Baarle's
Nieuws-
Advertentieblad
en
letterdoeken
en
Brabantse merklappen
De Acht van Chaam
E.H.B.O. en Kath. Thuisfront
organiseren een geheimzinnige actie
EMIGRATIE IN CIJFERS
El
Uitgave: Drukkerij de Jong, Saarle-Nassau - Tel. 231
VERDWIJNENDE VOLKSKUNST
vaas ontspruiten en waar verschillende keren
het voor merklappen klassieke Adam en Eva
patroon op voorkomt.
Soms gaan in zo'n merklap meer dan HO
men
een
duidelijk
gewone
Lid
W
moeten zijn.
Men onderscheid: stoplappen, merklappen
en merkdoeken.
Op stoplappen vindt men reparaties van
weg te wissen Tenslotte Eligius op zijn sterf
bed en enige curieuze voorstellingen van een
paardje voor een koets, waarschijnlijk het in
veiligheid brengen der heilige Bloeddoeken
verbeeldend. Het geheel wekt de indruk van
een mozaïek, gevormd door kleine kruis
steekjes.
Beide voorbeelden zijn wel heel bijzondere
specimina van onze Brabantse volkskunst.
De Maltezer helpster van de Katholieke
Nationale Bond voor E. H. B. O. die Zondag
16 Augustus ”n beroep op de Katholieken van
Nederland zal doen, hondt niet van eau-de
cologne. Zij vindt, dat geurtjes, hoe heerlijk
overigens ook niet bij haar passen, omdat zij
eigenlijk thuis hoort in een grimmige tijd, een
tijd van oorlog en nood. Daarom moet U
huisvrouwen, wanneer LI over 14 dagen van
de E.H.B.O. collectanten ”n pleistertje koopt,
dit niet opbergen in Uw tasje naast Uw flesje
eau-de-cologne of bij de zakdoek, welke U
wegens de zomerwarmte in de kerk rijkelijk
met de geurige verfrissing hebt besprenkeld.
En U mannen, doet U het pleisterenvelopje
niet in Uw zak, waar ook Uw sigarettenaan-
In de eerste helft van dit jaar zijn in
totaal 20 453 Nederlanders geëmigreerd.
De emigratie ontwikkelde zich als volgt:
naar Argentinië 36, Aussralie 3589,
Brazilië 299, Canada 11.734, Nieuw-
Zeeland 13q9, Zuid-Afrika 1774, de Ver
Staten van Amerika 1399 en naar de
overige landen (exclusief Europa) 313.
In het eerste halfjaar van 1952 emi
greerden in totaal 28.846 Nederlanders;
over het gehele jaar 1952 bedraagt dit
cijfer 48.790.
Voor het gehele jaar 1952 waren de
cijfers over de ontvangende landen als
volgt: Argentinië 134, Australië 15 828,
Brazilië 281, Canada 20.653, Nieuw-
Zeeland 4575, Zuid-Afrika 4177, de
Ver. Staten 2634 en de overige landen,
exclusief Europa 408. Vergelijkt men de
cijfers over de eerste helft van dit jaar
met die over het eerste halfjaar 1952,
dan komt men tot deze verdeling over
het eerste halfjaar 1952: Argentinië 65
Australië 7694, Brazilië 82, Canada
15.035, Nieuw-Zeeland 2726, Zuid-
Afrika 1775, de Ver. Staten 1367 en de
overige landen, exclusief Europa 102.
Voor dit jaar zijn de verwachtingen,
dat in totaal ongeveer 40.000 Neder
landers zullen emigreren. Het hoogste
aantal werd tot nu toe bereikt in 1952
met een totaal van 48.790- Het totaal
cijfer van de emigranten uit Nederland
sinds 1945 tor en met het eerste halfjaar
van 1953 is 163.198.
HONDEN en KATTEN vasthouden
Inwoners van Chaam worden in hun eigen
belang aangeraden tijdens de Acht van Chaam
alle huisdieren w. o- hoofdzakelijk honden en
katten zijn te verstaan te willen vasthouden
Eventuele ongevallen, waarvan een hond of
kat oorzaak zou zijn, zouden de eigenaar van
het dier bijzonder grote schade kunnen berok
kenen, wanneer een coureur of coureurs door
toedoen hiervan zouden komen te vallen.
men t
I
kruisjes in een vierkante cm.
