W I
■Reanimeren: niet altijd
een uitgemaakte zaak
113
niet-reanimerenpenning nog geen maatstaf voor ambulancepersoneel
Medisch handelen
Penning
1
COLOFON
■neen lij
P aan
GE
IK
aragevanoosterwijk.nl
an de kinderen is gedacht!
:standig te
Reanimatie of niet: soms een moeilijke beslissing als elke seconde telt.
FOTO'S: PETER LIGTENBERG
»ar gericht is;
■lta.nl.
mtotaalglas^
e gehele maand
n uw auto!
gelegenheid ons te
mder het genot van een
ar
3 en
S
rg
jtotaalglas.nl
Arts Ed Ariëns, medisch manager
ambulancezorg
Kees Veelenturf, ouderenarts bij
De Wever
iet besluit ter inzage ligt
te dienen.
iet dagelijks bestuur van
la.
int u contact opnemen
564 15 01.
jen verrich-
dat dan
het ons
uitgebreide
:hure aan op
368055
op de website van Nederlandse Ver-
Levenseinde: www.nwe.nl
i liggen vanaf
olgende plaatsen ter
e Algemene wet
inste bevatten:
De dood is iets waar we liever
niet aan denken. Dit taboe ver
aart waarschijnlijk ook dat wei-
mensen vooraf nadenken over
animatie bij een hart- of adem-
Istand. Toch kan die vraag je stelt Ariëns. "Bijvoorbeeld: een
maar gesteld worden, bijvoor- oudere met penning verslikt zich
eld als je naar het ziekenhuis in een korstje brood en komt in
iet voor een risicovolle operatie, ademnood. Moet je die dan, plat
lal mensen schrikken als ze hier
jtseling over moeten beslissen.
'eigt meestal hulp van ambulan-
■ulpverleners.
its Ed Ariëns is medisch mana-
jer ambulancezorg bij de Regio- delijkht
lagelijks bestuur
ende vergunning op
□et worden aangepast.
iet in overeenstemming
it tot andere of grotere
gestaan.
eentje dragen, worden dus gere
animeerd. Maar een schriftelijke
niet-reanimerenverklaring, opge
steld samen met een behandelaar
en opgenomen in het medisch
dossier of zorgplan, geldt natuur
lijk wel."
Ike werkdag van
inzage op een ander
nmer 076 564 15 01.
aandag van
•t 17.00 uur en
Wanneer je een hart- of ademstilstand krijgt, zullen artsen en ver
pleegkundigen er in principe alles aan doen je leven te redden, tenzij
dat zinloos is. Ook zijn er mensen die niet gereanimeerd willen wor
den als hun hart of ademhaling stopt. Zij willen bijvoorbeeld niet het
risico lopen als 'kasplantje' verder te leven. Wie een verklaring van
niet-reanimeren bij zich draagt, weigert mond-op-mondbeademing
en hartmassage. Er zijn landelijke regels die bepalen wanneer iemand
wel of niet gereanimeerd moet worden. Toch staan medewerkers in
de zorg geregeld voor een dilemma, bijvoorbeeld een ouderenarts
doorheen verpleeghuisarts genoemd) en een medisch manager
gnbulancezorg. Er bestaat al een penning die je bij je kunt dragen als
jeniet gereanimeerd wilt worden, maar het duurt waarschijnlijk nog
een half jaar voordat ambulancepersoneel daarnaar gaat handelen.
Goede voorlichting
Het feit dat dragers van de pen
ning nu nog gewoon gereani
meerd worden, is volgens Ariëns
niet in strijd met de wet. "De
NWE beschouwt de penning
wel als een schriftelijke verkla
ring, maar dat is juridisch for
meel nog niet rond. Wij willen
als ambulancemedewerkers die
penning best als niet-reanimeren-
iakt bekend dat het van
genbouwmaatschappij
siding op grond van
iet betrekking tot
de meeste cli-
iverigens door
-‘-“"ing die ze
irtstilstand
mag
niet uitvoeren. En ja,
tuurlijk soms discus-
'mAdicnh Tinlnnc'
||De Senioren wijzer verschijnt
(eenmaal in de twee weken in
IpeTilburgse Koerier.
Redactie: Isabella de Boer-
'terheijen, André Coenen, Riek
Ripse-Tiemens, Gerry Hovers,
Petra Jansen, Karei Luiijf (eind-
'edacteur), Loes Mertens-Ver-
meer, Mat de Vries.
