j zH
W I
Er was niet veel, dus het
was al snel bijzonder'
t
113
een ]lj
jrg.nl
COLOFON
Ouderen kijken
terug op
het eten van hun
kindeijaren
OOST
baan Zuid 301
13 - 464 76 76
I
-
noverzicht
Wat de pot schaft
iet nummer van
'ering).
Bij het koken borrelen vaak herinneringen aan het eten van vroeger op.
FOTO:PETER LIGTENBERG
tafel.”
-i te Oisterwijk,
iTilbur
taat,
swaterstaat,
nst.
ichrift van het
gd. Zo mogelijk
besluit waarop
;elegd.
Vraag aan een kind wat zijn lievelingseten is, en je krijgt als
antwoord waarschijnlijk friet, pannenkoeken, pizza of spag
hetti. Wie voor de oorlog geboren werd, kreeg deze gerech
ten in zijn jeugd niet voorgeschoteld. De kinderen van toen
smulden van stamppot met kaantjes en gelatinepudding
met slagroom. En misschien dat er heel af en toe nog een
ijsje af kon van de Italiaanse ijssalon om de hoek. Het was
geen vetpot, maar lekker was het allemaal wel. Vier ouderen
kijken terug op de eetgewoonten uit hun kinderjaren.
31 juli om 14.00
e Poorten (Has-
jpast en bewerkt
dit boek een rijk
rift in een vreemde
r een goede
irzoek noodzakelijk
i voor een vertaling.
ite Haaren,
iren;
Tilburg,
rg-
brmatie omtrent
contact opnemen
Rijkswaterstaat
;baar onder
verkrijgen van
inzage gelegde
evrouw Bakelaar
bosch van
lefonisch bereik-
op zon-
Matinee
eheer rijkswater-
ligt vanaf maandag
zes weken, op
;e bij de navolgende
tafel: spruitenstamp.” Gelatinepuddir
Als j-
een bij7
“Gelati
Als ik daaraan terugdenk, loopt
het water me weer in de mond.
Ook aten we hoofdkaas (zult) en
jjes: geroosterd brood
Ik heb zelfs nog uiers
gegeten vroeger! Die kookten of
bakten we en dan aten we ze met
thuis wat peper en zout erbij. Erg lekker
was dat!”
i Het onderwerp
ger’ roept bij de
reacties op,
vreselijk’ tot
kunnen mantelzorgers elkaar
lei nuttige tips
:t ’s-Hertogenbosch
t, Het Zuiderkruis 29
Vakantie Seniorenwyzer
Net als de meeste andere Brabanders heeft de redactie van deze
ouderenpagina dit jaar een late zomervakantie. De volgende Seni-
orenwijzer verschijnt op donderdag 20 augustus. Kopij daarvoor
moet op 13 augustus om 12.00 uur binnen zijn. Ook de rest van
2009 verschijnt deze pagina in de even weken en is de kopijslui-
ting precies een week eerder. De redactie wenst u een leuk slot
van de kermis en mooie zomerweken!
2001 6.450,-
2007.. .35.900,-
i-06 v.a.24.900,-
2008 v.a.43.900,-
20028.950,-
2007.. .21.950,-
2007. ..18.400, -
2008.. .27.900,-
2008.. , 24.900,-
2006 ...16.450, -
2003.. , 11.750,-
2000 5.950,-
gort is gepelde gerst; parelgort is
geslepen gort. Gort moet eerst twaalf uur
geweekt worden, daarna een uur gekookt.
2001 7.750,-
2005. .18.900,-
2002.. .12.450,-
2001 9.950,-
2001 8.900,-
2004.. . 12.900, -
2003.. .12.900,-
.1994 8.950,-
2008.. . 54.900,-
m de bevoegde
ige voorziening
gelet op de
oor de behandeling
ig wordt een bedrag
:r van de betrokken
indieningvan
eid van hetgriffie-
en welke termijn
le griffierecht moet
'jsluiting: donderdag in de
'weken om 12 uur.
groente
telling tot tegenwoordig
jeger tussen de mid
dag warm gegeten, een gewoonte
die sommige ouderen nog steeds
in ere houden. Meestal bestond
zo’n maaltijd uit twee gangen:
een hoofdmenu van aardappels,
groente en vlees, plus soep vooraf
of pap na.
Alle vier herkennen het probleem
van de kapotgekookte groente die
je vroeger op je bord kreeg. Loes:
“De groente was altijd snotgaar;
want die stond om 10 uur 's mor
gens al op het vuur.”
