Nieuws
Advertentieblad
en
J
Baarle's
SINT NICOLAAS
b1
geloofsafval en een geneesmiddel
De hedendaagse
De Nieuwe Nuwelandsche
Hoeve te Alphen
4 December 1954
Uitgave: Drukkerij de Jong, Baarle-Nassau - Tel. 231
Nummer 49
voldoende geneeskracht ontplooien.
ge hebt de
tl
n Heilige! Zou er één j
in z’n bis-
in leven)
’n koopman, drukte hem 'n
laas Hem zeer
’n schurk drie kinderen had vermoord
I
'n goede
nu
bij
van
van
om
J
I
(DE HEILIGE VAN DE MAAND)
In de H. Kerk wordt deze grote wonder
doener niet alleen in ’t Oosten, maar
ons algemeen vereerd. En bij 't volk? bij de
op de
van de
V
en hij krijgt half
voor 6 jaar tegen
Toen er eens hongersnood was
Bij een zo groot, algemeen verschijnsel, kun-
nen alleen maatregelen op hoog niveau nog
4
t.
T'
-
bekend is als de H. Nicolaas, bisschop
Myra?... al gaat ’t dan ook juist niet,
hem te eren als Heilige in Gods Kerk
Deze algemeen beminde, vereerde en
Hef Sinf Nicolaasfeest vroeger en
der 3e eeuw g
Zijn ouders waren schatrijk en
t bezit gekomen van al die rijkdommen,
werd de jonge Nicolaas de vriend en 1
van allen, die minder hadden dan hij!
In t begin der 4e eeuw stond de bisschop-
zetel van Myra in Klein-Azië ledig. Reeds
meermalen was de geestelijkheid bijeen
gekomen,
van
een be-
n we er
De richtige genezing van een kwaal -
een richtige diagnose. Een mijner kennissen
werd lang behandeld voor zijn zgn. maag
kwaal. Niets baatte, totdat een specialist
een beentje uit zijn oororgaan wegnam en de
genezing was volkomen.
Onze huidige geloofsverzwakking doet van
zelf zoeken naar de oorzaken. Deze zijn ge
deeltelijk algemeen, nl de drie vijanden van
's mensen zaligheid, door Sint Jan reeds ge
noemd: de begeerlijkheid van het vlees en van
de ogen en hoogvaardij des levens Doch die
drie vijanden worden hoog opgezweept door
de tegenwoordige levensomstandigheden.
Reeds de ziener Gods.de pastoor van Ars,
voorspelde zeer grote en verbazende uitvin
dingen met als boze vrucht: hovaardij van
de geest en van ’t vlees en daaruit als gevolg:
verachting van het Geloof en verzwakking
der goede zeden. Dit alles is volop bezig zich
te verwezenlijken. Ook in ons Nederland,
waar nochtans, ondanks goed georganiseerde
parochies met rijk katholiek sociaal leven en
goede katholieke scholen, grote ijverontplooi-
ing van priesters en leken enz toch de afval
schrikbarend is gestegen, vooral in de steden,
en ook ons schone Brabant grote toename van
onverschilligheid te aanschouwen geeft.
werden uitgevoerd in 1731 aan de schaaps
kooienschaapsstal voor 16 gulden, aan de
hoeve zelf voor 42 gulden. Hij schijnt over
leden in 1743. Zijn weduwe gaat met het be
drijf door. In 1744 had zij de kleine schuld
van 147 gulden, die door Adriaan van
Alphen werd betaald.
In 1745 werd de hoeve gepacht door
Michiel Floris en Joanna Beckers voor 100
gulden. In 1757 is ze verpacht aan Adriaan
Stouts en Helena Bax weer voor 100 gulden.
Tot Maart 1779 is alles geregeld afbetaald
Dingeman Stouts is pachter 1780-
In 1783 is pachter sedert half Maart Cor
nells van Alphen voor 100 gulden. In 1787
wordt hem 40 gulden kwijtgescholden wegens
hagelslog. In 1794 worden hem 26 gulden
afgetrokken als vergoeding voor aankoop
van paarden voor de abdij. In 1798 wordt
zijn laatste betaling geboekt
Maart een nieuw contract
100 gulden.
In die tijd was de Franse republiek zo goed
om alle abdijgoederen in beslag te nemen en
de Nederlandsestaat heeft, later, die confis
catie doorgezet. Foetsie was dus ook deze
hoeve voor de berooide abdij.
Ten slotte enige aanvullingen op mijn vorig
artikelje.