Redactieadres: Seniorenwijzer,
Stichting de Twern,
Yincentiusstraat 102, 5038 SR
Tilburg; tel. 013-5839999.
M kan gestuurd worden
Jaar: Seniorenwijzer, p/a de
Twern, Postbus 3078, 5003 DB
Tilburg; e-mail seniorenwijzer®
iwem.nl.
Kopijsluiting: donderdag in de
oneven weken om 12 uur.
Persoonlijk zorgplan
Veelenturf spree!
die voor hun v*‘
is Kees Veelenturf, verpleeghuis hebben nagedacht moet j
bij De Wever, komen of ze wel of niet gereanimeerd uitgezaai
verklaring beschouwen, maar dan bij een hartstilstand niet meer dementerenden, moet de wettelijk
moet er dus eerst een duidelijke te reanimeren, tenzij ze vooraf vertegenwoordiger een beslissing
hadden aangegeven dat wel te nemen."
"Bij ouderen in een verzorgings
huis ligt het weer anders", vervolgt
Veelenturf. "Omdat zij in een bete
re gezondheid verkeren, vallen zij
onder de verantwoordelijkheid van
een huisarts. En die doet vaak
minder moeite om dit met cliënten
te bespreken, omdat hijzelf niet
degene is die uiteindelijk moet
reanimeren."
Onderhandelen
Oeniet-reanimerenpenning van de
Nederlandse Vereniging voor een
Mjwillig Levenseinde, de NWE,
p nog onderwerp van discussie,
«animeren. "We gaan er vanuit
dat de patiënt hulp wil. Maar daar
ajn uitzonderingen op. Wanneer
«mand in het verleden bij zijn
arts schriftelijk heeft aangegeven
dat hij niet gereanimeerd wil wor
den, dan houden we ons aan die
verklaring. Mits die dus met die
ais vooraf besproken is, en je die
•erklaring bij je draagt."
Wie een niet-reanimerenpenning wil bestellen bij de NWE, moet
eerst lid worden van deze organisatie. Iedereen vanaf 16 jaar kan
lid worden, de minimumcontributie bedraagt 17,50 euro per jaar.
Lidmaatschap voor het leven is ook .mogelijk, de kosten hiervoor
verschillen per leeftijdscategorie. De niet-reanimerenpenning kost
37,50 euro. Deze penning is een op zichzelf staande verklaring,
voorzien van pasfoto, handtekening, naam en geboortedatum en
hiermee volgens de NWE volledig rechtsgeldig. Bel voor meer
informatie 0900-6060606 of mail naar euthanasie@nwe. Postadres:
NWE, 75331, 1070 AH Amsterdam. Of kijk op www.nwe.nl.
gebruiksaanwijzing voor alle par
tijen bekend zijn. Onze belang
rijkste voorwaarde is dat mensen
goede voorlichting krijgen als ze
de penning aanvragen, zodat de
ambulancehulpverlener precies
weet wat de penningdrager heeft
bedoeld met niet reanimeren."
Als de penning algemeen erkend
wordt, zal die wel snel zichtbaar
moeten zijn, stelt Ariëns. "Want
er zijn nog maar weinig mensen
die de penning dragen, en dus
zijn verpleegkundigen er niet op
gericht die te zoeken. Maar als die
om de hals zit, zullen ze de pen
ning vanzelf vinden als ze begin
nen met reanimeren."
Wat als je pas tijdens het reani
meren een verklaring tegenkomt?
Wordt er dan nooit gestopt met
reanimeren? Ariëns: "Dan hangt
het af van het resultaat of we
Haalbare kaart
De ouderenarts: "De eerste
belangrijke vraag is altijd of de
cliënt zelf gereanimeerd wil wor
den. Daarnaast is de vraag of het
reanimeren volgens de arts een
haalbare kaart is. Wanneer reani
matie medisch zinloos is, mag ik
die handeling r
willen. Door de felle discussie die dan kun je nati
ontstond besloot het tehuis de siëren over wat 'medisch zinloos'
doorgaan met reanimeren. Bij kin- maatregel terug te draaien. inhoudt."
deren wordt er in elk geval nooit Veelenturf vindt dat het bij ernstig
gestopt." Persoonlijk zorgplan zieke ouderen medisch niet zinvol
leggen
"Want
je met
'Sorry,
:waarschrift in te dienen,
ning vragen, indien
;s vereist. Een dergelijk
Afdeling bestuursrecht-
s-Gravenhage.