Truus: “Mijn moeder maakte vaak
zuurvlees: soepvlees in water
met azijn en uien. Ze noemde het
hachee.” Ook de moeder van Mat
maakte volgens hem vaak zuur
vlees klaar.
Keulse pot
Nu heb je kant-en-klaarmaaltijden,
vroeger werd alles 2
“Zult, bloedworst,
somt Loes op.
zuurkool en sperziebonen werden
ingelegd: je deed de groente in
laagjes in een Keulse
pot, afgewisseld met
laagjes zout. De pot
ging, met een schone
doek en een steen
erop, de kelder in. In
de winter haalde je
wat je nodig had eruit
om op te eten.”
Riek herinnert zich
nog goed hoe haar
moeder zelf haring
inlegde. “Ze kocht
een vaatje haring en maakte die
in. Maar vaak waren ze dezelfde
dag al op, zo lekker waren ze”,
lacht ze.
Ook bij Riek in de Achterhoek
stond 's ochtends de pap op tafel,
zondag at je er zoveel als je wilde. “Wij woonden naast de koster en
Wij hielden een wedstrijd wie er de die had altijd wel wat brood over
meeste op kon. Meestal kwamen van het Avondmaal. Daar maakten
we niet verder dan twee of drie,
w de week niet kreeg. Truus: Ook kwam dan het paasbrood op
nin«3n op zondagochtend
- kerk en dan aten we
ebakken lever of
uit het noor-
van, dat wij
I Jvroeg op de dag al vlees aten.”
M bij Mat was een stukje vlees
I ^Riek thuis werd bij uitzondering
vlees aten, was het al veel.
31 gebeurde meestal op zondag;
Ji aten we spek of bloedbrood
Of bloedworst met goudrenet.
Pap met klonten
Door de week mag het eten vroe
ger relatief simpel geweest zijn,
dat wil niet zeggen dat het niet
lekker was. Pap en soep stonden
in elk geval bij iedereen veelvuldig
op het menu. Mat en Truus begon
nen de dag soms met uitgebakken
spek en roggebrood. “Je brood
soppen in het *x.--'*x'
Echt een verwennerij’
Mat zich.
Helaas was het niet altijd smul
len 's morgens. Truus gruwt nog
altijd van de pap die ze dan moest
eten. Mat had een grote hekel aan Snotgare groente
pap met klonten. Wat hij wel leuk In tegenstelll
vond, was karnemelksepap met werd er vroe
rietsuikerstroop. “Dan kon je met
de stroop figuurtjes maken in je
bord.”
QE TILBURGSE KOERIER DONDERDAG 23 JULI 2009
ger. We waren het gewoon niet
laarmaaltijden, gewend, dat buitenlandse eten.”
zelf gemaakt. Truus herinnert zich nog hoe ze
si, leverworst”, met haar eerste vriendje naar de
“En snijbonen, Chinees, ging. “Vijftien jaar was
ik. Ik vond het eten besf lekker.”
De moeder van Mat maakte vol-
a gens hem eind jaren ’40
T al nasi.
aar moeder op de markt kocht
oen. “Schelvis, schol...3 pond
nor 1 gulden.” De vis werd toen
®9 niet duur betaald blijkbaar,
blgens Mat was vis toen zelfs
I pedkoper dan vlees.
Tevredenheid
Al was het vaak geen
vetpot, de ouderen kijken
met tevredenheid terug op
het eten uit hun jeugd.
Riek noemt nog even wat
lekkernijen die voor haar
speciaal waren: een glas
limonadegazeuse, een
op de markt handje pinda’s. “Ach, er was niet
veel, dus het was al snel bijzon
der”, concludeert ze.
Petra Jansen
bloedbrood (blaud stoet) werd gemaakt
bij de (thuis)slacht van een varken of koe,
vooral in Groningen, Overijssel en Gel-
tljd na de jaren ’50 geleidelijk naar derland. Ingrediënten waren roggemeel,
de avonduren. Bij Mat werd echter bloed’ PePer en zout’ gemalen kruidnagel,
ook jaren daarna nog 's middags
warm gegeten. Langzamerhand
deed ook exotisch voedsel zijn
intrede in de Nederlandse keuken.
Riek: “Ik weet nog dat mijn man
en ik lang geleden eens bij een
vriendin gingen eten. Die trok twee
blikken nasi open om te bakken.
