Zijne Genade een fooitje
gegeven van vier gulden en 6 en 'n halve stui
ver, opdat hij met Zijne Genade zou overeen
komen de trompet te blazen en men verwit
tigde hem, dat de torenklok een uur vooruit
gedraaid was, terwijl de graaf sliep.
In Juli is er een eis van 100.000 gulden door
de Baronie aan Brussel te betalen. Hierover
wordt geconfereerd tussen de secretarissen
van de Baroniese dorpen. Het aandeel van
Alphen zou zijn 3042 gulden.
Te Weert was de zaak van de gemutineerde
soldaten nog niet opgelost. Alphen wilde de
bedden, die daar ter beschikking waren ge
steld, terughebben- Dit temeer, omdat er
geruchten gingen, dat die opstandige solda
ten te Lommel waren uiteengeslagen. Nog
betaalt Alphen voor een paard voor
Waghemans te Breda 75 gulden.
Te Alphen of in de buurt ervan grepen ken afdelingen ruiters uit Den Bosch door
nooit veldslagen plaats Die miserie bleef het
dorp bespaard. Maar hier weerklonk de weer- in de handen gestopt, opdat zij niet in het dorp
klank van moker en kanonvuur, die op de mu
ren van Breda bonkten. Aanvallers en verde
digers van die stad kozen hun weg langs ons
dorp Zij namen en stalen er wat hun dienstig
kon zijn: veedsel, fourage, hulpmateriaal voor
de versterking van de stad en ook arbeiders
voor hun pionierswerken!
De dorpsrekeningen bieden dienaangaande
losse gegevens, welke door andere bescheiden
ietwat aangevuld worden. Daar in de dorps-
boekhouding alleen cijfers en de finantieëlen
kant worden weergegeven, blijft ons overzicht
grotelijks onvolledig. Welke waren de enorme
stoffelijke zorgen voor ieder huisgezin in het
dorp. Die waren steeds groeiend en nijpen
der. Denk eens aan de bange nachten en da
gen, wanneer weer plunderende soldaten wer
den gemeld. En bedenk dan, dat èn vrienden
èn vijanden die plunderkunst uitstekend ver
stonden. En dan telkens de vraag: wie vriend
en wie vijand was! Voordat Breda in 1593 op-
vredevol gezin te mogen worden als het
heilig huisgezin van Maria en Joseph.
Gelukkig de moeders die hun kinderen
het Kerstverhaal kunnen vertellen, van het
Kmdje dat geen kleertjes en geen bedje had,
zich maar tevreden moest stellen met een
stal, een hardhouten kribbe en wat stro.
Gelukkig de moeders die met een eenvou
dige hulsttak, een Kerstklok en een tafel-
loper met wat Kerstmotieven, naast de
Kerstboom en het Kerststalletje sfeer kunnen
br :ngen in het gezin om zo ,,het vrede op
aa de” te doen uitstralen ook naar buiten.
Laat ons in deze geest het Hoogfeest van
K< rstinis vieren, dan zal het ook voor ons
e^ZALIG KERSTMIS zijn!
een engel des Heren stond plotseling
en de glorie des Heren omstraalde
een hevige vrees greep hen aan.
Maar de engel sprak tot hen: „Vrees niet,
want zie, ik verkondig U een grote vreugde,
die voor het gehele volk bestemd is. Want
heden is U in de stad van David een Ver
losser geboren, die Christus de Heer is. En
dit zal LI tot teken dienen: gij zult een Kindje
vindefl, in doeken gewikkeld, dat in een
kribbe ligt.” En plotseling werd de engel
door een menigte van het hemelse heir om
ringd, zij prezen God en zeiden: „Glorie aan
God in de hoge en vrede op aarde onder de
mensen van goede wil.” En toen de engelen
van hen waren heengegaan naar de hemel,
spraken de herders tot elkander: „Laten wij
dan naar Bethlehem gaan, om de vervulling
te zien van het woord, dat de Heer ons
heeft bekend gemaakt.” Zij spoedden zich
er heen en vonden Maria en Joseph en het
Kindje, dat in de kribbe lag. Toen zij het
zagen, verhaalden zij, wat hun over het Kind
was gezegd. En allen, die het hoorden, ston
den verbaasd over wat de herders hun
zeiden; maar Maria bewaarde dit alles en
overwoog het in haar hart. Toen keerden de
terug, terwijl zij God loofden en
om al wat zij gehoord en gezien
neerde soldaten (gealtereerde noemen ze de
rekeningen) doorkruisten de streken. Zij kwa
men uit Weert! Algemene vrees natuurlijk bij
de dorpsbewoners. Aan de luitenant van deze
bende werden hazen gezonden om hem te
paaien! Afgevaardigen van Alphen moesten
in Weert gaan onderhandelen. Zij betalen
daarvoor de huur van zes bedden.