[ETILBüRGSE KOERIER DONDERDAG 29 OKTOBER 2009
Verpleeghuis
Ook volgens
ouderenarts t
er bij reanimatie behoorlijk wat willen worden. Wh
praktische en ethische problemen
kjjk__ -X - -x--
is voor de arts niet alleen afhan
kelijk van de wil van de patiënt,
maar ook van de medische situ
atie waarin iemand verkeert. Dat
kan tot dilemma's leiden, want
medisch gezien is het niet altijd
duidelijk of reanimeren bij een
oudere zinvol is. Daar is veel dis
cussie over."
Zo ontstond vorig jaar grote ophef
over een zorgcentrum in Amers
foort. Het besloot 70-plussers
'Slumdog Millionaire' in 50-plusvoorstelling
Op dinsdag 3 november kunnen 50-plussers in Euroscoop
op Stappegoor genieten van de met vele Oscars bekroonde
film Slumdog Millionaire. Aanvang 14.00 uur; vooraf krijgen de
bezoekers een kopje koffie/thee met wat lekkers. Entree €6,-.
Kaarten zijn te koop aan de kassa, via internet (www.euroscoop.
nl) of te reserveren via tel. (013) 5812820 (tussen 13 en 22 uur).
Beslissingen over het levenseinde
Kun je als patiënt een behandeling weigeren? Is euthanasie een
recht dat je kunt 'opeisen? Is stoppen met eten en drinken een
begaanbare weg? Terechte vragen die een antwoord behoeven.
In Bibliotheek Midden-Brabant vind je antwoorden.
W/7 en wet: keuzes rond het levenseinde van Magda van der
Grijn is zo'n boek dat antwoorden geeft. Je kunt wel degelijk
invloed kunt uitoefenen op de manier waarop je zult overlijden,
en op de wijze waarop je de periode doorbrengt die daaraan
voorafgaat.
Het laatste stuk: informatie over euthanasie is ook van Magda
van der Grijn. Ze gaat hier in op hulp bij zelfdoding, het weigeren
van medische behandeling, levensbeëindiging zonder verzoek,
patiëntenrechten en de onderlinge samenhang daartussen.
Beslissingen over reanimatie behoren geregeld tot de praktijk van
de ziekenhuisarts. In Reanimeren, wel of niet? biedt J.J.M. van
Delden hierover praktische informatie én stof tot nadenken.
In Euthanasie gaat Linda Jackson op beknopte wijze in op
euthanasie en zelfdoding, en bespreekt argumenten voor en
tegen. Aan de orde komen onderwerpen als euthanasie en de
wet, passieve euthanasie, wilsverklaring en levenstestament, en
alternatieven voor euthanasie.
Veel informatie staat ook
eniging voor een Vrijwillig
->rgp
-eekt zelden cliënten is om te reanimeren. Dat uitk
verhuizing naar het is vaak belastend, zegt hij.
hebben negedeeht meet je tegen een 80-jarige
r.:3t gereanimeerd uitgezaaide kanker zeggen: 't
- *7ie daar terecht- maar u kunt niet meer gereani-
komt, valt onder de medische meerd worden?' Aan de andere
djken. "Wel of niet reanimeren verantwoordelijkheid van een kant: je moet het wel bespreken
----ouderenarts. Veelenturf: "Cliënten voor het persoonlijk zorgplan. Dat
in het verpleeghuis hebben tegen- kan ingewikkeld zijn als mensen er
woordig allemaal een persoon- zelf nog niet aan toe zijn."
lijk zorgplan. Daarin hoort ook te
staan of iemand gereanimeerd Personele bezetting
wil worden. Dat moet je dus ter Ook het verschil in personele
sprake brengen, maar dat valt bezetting tussen een verpleeghuis
niet mee. Iemand die al overstuur en 'een ziekenhuis heeft gevolgen
is van de verhuizing naar een voor reanimatie, zegt Veelenturf.
verpleeghuis val je niet gemak- "Wie in het ziekenhuis een hart-
Test je. zintuigen!
Bij de kleine tentoonstelling Het zesde zintuig kunnen de bezoe
kers op een ludieke manier testen hoe de eigen zintuigen hun
werk doen: zien, ruiken, horen, je evenwicht bewaren, reactie
vermogen en voorkomen dat je een brekebeen wordt. De ten-
toonstellingspanelen geven ook alternatieve oplossingen, voor
het geval dat het betreffende zintuig niet meer zo goed werkt.