Wymortel: het woordje wy kan nog bete
kenen: wilg, dus wilge-mortel.
Losantstraat: deel dit woord en
oplossing: Lo-Santstraat, dus de Zandstraat
in’t Lo of bosch. Maar waar liep dat Zand-
straatstuk? Is het de oude Gilsebaan, die door
de bossen loopt en de Maastrichtsebaan kruist
en dan recht door de hei naar de Chaamse-
baan leidt en dan door de akkers naar de Be-
vertpad (bedevaartspad) naar Ulicotcn?
Varencloete: varre-kloet, Een varre is een
rund, en cloete klot of klodder, dus een
wei voor jongvee, waarvan de weidebodem
klodderachtig is. Dus die wei hebben we niet
te zoeken op die zanderige Dekt, maar
kleiachige bodem van de Donge of
Dome.
Claervarencloet: claer helder. Varen
houdt verband met varen en voort over
tocht over een riviertje. Het kan ook verband
houden met var(re) jonge stier of varken.
Cloet klodder of moeras, dat bij de zomer-
droogte in klodders scheurt. Dus een moeras
sig weiland, dat zomers scheurt in klodders
gelegen bij een voort. Denk nu in Terover
weer eens aan de Dome, aan de voort, over-
zetplaats of sas, met ten zuiden de Wiidert.
En dan komen we langzamerhand aan de ver
geten hoeve de Catscout! Daarenboven ver
meldt de stafkaart no. 50 Oost-Breda 129-385
de naarn van „Klot-kuil heide” tussen Oerle
en Poppel. Dus wij zijn op goede spoor.
Catscout is eigenlijk Cats-schot Cat kan be
tekenen: inham in een beek of stroom of kade
aanlegplaats. Daarom is voor ons
groot belang te weten wat de „Dorne”
en waar thans dit Dorne beekje ligt.
Vertel me eens, hoe heet de beek die ont
springt naast de hoeve van Buyckx in het
Klokkenstraatje en hoe heet de beek ten zui
den van de Sasboerderij naar de kant
Bedaf? Als we op deze twee vragen
vredigend antwoord krijgen, dan zij
bijna en kien ik dit wel verder uit.
De Wiidert: woest terrein, meest voor
jachtgebruik. Dit groot complex, oer oud, is
thans verdeeld onder de volgende boeren: in
Kwaalburgt Albert de Jong, Wed. Jac. de Jong
Wed. Hoefmans en Jos Wouters In Ter
over: H. Kools en Sjef de Jong 't Sas, en in
Alphen o’wijk noord Aug. Meeuwsen.
Zoek het nu maar uit.
De Mortel op de dekt: Louis Jansen en
goed voor allen, die in nood verkeerden.
En altijd gaf de heilige Bisschop-Volks-
vriend z’n gaven in ’t geheim. Zo wierp hij
tot driemaal toe ’s nachts ’n beurs met goud
stukken bij n tot armoede vervallen edelman
ook bij in huis, als bruidsschat voor z’n drie doch-
ters, die anders niet tot n huwelijk konden
volwassenen? bij de kinderen? Ja! Sint Nico- komen,
laas, dat is nog ns n Heilige! Zou er één
Heilige in de hemel zijn, die zó algemeen dom. verscheen Bisschop Nicolaas (toen nog
Lz-1 1«-J TT "N T1 1_ 1 i t 1 i i i
m leven) aan r
goudstuk in de hand, opdat hij zou weten,
dat het werkelijkheid was en geen zins-
en zeide tot hem, dat hij zijn
i naar Myra moest bren-
Ik las in ,,St. Gregrorius-blad” bij schrijver
Straathof pr. 1949: ,,De opkomst van de
monnikenkoren in de kerken en de hervor
mingen van Paus Greg. de Grote hebben de
schola-zang bevorderd, maar daarmee de
kiem gelegd voor een verval van de oude
volkszang”.
Men had het ene moeten doen, maar het
andere niet laten.
Zo meen ik mijn stelling te mogen opzetten.
Door het Eucharistisch priesterschap in zijn
hem toekomende luister te herstellen, heeft
het Concilie van Trente een nieuwe bloei
periode ontwikkeld in Gods Kerk en de her
vorming der Protestanten gedeeltelijk gestuit.
Doch anderzijds is toen ook de kiem gelegd
voor de niet beoogde, maar toch gekomen on
derschatting van het Dooppriesterschap en
daarmee de kiem gelegd voor die lijdelijke
houding der leken, volgens het spreekwoord:
Vlugge moeders kweken luie dochters”, als
deze nl. niet tijdig tot zelfwerkzaamheid wor
den geprikkeld.