Naderhand vroeg mijn man aan
mij of ik het lekker vond. Nee dus.
Ik heb ook eens loempia’s cadeau
gehad van Molukse mensen die
we hadden geholpen. Nou, die
heb ik weggegeven aan mijn zwa
lk Senioren wijzer verschijnt
knraal 'n de tWee Weken in
LeTilbur9se Koerier.
Iv actie: lsabella de Boer-
Iwijen, André Coenen, Riek
'^-Tiemens, Gerry Hovers,
Ra Jansen, Karei Luiijf (eind-
IMacteur), Loes Mertens-Ver-
I? de Vr*es-
l^ctieadres: Seniorenwijzer,
lichting de Twern,
IJcentiusstraat 102, 5038 SR
l'wg;tel. 013-5839999.
I °Pij kan gestuurd worden
^en'orenwijzer, p/a de
|i*ern, Postbus 3078, 5003 DB
pch?’|e~rnail sen'orenw'izer@
‘eten van vroe-
vier verschillende
variërend van ‘oh ja,
‘het water loopt me rolpens gemaakt van wat ze
weer in de mond’. Opvallend is tegenwoordig slachtafval noemen,
dat eten vroeger sterk verbonden En nierbroodjes:
was met vaste dagen van de week met niertjes, k
en rituelen die erbij hoorden. Zo
^herinnert Mat (Bladel, 1940) zich
nog goed dat hij op zondag tK'
spruitjes at. “En maandag was
wasdag, dus dan kwam er iets
simpels op tafel: spruitenstamp.” Gelatinepudding
i Makkelijk eten was ook het motto Als je mazzel had, kwam er nog
elke maandag bij Riek (1928), die een bijzonder toetje op tafel. Truus:
■w nWinterswijk opgroeide. “Dan “Gelatinepudding met slagroom
maakte mijn moeder gortsoep bijvoorbeeld. Dat kregen we alleen
i snert of bruinebonensoep.” op zondag of op een verjaardag.
j Daarnaast was vrijdag visdag een Daar heb ik hele goede herin-
vast gegeven, bijvoorbeeld bij de neringen aan. Heel soms gingen
JiburgseTruus(1938). Loes (1930), we een ijsje halen bij de Italiaanse
eveneens uit Tilburg, noemt moei- ijssalon. Sowieso vind ik dat de
teloos de vissoorten op die zondag vroeger veel meer echt
zondag was, een speciale dag
van de week.”
Niet alleen op zondag kwam
■er iets speciaals op tafel, dat
gebeurde ook op feestdagen.
Zo denkt Loes graag terug aan
de kerstdagen uit haar jeugd,
omdat er dan konijn op tafel
kwam. “Dat was inderdaad
heel bijzonder”, vult Truus aan,
“alleen ik lustte het niet en dat
was een doodzonde.”
Riek heeft speciale herinnerin
gen aan de oud-en-nieuwvie-
ring bij haar thuis. “Onri klok
slag middernacht zat ieder
een aan de warme maaltijd,
een luxe van drie gangen. We
aten dan boerenkoolstamp
pot en wie het eerste zijn
gelukwensen had overge
bracht, won een rookworst.
Oliebollen aten we ook; die
werden toen in reuzel - dier
lijk vet - gebakken, niet in olie.
Pasen stond bij de meeste oude
ren in hun kindertijd gelijk aan eie
ren verven, verstoppen en zoeken.
Riek legt uit dat in Winterswijk op
palmzondag de palmpasenstok
werd rondgedragen. “Dan at je
twee gekookte eieren. Op paas-
idag at je er zoveel als je wilde.
hielden een wedstrijd
roggebrood. “Je brood wij broodpap van. Baby’s kregen
i het vet, heerlijk was dat! bij ons lammetjespap, een meel-
zrwennerij”, herinnert pap. Wat waren wij blij als we
dan de pan mochten uitschrapen!
Later werd het wat luxer, dan aten
we griesmeel met rozijnen.”
rolpens: gemalen runder- en varkens
vlees met kruiden (naar het recept van
de slager) en eventueel eiwit, afgevuld in
blanke (runder)pens tot een soort worsten.
Die worden gekookt in water met zout of
in een bouillon. Na afkoeling gaan ze een
aantal dagen in een azijnoplossing (met
o.m. stukjes Spaanse peper en citroen,
kruidnagel, laurier en mosterdzaad). Voor
de maaltijd wordt de rolpens in plak
ken gebakken, soms met schijven appel;
werd vroeger vaak gegeten met gekookte
aardappelen en rode kool, of met hete
bliksem.