De boodschap is: gebruik je zesde zintuig, ofwel je gezond
verstand! Verander je gedrag en schaf hulpmiddelen aan, als
dat nodig is! Deze tentoonstelling van de ANBO is van 10 t/m
15 november te zien in wijkcentrum De Ypelaer, Corellistraat 10,
Tilburg-Noord.
Informatiemarkt Elisabeth Ziekenhuis over mantelzorg
In het kader van de Dag van de Mantelzorg houdt het Elisabeth
Ziekenhuis op dinsdag 10 november van 10.00 tot 15.00 uur een
informatiemarkt. Diverse organisaties geven dan in de Medische
Boulevard (hoofdingang) van het ziekenhuis uitleg over wat zij
kunnen doen voor mensen die langdurig en intensief voor een
naaste zorgen: variërend van hulp in de huishouding tot hulp
bij het verkrijgen van een persoonsgebonden budget. Ook is
er informatie te krijgen over hulpmiddelen, waar ze verkrijgbaar
zijn en of ze worden vergoed. Op de markt staan stands van
Thebe, Contour, Loket Z, MEE, de mantelzorgconsulenten van
de Twern en het Expertisecentrum Mantelzorg.
Opfriscursus verkeersregels
Voetgangers en gebruikers van een scootmobiel, rolstoel of
rollator kunnen op de dinsdagochtenden 24 november, 1 en 8
december een opfriscursus over verkeersregels volgen in de
ontmoetingsruimte van Postelstaete (Postelse Hoeflaan 324).
De cursus wordt steeds van 10.00 tot 12.00 uur gegeven door
Hans Brekelmans van Veilig Verkeer Nederland. Deelname
kost 5 euro voor de hele cursus, inclusief informatiemateriaal.
Wel even vooraf aanmelden bij Harrie van Krieken (tel. (013)
4682947) of Joop Visser ((013) 4671587).
Gebruikers van een scootmobiel kunnen later een extra cursus
met praktijkgedeelte volgen.
Je eigen kracht en ervaringen gebruiken
De toekomst positief en met zelfvertrouwen tegemoet zien:
soms valt dat niet mee, zeker niet bij tegenslagen. Een steuntje
in de rug kan dan welkom zijn, bijvoorbeeld door een GGz-
cursus waarmee je als 55-plusser je eigen kracht en ervaringen
(beter) leert gebruiken.
De cursus Verlies... en dan verder is bedoeld voor mensen die
langer dan een half jaar geleden een dierbare hebben verloren.
Stilgestaan wordt bij het leven van en met de dierbare, het
afscheid, de moeilijke en mooie momenten en je gevoelens.
Ook wordt gekeken naar hoe je het leven zonder de dierbare
vormgeeft. De cursus op twaalf woensdagmiddagen start op 4
november en kost €25,-.
In de cursus Op zoek naar zin keren de deelnemers met behulp
van creatieve werkvormen in gedachten terug naar o.a. de
lagere school, vriendschappen en bijzondere gebeurtenissen in
hun leven. Doel is je (opnieuw) bewust te worden van je eigen
levenskunst en -kracht. Deze cursus is op twaalf donderdag
ochtenden en start op 5 november. Kosten: €25,-.
Informatie/aanmelden: secretariaat afdeling Preventie van de
GGz Breburg Groep, regio Midden-Brabant, tel. (013) 5808480.
Antroposofie en ouder worden
De Stichting Antroposofische Gezondheidszorg Tilburg (SAGT)
organiseert woensdag 11 november om 20.00 uur een voor
dracht door Jan Saai over het thema Ouder worden...en dan?.
Plaats: vrije school Tiliander, Lange Nieuwstraat 189.
Ontspanning
In zorgcentrum Reyshoeve (Gendringenlaan 15) verzorgt
stadsgids Gerard Otten op vrijdag 30 oktober om 15.00 uur de
presentatie 1000 jaar wonen in Tilburg; entree €1,-. Kaartjes (en
consumptiemunten a €1,-) zijn vanaf een week voor de activitei
ten te koop bij de receptie van Reyshoeve.
Vrouwenvereniging Hoefstraat houdt op woensdag 4 novem
ber van 19.30 tot 22.00 uur een open avond. Tijdens deze
avond in wijkcentrum De Baselaer (Hoefstraat 175) treedt het
koor De Kruikenzangers op.
Op donderdag 5 november kunnen kaart liefhebbers in wijk
centrum De Reit (Westertorenlaan 4) rikken, jokeren of hoogjas-
sen. Kosten €1,20, incl. een kopje koffie/ thee. Aanvang 14.00
uur.