De letterlappen tonen, zoals de naam aan-
1615-1630, J geeft, letters, meestal het hele alfabet en dan
aan indeling en werkwijze kan men zien, in verschillende typen. Maar
Onze voorouders leefden in een tijd, waarin
ieder onderdeel van de huishouding zeer be
werkelijk was, omdat zij zo goed als alle hulp
middelen die ons thans ten dienste staan,
moesten missen Er waren nog geen naai
machines, die voor hen stopten, zoomden en
borduurden, in de plaats daarvan werkte men
met het spinnewiel en het weefgetouw-
Aan de uitzet werd reeds vroeg door het
jonge meisje begonnen, dit in sterke tegen
stelling met onze tijd, waarin men desgewenst
enkele weken voor de trouw-datum alles ge
zoomd, gelust en i
De kwaliteit van de oude linnens was van zulk
een aard, dat ieder stuk een mensenleven mee
kon. Alles werd dan ook van een
scheuren, het inzetten van een hoek, het her
stellen van gaten, dus als het ware met naald
en draad een stuk inzetten, elke stof met het
eigen ingeweven patroon.
Op een stoplap uit 1775 ziet
de verschillende patroontjes:
keper, een zig zag keper, het kraanoog, hét
z.g. luieroogje en een zig zag keper, waar te
gelijk een ruit is doorgestopt.
Men kan zich voorstellen, hoeveel inge
spannen uurtjes‘t meisje tussen zes en zestien
jaar destijds aan zulk een stopdoek moest be
steden.
Op de merklappen komen randjes, gesty- I steker zit. Maar wat is er dan aan de hand
en bijbelse taferelen voor. Zo
lap uit 1811 voor het grootste
zuin-engelen.
De tekst luidt: ,,Doode staat op en kom ten
oordeel! de andere zijde heeft, maar dan in
spiegelschrift, dezelfde tekst. De figuren zijn
primitief, maar het geheel is uiterst fraai van
kleur en is op fijn batist gewerkt.
Eronder staat te lezen: „Leestekenboek be
hoord aan Petronela de Laat." Dat is wel de
zelfde persoon als de maakster van het stuk
van 1854, waarop men constateert ,,de Lees-
teekendoek behoor Doe aan Pitronela de
Laat.” Op dit allermerkwaardigst doek vindt
men vooral godsdienstige voorstellingen met
als interessante bijzonderheid: een afbeelding
van het Heilig Bloedwonder van Boxtel Ge
heel links zinks ziet men de priester Eligius
van den Aker, die tijdens de H. Mis aan het
Driehoningen-altaar te Boxtel de kelk om
stoot. Verder Eligius die aan de watermolen
de rode vlekken uit de altaardoeken tracht
spannende ontspanning zal houden, die zich
in de avond van de 23e Augustus zal on tladen
Men zal kunnen kiezen tussen auto, zeiljacht,
motorboot, meubilair, motorrijwielen, levens
verzekering, spaarbankboekje, 10 x gratis le
ven ter waarde van f 5000, verbouwing van
huis, aankoop van een huis ter waarde van
f5000, bezoek per boot en, of vliegtuig aan
familie, vrienden en kennissen in Nieuw-
Zeeland, Canada, Amerika of Australië, het
aanschaffen van een veestapel, het vernieu
wen van de garderobe voor de gehele familie
desnoods laat men tweemaal Boesman opstij
gen en gaat men zelf mee en men begint op
de begane grond met het bedrijfskapitaal een
eigen bedrijf.
Het geheim dat in deze actie ligt besloten,
zult U zo maar niet ontdekken, U zult zonder
meer de hulp van de K. R. O. moeten afwach
ten. Zelfs al zoudt U een pleister aan stukken
scheuren, belikken of fijnkauwen, het zal U
niet helpen.
Zeer zeker zullen onze dorpsgenoten al ge
dacht hebben waar toch het berichtje bleef,
wie er in Chaam op Woensdag a.s. aan de
start kwamen. En dan wordt vanzelfsprekend
het meest opgezien naar de professionnah, die
zullen rijden over een afstand van 160 km.