Wij besluiten dit overzicht met de verkla
ring van de burgemeester, ingelast in zijn re
kening: „Ende wel verstaande, goede heren,
ick hebben gehad 800 gulden. Daar zal ick iet
voor doen: Alsoe, dat er een scherpen tijd was
voor den oost, zoo alleman bekend is, soe dat
er veel beesten van honger storven ende niy
wierd geleend in geldt ende alst blijekt bij myn
quitantien, dat ick hierbijgaande hebbe getelt
(uitgegeven) in 30 dagen 6040 gulden ende
hebben egeen execuite laten comen ofte geen
voorcoopen, daar ick eene stuiver verlies of
(van) brenge-
Volgende jaren is het rustiger. In 1602 trek-
ons
dorp. Zij worden uitgekocht. Hen wordt geld
In 1587 moest er onderhandeld worden tus
sen de graaf van Hohenlo en de hoevenaars
van de abdij van Tongerloo voor het bekomen
van een particuliere sauvegarde „tot conser
vatie van honne meubelen”. De sanvegarde
kostte 16 gulden en een paar hazen. In 1589
wei den dorp en abdijgoederen door het garni
zoen van Geertruidenberg een rantsoen opge
legd van 300 gulden.
Hertog Spinola kwam in 1605 in de aanval.
Echter zonder veel resultaat. In 1609 werd het
Bestand van Antwerpen gesloten. Iedere par
tij behield, wat hij op dat ogenblik bezat. Vrij
heid voor de Katholieken in het gebied van de
Staatsen werd niet beloofd. Enkel hadden de
Staten Generaal toegezegd, dat ze de katholie
ken van West-Brabant op het platteland met
rust zouden laten.
Toen het verdrag verstreken was, gingen
de Spanjaarden weer tot de oorlog over. Na
het beleg van Bergen op Zoom (dat mislukte)
werd Breda heroverd in 1625, Weer stond de
Baronie onder Spanje! De contra reformatie
kon het katholicisme weer bevestigen. Maar...
in 1637 werd Breda weer opnieuw heroverd
door Frederik Hendrik. Thans werd die stad
definitief bij de verenigde provincies ingelijfd. nieuw was ingenomen (bij verrassing) kwam
vanuit Geertruidenberg de vordering van 17
paarden. Dit feit wordt ons veropenbaard,
doordat Chaam protesteerde over zijn aandeel
Zij moesten 7 paarden leveren en dat namen
ze moeilijk In datzelfde stuk wordt gewag ge
maakt van „uittering” vanwege het garnizoen
van de steden. Alphen heeft toen een schade
geleden van 2000 gulden en tevens een onge
looflijk grote leverantie van hooi en strooi In
1600 heeft ons dorp veel beweging gekend van
soldaten. In April durfde niemand met paard
en kar naar Brede, uit vrees voor de kaap-
zucht van het leger. Ruiters van Bergen op
Zoom trekken door het dorp. Gekwetste sol
daten moesten naar Breda worden overge
bracht. Inkwartiering van soldaten werd af
gekocht met een ham. Soldaten uit Weert gij
zelden de schout en vroegen 4800 gulden los
geld. In Bergen op Zoom moest hooi en haver
geleverd worden In Diest moesten bedden ge-
gegeven worden. In Herentals alle weken 5
voet hooi en 2 voer voederstrooi. Gemuti-
ning geregeld aan het plunderen sloegen en
alzo de overwinning onvruchtbaar maakten, i
Uitgave: Drukkerij de Jong, Baarle-Nassau - Tel. 231
hadden, juist zoals het hun was gezegd.”
Dit is het verhaal zoals het in de evan
geliën staat opgetekend; een mooier en dui
delijker Kerstverhaal is niet te geven.
Vier weken hebben wij ons in deze
Adventstijd voorbereid om weer opnieuw
dit grote gebeuren te gaan herdenken. We
zien in onze winkels weer die prachtig ver
lichte Kerstétalages, rood licht en sterretjes.
Gelukkig is het heidense gedoe van ’t Kerst-
mannetje in onze streek niet te zien. We
zien wel de Kerstboom vol met kleurige I
lampjes, maar daaronder toch altijd het I
stalletje met het Kersttafereel, zo eenvoudig,
maar toch zo mooi. Door het gure weer zien
we de mensen kerkwaarts gaan en aanschui
ven bij de biechtstoel om ook in hun binnen
ste het kribbetje klaar te maken om het
goddelijk Kind te kunnen ontvangen. Blijd
schap straalt er uit hun ogen wanneer zij de
nachtmis komen bijwonen en de blijde Kerst
liederen horen klinken. „Puer natus est nobis,
een Kind is ons geboren!!’