In ontmoetingsruimte De Driehoek in de Reyshoeve Pas
sage (Gendringenlaan 179) is er op vrijdag 6 november van 14
tot 16 uur een gezellige middag met traditionele spellen in extra
groot formaat. Op dinsdag 10 november is er in De Driehoek
van 19.30 tot 21.00 uur een Meezingcafé met teksten op een
groot scherm en ondersteuning van zanger Steven van Gils;
gratis entree en kopje koffie.
Op 8 november verzorgt dj Helma de muziek tijdens Dansen
op zondag in wijkcentrum Heyhoef (Kerkenbosplaats 1). Tijd:
14 tot 17 uur. Entree €1,50.
In zorgcentrum De Kievitshorst (Beneluxlaan 101) is er zon
dag 8 november van 11 tot 16 uur een markt met tweedehands
spullen; entree €1,50. Woensdag 11 november is er van 14.15
tot 16.30 uur een Elfde van de Elfdebal met muziek; entree €4,-,
inclusief koffie en thee. Kaarten zijn vooraf te koop bij de recep
tie van De Kievitshorst.
Het reanimeren van iemand is medisch handelen en dus aan regels
gebonden. Een belangrijk uitgangspunt is dat iedereen baas is over
het eigen lichaam: je kunt dus zelf beslissen of je in kritieke toestand
niet gereanimeerd wilt worden. Dat moet wel afgesproken zijn en/of
snel duidelijk zichtbaar zijn.
Artsen en verpleegkundigen hebben gekozen voor een beroep om
'mensen gezond te maken en - indien nodig - levens te redden. Dat
betekent dat ze meestal reanimatie proberen, tenzij heel duidelijk is
dat de patiënt het niet wil. Als de arts van mening is dat reanimatie
geen zin heeft, kan hij beslissen dat niet te doen, ook bijvoorbeeld
als familie van de patiënt dat eigenlijk wel wil.
vertelt de medisch manager. Op
dit moment is voor ambulance-
verpleegkundigen nog niet pre
cies duidelijk wat een patiënt met
penning precies wel en niet wil,
stelt Ariëns. "Bijvoorbeeld:
penning
tje brood
gezegd, laten stikken? Er moet een
duidelijke definitie komen van het
Ik bij opname in een verpleeg- begrip reanimeren, waarbij wordt
us krijg je deze vraag. aangegeven in welke situaties we
geen handelingen moge
hels ten en welke handelingen
Ernaast kun je plotseling in een precies zijn. Verder gaat
niatie belanden waarin iemand erom dat mensen die kiezen voor
let beslissen of je wel of niet een penning, zich bewust zijn van
geanimeerd wordt. Wie bijvoor- de praktische consequenties."
beklop straat of in zijn eigen huis Op dit moment onderhandelen
én hart- of ademstilstand krijgt, de NWE, de Nederlandse Reani-
matieraad - die de regels voor
reanimeren uitgeeft - en Ambu
lancezorg Nederland om die dui-
heid te krijgen. Er komt ook
Hle Ambulance Voorziening Mid- een folder over de gevolgen van
ten-, West- en Noord-Brabant. het dragen van de NWE-penning.
Hij is de eindverantwoordelijke Ariëns verwacht dat de nieuwe
roor het medisch handelen van regels binnen een halfjaar van
ambulanceverpleegkundigen. kracht worden. "Maar dat bete-
Over het landelijk beleid is Ariëns kent dus dat we de penning tot die
duidelijk: altijd behandelen, dus tijd negeren. Alle mensen die er
Personele bezettir
je dus ter Ook het verschil
maar dat valt bezettir
die al overstuur en V».
ing
s nk
kelijk lastig met dit onderwerp. En stilstand krijgt, heeft waarschijnlijk
bij wilsonbekwamen, bijvoorbeeld binnen luttele seconden een arts
bij zich staan die bevoegd is te
reanimeren.Jn een zorgcentrum is
er in veel' gevallen niemand aan
wezig als een cliënt een hart- of
ademstilstand krijgt. Heel soms
is er een verzorgende aanwezig.
Dan is er dus niet meteen een
arts ter plaatse. En die moet juist
vaststellen of reanimeren medisch
zinvol is. Verreweg
enten overlijden' o\
een ziekte of aandoening
al hadden; een acute han
komt zelden voor.
Petra Jansen