Van Nederlandse zijde starten bij de profs de
volledige Nederlandse Tour de France ploeg,
waarvan de renners voor onze Chaamse sup
porters voldoende bekend zijn. Ook Gerrit
Schulte zal op het appel verschijnen en zal
volgens kenners niet nalaten alles te geven
wat in zijn macht is om deze koers op zijn
naam te brengen. Vervolgens zijn er nog tal
van goede Nederlandse profs die Chaam met
een bezoek zullen vereren t. w. Harm Smits,
Piet Haan. Hans Dekkers, die een dezer da
gen in Schoten (België) een koers won voor
de Belgen Buijst en de Bare, die ook in Chaam
zullen starten. Piet van As, Frans van der
Zande en nog zovele zullen naar Chaam ko
men om zich tegen elkaar te meten. Bij de Bel
gen zien wij eveneens mannen met naam aan
de start verschijnen. Rik van Steenbergen, Rik
Jochems, jan Zaagers, Glorieux (achtervol-
gingskampioen), Borgmans, Nest Sterkx en
talrijke andere. Uit Oostenrijk komt de kampi
oen Schneider, die volgens deskundige wieler-
supporters ook niet van een vuiltje vervaard
is en daarenboven een stijlvolle sprint heeft.
Uit Frankrijk hebben we de bekende Tour de
Francerenners van He de France Tonello en
Caput, terwijl onze coach nog doende is ande
re vedetten uit het buitenland aan de start te
krijgen. Het belooft iets te worden in Chaam
dat jaarlijks een stapje verder in de goede
richting gaat- Zeldzaam zal ook de koers bij
de amateurs worden, waarin o-a. starten de
kampioenen van België Rik van Looij en Ne
derland Kees Paijmans, terwijl een dezer da
gen van de K. N. W. U. de volledige selectie-
ploeg voor de wereldkampioenschappen zal
binnenkomen. Bij de amateurs starten tevens
nog alle andere renners van klasse in Neder
land en Belgie. Engeland komt met zijn beken
de amateurs Durban, Moare, Metrony en
Woods. Ook deze koers zal een zeldzaamheid
worden, welke in Nederland nog niet is te zien
geweest.
De koers voor nieuwelingen heeft zo'n be
zetting, dat er ruim 100 renners geschrapt
moeten worden. Wel jammer voor deze men
sen, doch het maximum mag nu eenmaal niet
overschreden worden. Willicht krijgen zij een
ander jaar nog wel eens kans in Chaam aan de
start te verschijnen.
gemerkt in huis kan krijgen
leerde bloemen
eigen merk j bestaat een
of letter voorzien. Hieraan danken de merk- deel uit bloemmotieven, die uit een puntige
en letterlappen zeer zeker hun ontstaan. Op
enkele zeer oude schilderijen komt men al ge
borduurde onderdelen tegen als bv. hemd-
boordjes en manchetten, een bewijs, dat
een of meer borduur-technieken beheerste
De oudste nog bestaande merklappen zijn
alle uit de 17e eeuw, ongeveer luu-ivjv, geen, leners, uiecsiai uei neie anaoet en aan
maar aan indeling en werkwijze kan men zien, in verschillende typen. Maar over het alge-
dat reeds voor die tijd merklappen gemaakt meen zijn de lappen een combinatie van ran-
j den, stoppen, letters en figuren. De randjes
werden gebruikt voor versiering van hemd-
boordjes, doophemden en
bloempatronen en ornamenten in combinatie
met initialen en jaartallen voor linnengoed
b.v. lakens en slopen. Al deze lappen dienden
later als voorbeeld bij het maken van een uit
zet, waarbij men overvloedig keus had.
Gelijk bij alle volkskunst treft men ook
hierin een sterk sprekende traditie: de teke
ningen van de oude merklappen werden zo
nauwkeurig mogelijk overgenomen door de
volgende generatie. Dit wil echter niet zeg
gen, dat aan de eigen fantasie geen plaats
werd ingeruimd Er bestaan prachfige exem
plaren van eigen initiatief en verbeelding.