Actie brengt reactie, maar dan dikwijls ook
stagnatie en tot slot negatie.
Gelukkig heeft onze roemrijk regerende en
geniale, heilige Pius XII dit huidig geslacht
wakker geschut door Zijn wekroep: „Het is
thans het uur der leken”.
ïS
jj
Hoe zalig was dit huiselijk feest bij
onze goede ouders thuis en ook
naaste familieleden! Hoe klopte toen
het kinderhart, misschien méér het ou
derhart van stille, reine vreugde. Lang
zamerhand namen school en ook andere
instanties dit feest in handen en is het
van lieverlede verburgerlijkt. Men late t
hoofdaccent liggen op de familievreug
de van eigen gezin en (wat de K. A. ook
wel deed) op de minder bemiddelde,
grote gezinnen, maar dan in stilte zoals de
goede Sint dat placht te doen. Zo wordt
verdere uitholling van de gezinsvreug-
de voorkomen.
staan; de Hanze bracht zijn verering mee
naar Noordelijke streken, allereerst naar de
Hanze-steden en handelscentra, o.a. Amster
dam. In de legenden hier verspreid kwam
Spanje in de plaats van Zuid-Italië, dat
trouwens geruime tijd Spaans bezit was.
Zijn komst te paard en over de daken in
gezelschap van een zwarte (Moorse) knecht
moet als een kerstening worden beschouwd
van de sage van Wo Lan, die op zijn schim
mel door de lucht reed en door de schoor-
steen in de huizen afdaalde. Door de schoor
steen zijn gaven mededelen berust op het
volksgeloof, dat de schoorsteen de verbin
ding is tussen de hogere wezens en de
i mensen. De peperkoek in mensen- en dieren
figuren is misschien een verchristelijking van
het vroegere heidense offerbrood, gelijk het
Heggen van haver en hooi in schoen of klomp
doet denken aan het Germaanse hooioffer.
Hoe het ook zij:
Het heerlijk avondje is gekomen,
Vol verwachting klopt ons hart.
Jong en oud viert Sint Nicolaas,
Het is onze meest geliefde Heilige.
W. W.
en aanvullingen op het vorige artikel
In 1630 werden de landerijen, behorend tot
jde hoeve van Nuwelende gesplitst. Een nieu
we hoeve werd bijgebouwd.
Herman Simonz Havermans was de eerste
pachter. In 1640 werd een nieuw pachtcon-
tract voor hem opgemaakt. Zijn voorlijf be
droeg 35 gulden, 1 zak, 2 loop zaad, 8 ellen
lijnwaad,! vet schaap of 5 guldenHij mocht
geen bomen kappen noch heide laten weg
halen. Dat jaar werden voor 600 gulden re
paraties gedaan aan de woning. Herman Ha-
vermans bleef pachter tot 1655. Voor 1643’44
was hij 198 gulden ten achter. In 1648 had hij
ook de tiende van bieën te Alphen, Riel, Oos-
terwijk, Terover, Boschoven, Kwaalburg,
Druisdijk, Vijfhuizen en Brakel, samen met
zijn pacht voor niets met de verplichting, de
bieëntiend getrouw op te halen. Eilacie, hij
werkte nog met verlies. Toch krijgt hij op 17
Febr. 1653 nog een hernieuwing van zijn
pachtcontract en hij belooft jaarlijks 200 gul
den van zijn schuld af te lossen.
1656- 57 is zijn weduwe pachteresse en in
1658 wordt haar contracht weer hernieuwd.
In 1675 begint haar zoon Peter Havermans
Hij begint met een schuld van 285 gulden-
Geen goed begin! In 1683 levert hij aan de
abdij een bruin paard en een os, samen voor
264 gulden Als tegemoetkoming in de Franse
contributie wordt hem zijn jaarpacht vrijge-
scholden. In 1682 met bamis levert hij aan
de abdij 22 schapen, in rekening gebracht te
gen 119 gulden. In 1690 26 lammeren voor
130 gulden. Dus de schuld werd ingelopen
en de brave man deed dus wat hij kon. Hij
kreeg dat jaar weer 20 gulden vrijgescholden
voor zijn aandeel in de beroerde Franse con
tributie. Geen wonder dat hij in die tribulate
tijden in 1707 eindigt met een schuld van 521
gulden. Twee derden werd afgelost door Pe
ter van Loon en het andere derde door Flor
Ha vermans met 150 gulden. Deze twee wa
ren waarschijnlijk zijn borgen
Vanaf 1708 is zijn zoon Flor Havermans de
pachter. Ook hij doet slechte zaken. In 1714
bedroeg zijn schuld reeds 778 gulden; in 1724
was deze aangegroeid tot 1750 gulden. Er
moest arrest geschieden. Koopdag werd ge
houden en alles is gebleven: in quade kosten.