Blitf actief, ook bij dementie!
Actief bewegen is belangrijk voor iedereen, ook voor mensen
met dementie. Daarom organiseren Alzheimer Nederland en de
dementieconsulenten voor hen een wekelijkse wandeling met
begeleiding van een sportdocent en vaste vrijwilligers, ook in de
vakantieperiode. Samenkomst op woensdagen om 13.30 uur in
wijkcentrum De Reit (Westertorenlaan 4); de wandeling is van 14
tot 15 uur. Daarna is er gelegenheid om gezellig na te praten.
De bedoeling is dat elke dementerende vergezeld wordt door de
partner, een familielid, vriend(in) of familielid. Ze zorgen zelf voor
vervoer. Meer informatie/aanmelden: coördinator Lisette Hermus,
tel. 06-39149439.
Bezorgers Oudfit gezocht
De Twern zoekt vrijwilligers die in de toekomst het blad Oudfit
willen bezorgen. Er zijn daarvoor momenteel in alle wijken vrijwil
ligers, maar er komt geregeld een wijk vrij. Daarom worden vrijwil
ligers gezocht die op de reservelijst willen staan.
Alle 60-plussers in de gemeente Tilburg krijgen Oudfit vijf keer per
jaar in de bus: in maart, mei, juni/juli (afhankelijk van de schoolva
kantie), september/oktober en december. Het is de bedoeling dat
het blad binnen één week na de verschijningsdatum met behulp
van een adressenlijst (dus niet deur voor deur) wordt bezorgd.
De vrijwilligers krijgen een onkostenvergoeding van 0,06 per
bezorgd exemplaar. De wijken variëren meestal van ongeveer
300 tot 800 adressen; in een enkel geval zijn het 1200 adressen.
Overleg over het aantal bezorgadressen is mogelijk.
De Twern zoekt ook reservedistributeurs voor Oudfit. De distri
buteurs halen met zijn tweeën in een bestelauto de pakketten
Oudfits op bij de drukkerij, en leveren die (geteld) af bij de bezor
gers. Dit gebeurt vijf keer per jaar op vrijdag en kost circa 6 uur.
Een gewoon rijbewijs volstaat. De onkostenvergoeding hiervoor
bedraagt €17,50 per keer. Deze distributie is te combineren met
het bezorgen in een wijk.
Meer informatie: de Twern, Brigitte Schoggers, tel. (013) 5839999
(tijdens kantooruren).
Mantelzorgers en vakantie
Voor mantelzorgers houdt het zorgen niet óp in de vakantie. Hoe
zij die periode doorkomen is het onderwerp van de inloopbijeen-
komst voor hen op woensdagmorgen 29 juli in wijkcentrum De
Poorten (Hasseltstraat 194). De inloop duurt van 10.00 tot 12.00
uur; de toegang is gratis.
Tijdens de maandelijkse inlopen
ontmoeten, ervaringen uitwisselen en elkaar allerk
geven. De organisatie is in handen van de Twern.
Meer informatie: mantelzorgconsulent Pablo van der Horst, wijk
centrum De Baselaer, tel. (013) 5435909, e-mail pablovander-
horst@ono.twern.nl.
«ebakken uiers
13 zondag was voor kinderen
roeger een bijzondere dag als
Smeten ging. Dan kwamen de
^echten op tafel die je de rest
de week
Wj ginger
I de kt...
Ween daarna gebak
I «efstuk. Een vriendje i
Ien snapte daar niks
I o vroeg
W-
ïdemis gewoonte.
iliRipk thi iio u::
11668 gegeten. “Als we eens in
Hebt u verhalen over de Piushaven?
Een groep enthousiaste vrijwilligers en professionals is bezig
het boek Havengezichten - mensenverhalen rond de Tilburgse
Piushaven voor te bereiden. Dat gaat over de geschiedenis, het
heden en de toekomst van de Piushaven in de periode van 1920
tot 2020. De redactie is nog op zoek naar verhalen en herinnerin
gen. Hebt u die? U kunt ze 'kwijt' tijdens het Havenfeest op 1 en
2 augustus. De redactie heeft beide dagen van 13 tot 18 uur een
eigen kraam op de Middenpier, bij de Hopliedenkade. Daar kunt u
ook meer informatie krijgen of u alvast inschrijven voor het nieuwe
boek. U kunt ook bellen met de redactie: (013) 5436397.