Er is bijvoorbeeld een opvallend werk
voorstellende de veertien kruiswegstaties, ge
groepeerd om de Calvarieberg. Het had zijn
weg naar de prullenmand reeds gevonden,
maar kon nog bijtijds gered worden!
De tekst vormt als het ware een lijst om
iedere voorstelling. Zeer typisch zijn de ba-
Hier en daar treft men tegen de wand van een oude boerderij of ook wel in een
burgerwoning een merkwaardige wandversiering aan Het zijn lappen, doodgewone
lappen, die echter op een buitengewoon vaardige, soms zelfs bepaald kunstzinnig?
manier zijn versierd met allerlei figuren. In een eenvoudig-zwarte lijst hangen ze daa;
al wie weet hoeveel jaren op hun plaats.
Ze hebben de tand des tijds gelukkig overleefd, omdat de bezitters ervan fier
waren op het werk van het voorgeslacht. Helaas dachten niet alle eigenaars er zo
over en daarom is jammer genoeg heel wat oud schoon verdwenen Wat waren dit
voorlappen? U kunt dit lezen in onderstaand artikel van de hand van Trees Doren -
bosch-Meijer j-
zult U vragen?
Het antwoord is simpel, doch kan voor u
van grote invloed zijn op uw toekomstwensen
en wellicht de verwezenlijking brengen van ”n
diep in uw kast opgeborgen en heimelijk door
u verwend en gekoesterd luchtkasteel.
De E.H.B.O. is namelijk weer op het oor
logspad, ditmaal in het passende gezelschap
van Katholiek Thuisfront. De eerste week
gaan de collectanten van de E. H. B. O. ter
aanval. De week daarop, die van Katholiek
Thuisfront, dat u hetzelfde aanbiedt als de
E. H. B. O. doch dan niet met de afbeelding
van een Maltezer helpster, doch van ”n soldaat.
Deze aanval op twee fronten heefteen twee-
kussenslopen, de -dedig doel: het opvoeren van de eerste hulp-
paraatheid in tijden van rampen of oorlog en
ten tweede de bouw van Katholieke Militaire
Tehuizen, die zo hard en hard nodig zijn om
een behoorlijke geestelijke welzijnsverzorging
van de jongeren in dienst.
Prettig voor u zal het zijn te weten, dat de
opbrengst van de eerste Zondag in uw eigen
parochie blijft: er worden namelijk reddings-
materialen voor gekocht ten dienste van de
E.H.B.O. afdeling in uw parochie. Indiener
nog geen afdeling in uw parochie is gevestigd,
dan worden de gelden gebruikt voor de op
richting ervan. Zorgt echter, dat U beide
Zondagen een pleister koopt, want zowel het
meisje als de soldaat spelen een rol in de op
lossing van 't geheim, dat nog geheimzinniger,
nog attractiever, nog spannender belooft te
worden dan dat van de steentjes actie.
Beide envelopjes en inhoud zijn nodig om
achter het geheim te komen. De Katholieke
Radio 'Omroep zal in haar uitzending van
23 Augustus, avondprogramma van 20 tot
20.30 uur het geheim bekend maken. Vanaf
22 tot 22.30 uur zullen de luisteraars, die het
geheim hebben ontdekt zijn te beluisteren. Een
ontwrichting van het telefoonverkeer, zoals
zulks in 1952 tijdens de uitzending van de
pleister-actie heeft plaats gehad, zal ditmaal
niet mogelijk zijn. Vijftigduizend gulden aan
cadeaux (10 van ieder f5000) benevens 10
troostprijzen gaan in deze actie schuil.
Snippers en tanden brengen geen
oplossing.
Notaris Mr. Dr. Ph. Libourel, Delft, welke
het geheim aan deze actie heeft gegeven, zal
via de K. R. O. microfoon, evenals zulks met
de steentjes-actie het geval was, dit geheim
bekend maken.
De waarde van de cadeaux ligt niet alleen
belangrijk hoger dan zulks bij de bekende
steentjesactie het geval was, maar ook staat
vast dat de vinding van het aangebrachte ge
heim Nederland een gehele week lang in een
48e Jaargang
Zaterdag 1 Aug. 1953 No. 31
I
I
ONS WEEKBLAD