Dit geslacht eindigt hier na 1 eeuw huur!
Op 26 Januari 1725 werd de hoeve gepacht
door Dirk Willem van Meel en zijn vrouw
Cornelia van Haren. De eerste drie jaren
zouden zij voor huur slechts 79 gulden moeten
betalen. Een beddekoets werd gekocht voor
6 gulden en 11 stuivers. Andere reparaties
be- j begoocheling,
kende Volksheilige werd in de tweede helft scheepslading graan
geboren in Klein-Azië te Patara. I gen, waar men hem goed zou betalen.
- eenmaal in I r"
mmen, schop ook eens aan zeelieden, die
helper jn levensg evaar verkeerden. Hij
Tijdens z’n leven, verscheen hij als Bis-
zeelieden, die in 'n storm
j nam zelf
i 't roer in handen en bracht heel de beman-
ning behouden in de haven van Myra.
Myra in Klein-Azië ledig. Reeds i gen andere keer toonde God door ’n won-
was de geestelijkheid bijeen- ddf jat de gOecje werken van de H. Nico-
om n nieuwe herder te kiezen, i jaas pjem zeer welgevallig waren. Door n
maar men kwam niet tot n beslissing. God j bijzondere ingeving wist de Heilige, dat
zelt kwam tussenbeide: op bovennatuurlijke >n schufk drie kinderen had vermoord en de
lijkjes in zijn kelder in 'n kuip had verborgen.
Hij ging regelrecht naar de kelder en door
mon" ’t teken des kruises wekte hij de drie kin-
deren ten leven op.
leoaan. iNa aooup De H Bisschop van Myra stierf 6 Decem-
t z n geboortestad ^er ^41 Was hij reeds tijdens zijn leven
terugkeren en z n vroeger leven hervatten, de toevlucht geweest van armen en onge-
aoch op Gods bevel ging hij naar Myra, lukki na z’n dood werd hij dit nog meer,
vaar hij met algemene stemmen tot Bisschop Z;. f werd -n druk bezochte pelgrims-
e^r ge ozen. 1 oord, waar veel wonderen gebeurden. Daar
1 Myra aan zee lag, kwamen zeelieden vóór
hun uitvaren op het graf bidden om ’n goede
hoe goed. reis en behouden thuiskomst. In 1807, toen
Myra in handen der Mohammedanen was
gevallen, werden de heilige relieken door
moedige Italiaanse zeelieden uit 't graf ge
nomen en overgebracht naar Bari in Italië,
waar ze thans nog worden vereerd.
Van de oudste tijden af was Sint Nicolaas
dan ook de Patroon der zeevaarders. Daar
om ook koos het opkomend Amsterdam hem
tot Patroonheilige der stad. Naar de grootse
feesten, die in Amsterdam op 6 December
werden gevierd, stroomden duizenden uit
alle oorden van ’t land samen en bij hun
terugkomst brachten zij uit de hoofdstad
allerlei geschenken mee voor hun kinderen
en vrienden. Wellicht is hierin de oorsprong
te vinden, dat thans nog in ons gehele land
6 December n dag van geschenken is. De
H. Nicolaas wordt in de Liturgie afgebeeld
als Bisschop. Naast hem staat gewoonlijk
’n kuip, met drie kinderen er in. ’n Anker
of scheepje symboliseert, dat hij de Patroon
is van de zeelieden.
Rond Sinterklaas zijn allerlei legendes ont-
Groot was de vreugde der hem toever
trouwde kudde, toen men bemerkte, hoe
heilig de nieuwe Bisschop was en 1
Goed voor de armen, goed voor de kinderen.
wijze wees God als nieuwe Bisschop van
Myra aan Nicolaas, de vrome pelgrim, die,
na lange jaren in de eenzaamheid als
nik te hebben geleefd, toen juist ’n pelgrims
tocht naar Jeruzalem had gedaan. Na afloop
hiervan wilde hij naar
O
I
was
lil
AMIVAL
laan 27
HOUT
.82.11
f’
y
Jt-
I#
vraagt
a
4-
ONS WEEKBLAD
T
h
I
-