Een jonge moeder en jonge vader denken
aan de grote vreugde bij de geboorte van
hun eigen kindje, aan de speciale huiselijk»
sfeer die dit blijde gebeuren met zich mee
brengt. Kerstmis immers is bij uitstek een
huiselijk feest, waarbij het rumoer van de
balzaal en de hotjazz van de dans niet
passen, maar een gezellig bijeenzijn van het
gehele gezin aan de versierde tafel, met het
Kerststalletje in de hoek van de kamer.
Gelukkig degenen, die nog het echte, rus
tige en vreedzame van Kerstmis kunnen
bevattqn en aanvoelen, die nog met hun
kleine kinderen bij de brandende kaars aan
net stalletje kunnen bidden bij het flikke
rende licht en in de kerk met hun kleintjes
een cent stoppen in de knikkende engel en
O.L. Heer vragen om ook zo’n gelukkig en
Het Romeinse Martelaarsboek kondigt de
geboorte van Jesus Christus op plechtige
wijze aan. Met heel aparte intonatie wordt
deze aankondiging daags vóór Kerstmis in de
kloosters gezongen onder het eerste gebeds
uur van de dag: de Prime. Zij luidt als volgt:
„In het jaar 5199 sedert de schepping der
wereld, in het jaar 2759 sedert de zond
vloed, in het jaar 2015 sedert de geboorte
van Abraham, in het jaar 1510 sedert de
uittocht van het Israëlitische volk uit Egypte,
in het jaar 1032 sedert David tot koning is
gezalfd, in de 65ste jaarweek volgens de
voorzegging van Daniël, in de 194ste Olym
piade, in het jaar 752 na de stichting van de
stad Rome, in het 42ste jaar der regering van
Octavianus Augustus, toen de gehele wereld
vrede had, in het 6de tijdperk der wereld:
werd Jesus Christus, God van eeuwigheid
en Zoon van de eeuwige Vader, omdat Hij
de wereld door Zijn genadige komst wilde
heiligen, ontvangen van de Heilige Geest en
toen de negen maanden na Zijn ontvangenis
verlopen waren, werd Hij, mens geworden,
in Bethlehem van Juda geboren uit de Maagd
Maria.”
„De geboorte van Jezus Christus geschied
de als volgt: Toen Zijn moeder Maria ge
huwd was met Joseph, werd zij, voordat zij
gingen samenwonen, zwanger bevonden van
de H. Geest. Daar haar man Joseph een
rechtvaardige was en haar niet te schande
wilde maken, nam hij het besluit, in stilte van
haar te scheiden. Terwijl hij met die gedachte
omging, zie, daar verscheen hem in een
droom een engel des Heren en sprak:
J^enT Tcon van David, vïees met, uw
vrouw Maria tot U te nemen; want wat in
haar geboren is, komt van de H. Geest. Zij
zal een zoon baren en gij zult Hem de naam
Jesus geven; want Hij zal Zijn volk verlossen
van hun zonden. Dit alles is geschied opdat
in vervulling zou gaan, wat de profeet voor
zegd had.” Toen Joseph uit de slaap ont
waakt was, deed hij, zoals de engel des
Heren hem bevolen had. Hij nam zijn vrouw
tot zich, maar hij bekende haar niet.”
„In die dagen nu verscheen er een besluit
van keizer Augustus, dat over geheel de
wereld een volkstelling moest gehouden
worden. Deze volkstelling was de eerste: zij
geschiedde, terwijl Quirinius landvoogd over
Syrië was. Allen gingen op weg, om zich
te doen opschrijven, ieder naar zijn eigen
stad. Ook Joseph ging dus op uit Galilea,
uit de stad Nazareth, naar Judea, naar de
stad van David, die Bethlehem heette
want hij was uit het huis en geslacht van
om zich met zijn vrouw Maria,
zwanger was, te doen opschrijven. En
I aan, dat
zij zou baren; zij baarde haar eerstgeboren
„i en legde
er was voor
waren nu
in die streek herders, die op het veld ver
bleven en in de nacht over hun kudde waak
ten. En
bij hen
hen: en
Met schuifelvoetjes door de kerk, tot helemaal vooraan
waar de stal van Betlehem staat, met de uitgesneden maan
en de zon en de zwevende engelen, die zingen de Gloria samen
Gloria in excelcis Deo et in terra pax hominibus amen.
Maria ligt geknield en
daar achter houden de
vlak boven Jezus Onze-Lieve-Heer.
De herderkens zijn er en die wenen zeer
Nu meugt ge wel een keers opsteken”
Mijn broerke stak een keerske aan, en toen we keken
naar het kind op strooi leek het warm door het lichtje
dat spelend strelend viel op het Goddelijk gezichtje.
Luc. van
•J
’«r<
1
tl
I
AMIVAL
laan 27
-HOUT
82.11
'i'
I
ONS WEEKBLAD
1 1