Ontspanning
Zorgcentrum Reyshoeve (Gendringenlaan 15) sluit
dag 26 juli zijn jaarlijkse feestweek om 15.00 af met een
met het éénmansorkest de Muziekfiets. Op de 21 instrumenten
zijn o.m. ouderwetse kermissmartlappen te horen. Bij goed weer
is de matinee in de tuin; entree €2,50. Woensdag 29 juli is er om
19.30 uur een Bonte Avond met De Leijkneuters voor het goede
doel Kika (Kinderen Kankervrij). Entree €2,50. Kaartjes (en con-
sumptiemunten a €1,-) zijn vanaf een week voor de activiteit te
koop bij de receptie van Reyshoeve.
In zorgcentrum De Kievitshorst (Beneluxlaan 101) is er op
donderdag 30 juli om 14.15 uur een modeshow (met verkoop);
entree €1,50.
KBO-afdeling Goirke-Hasselt houdt op vrijdag 3
uur een levensmiddelenbingo in wijkcentrum De
seltstraat 194). Een kaart voor tien ronden kost 4,-.
In wijkcentrum Heyhoef (Kerkenbosplaats 1) verzorgt dj
Helma op 9 augustus de muziek tijdens Dansen op Zondag. De
middag (ook stijldansen) duurt van 14 tot 17 uur. Luisteren en een
praatje maken mogen ook! Entree €1,50, inclusief een kopje kof-
fie/thee. Zaal open om 13.30 uur.
Vergeten groenten actueel
Het lijkt tegenstrijdig, maar vergeten groenten zijn actueel.
Gerechten van vroeger zijn weer helemaal van nu. Niet voor niets
werd restaurant De Pastinaeck in Amersfoort recent uitgeroepen
tot winnaar van het populaire televisieprogramma Mijn tent is
top. Pastinaak, schorseneer, aardwortel en peterseliewortel zijn
weer helemaal terug. Maar misschien bent u vergeten hoe u deze
groenten moet bereiden? Met hulp van de bibliotheek kunt u de
keuken in!
Om te beginnen kunt u aan de slag met het boek dat nog steeds
geldt als de bijbel voor de ware kok en kookliefhebber: Het kook
boek van de klassieke keuken van Auguste Escoffier. Bij zijn ver
schijnen in 1902 bracht dit boek een ware revolutie teweeg: het
was het eerste echt volledige kookboek en in de receptuur werd
alleen met verse producten gewerkt.
Van meer recente datum is Raapsteeltje: (h)eerlijk eten in Neder
land, winnaar van de Kookboek van het Jaar 2008-verkiezing.
Koken met eerlijke, gezonde en authentieke ingrediënten: Raap
steeltje laat zien waar je de producten vindt en hoe je ze kunt
bereiden. Voor elk product worden zowel traditionele als moderne
recepten gegeven. Zo kan pastinaak bijvoorbeeld ouderwets
worden opgediend met vleespastei, maar ook worden verwerkt in
een schuimige pastinaakcrèmesoep met gamba's en kruidenolie.
Kortom: een inspirerende ontdekkingstocht langs de culinaire rijk
dom van ons land!
Zoekt u keukengeheimen in de regio, dan is Brabantse pot: van
poempaaipap en preiprol een aanrader. In dit boek staat een
alfabetische selectie van Brabantse gerechten en lekkernijen als
begijnenrijst, blote billetjes in het gras, Bossche bollen en poem
paaipap.
En wilt u heel dicht bij huis blijven, sla dan het Tilburgs Kook-
buukske van Paul Spapens en Martin Willemsen er eens op na.
Dit kookboek biedt een schat aan wetenswaardigheden en oude,
maar bruikbare recepten. Die zijn afkomstige uit de kookboeken
van vier Tilburgse vrouwen die voor speciale gelegenheden bij
anderen gingen koken; de recepten werden aangef
door chef-kok Martin Willemsen. Bovendien biedt
geïllustreerde kijk in de Tilburgse eetcultuur en -historie.
lag een
1 bij J-
Jitagse Truus (1938). Loes (1930),
1 eveneens uit Tilburg, noemt moei-
op die
Nasi
Met het verstrijken van de jaren
veranderen de eetgewoonten in
Nederland ook. Bij de familie van
Truus vérschoof de warme maal-
-0 geh
de avonduren. Bij Mat
