WIJZE
I
I
O
c
Veel hulp mogelijk voor
dementerende en mantelzorger
L
COLOFON
I'
Landelijk Dementieprogramma
Van de eerste ziekteverschijnselen tot het verpleeghuis
DONDERDAG 1 MAART 2007 - PAGINA 15
plaats van dementie."
Petra Jansen
tel. (013) 5350505 (ma. t/m vr. 9-12 uur); website www.twern.nl.
ie
geologi-
1
oopavond.
avond.
HET WOORD
IS AAN...
zijn bijna alleen ouderen die dat doen. Ze geven
zelfs een euro voor een stukkie binnen één
strippenzone.
Er is niks op tegen dat je een fooi geeft voor een
spring
(van 20 cm dik)
HX
>-0P
gedr
len r
DING
janzendons
108,-
>r158,-
.198,-
lodus)
en verplet
tot err...
mogelijkhe
^wereld
wonen en
^arenproof
;=ultatiebu-
neente vol-
srhoud van
als er thuiszorg nodig is. Ver-
gesprekken
iterende zelf
rger en hen emotio-
ling geven, bijvoor-
dat de patiënt grote
Tijdens het maandelijkse Alzheimercafé is er altijd een informatiehoek met folders, boeken en uitleg over het ziekteproces, zorg en ondersteu
ning bij verschillende vormen van dementie. foto: peter ligtenberg
telzorgers kunnen bij de GGZ onder gesprekken aan de tafeltjes op gang
meer ondersteuning krijgen in de kunnen komen.
vorm van gespreksgroepen.
Dingen vergeten, een veranderen
de stemming, verminderde oriën-
dementie. Als er een vermoeden
is dat het om dementie gaat en
wanneer dat vermoeden zeker
heid wordt, bestaan er voor zowel
jers ver-
Zo is er
op medi-
raktische
amentie-
opvang
igverzor-
j. Bij de
dienst die goed verleend wordt. Zeker in het bui
tenland waar mensen voor hun inkomen deels
afhankelijk zijn van zo'n tip. Maar in Nederland
hebben we (nog) redelijke CAO-lonen in de
meeste beroepsgroepen. Dus hoef je je als
oudere niet moreel verplicht te voelen om een
fooi te geven, en al helemaal niet als je zelf van
alleen AOW en een klein pensioen moet zien
rond te komen.
De chauffeurs zijn er door het gratis vervoer in
inkomen niet op achteruitgegaan. We betalen
het gewoon met zijn allen: via de belasting.
D. Grootebroek
Indicatie
De dementieconsulent wil ouderen
op het hart drukken om vooral op tijd
een indicatie aan te vragen. "Veel
mensen denken dat, zodra ze een
indicatie hebben, ze al na een dag
zorgcen
trum. Maar zo werkt het natuurlijk
niet. Heb je eenmaal een indicatie
en ontstaat er een crisissituatie, dan
is het zorgcentrum waarvoor je staat
ingeschreven in elk geval verant
woordelijk."
Sinds eind vorig jaar zijn aanbieders van zorg en mantelzorgers binnen
het Landelijk Dementie Programma (LDP) samen bezig problemen en
vragen van mensen met dementie en hun mantelzorgers in kaart te bren
gen en daarvoor oplossingen te zoeken. Zij signaleren onder andere
knelpunten in de diagnostiek, de bejegening en ondersteuning van
dementerende en mantelzorger, de kwaliteit van de zorg, het aantal
beschikbare bedden en in de onderlinge afstemming tussen hulpverle
ners.
In onze regio bestaat het LDP Midden-Brabant, een initiatief van het
Geriatrisch Netwerk en de afdeling Midden-Brabant van Alzheimer
Nederland. Op een eerste werkconferentie, eind januari, hebben huis
artsen en medewerkers van de ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgings
huizen, thuiszorg, GGZ, Alzheimer Nederland, Stichting Mantelzorg
Midden-Brabant en de gemeente Tilburg de knelpunten in Midden-Bra
bant geïnventariseerd. Binnenkort komt LDP Midden-Brabant met plan
nen om de meest urgente problemen aan te pakken.
Sinds de bus en deeltaxi gratis zijn voor 55-plus- daarvoor dat de chauffeurs een fooi krijgen. Het
sers (in het laatste geval natuurlijk wel met indi- ui:-11--J-* -1-
catie en beneden een bepaalde inkomens
grens), is het een stuk drukker (Seniorenwijzer
15 februari), maar zie je ook veel vaker dan
Izorg Midden-
sm (ouderenadvi-
•elijk werk) bieden
jers in de vorm
patiënt als mantelzorg*
schillende soorten hulp.
I naast onderzoek en hulp
I sche gebied ook pral
ondersteuning door der
consulenten; voor
bestaan onder meer dat
ging en dagbehandeling.
35 L zorg in de laatste fase van demen-
aansiuiting - harddisc tie - in zorgcentrum of verpleeg-
o - Opname-media DVD-R |lujs bestaan momenteel weer
wachtlijsten, veroorzaakt door
C met name de vergrijzing.
In deze rubriek kan iedereen van 55 jaar en ouder zijn of haar
mening geven over allerlei zaken. Schrijf uw verhaal op in
ongeveer tweehonderd woorden en stuur dat naar de redactie
Seniorenwijzer, p/a de Twern, Postbus 3078, 5003 DB Tilburg,
onder vermelding van 'Het woord is aan...' Inzenden betekent
niet dat uw brief automatisch geplaatst wordt.
orake maken hebben. Mensen met de eer
ste tekenen van dementie kunnen
zich hier melden.
In Tilburg is een Geheugenpoli
gevestigd in het TweeSteden Zie
kenhuis. Geriaters en psychologen
een doen hier, verspreid over meerdere
n de afspraken, een aantal tests bij de
patiënt. Allereerst om te kijken of het
oz4zsrr»ör»+iö noot ,,\A/or»+
bezet."
In crisisbedden kunnen patiënten
korte tijd verblijven. Als er dan nog
geen plaats is, moet iemand
gedwongen naar een verpleeghuis
buiten de eigen regio. "En dat is voor
een dementerende heel vervelend,
want hij wordt uit zijn vertrouwde
omgeving gehaald", aldus Smul
ders.
De Seniorenwijzer verschijnt1
I eenmaal in de twee weken in 1
De Tilburgse Koerier.
I Redactie: Isabella de Boer-Ver-1
heijen, André Coenen, Riek
I Flipse-Tiemens, Gerry Hovers,
- Petra Jansen, Karei Luiijf (eind-
I redacteur), Lieke Luijbregts,
I Loes Mertens-Vermeer, Debby
I Struijk-Buitelaar, Mat de Vries.
Redactieadres Seniorenwij-
I zer, Stichting de Twern,
Vincentiusstraat 102, 5038 SR
I Tilburg; tel. 013-5839999. I
I Kopij kan gestuurd worden
I naar: Seniorenwijzer, p/a de I
Twern, Postbus 3078, 5003 DB
I Tilburg; e-mail seniorenwij-1
I zer@twern.nl.
Kopijsluiting: donderdag in de I
even weken om 12 uur.
AG 1 MAART 2007 TagS^^^SékÖÊriËr
Wachtlijsten
Mantelzorgers Alle hulporganisaties doen hun best
Ook Stichting Mantelzorg Midden- om een dementerende zo lang
Brabant en de Twern (ouderenadvi- mogelijk thuis te laten wonen. Maar
seurs, maatschappelijk werk) bieden er komt een moment dat de zorg
hulp aan mantelzorgers in de vorm voor de mantelzorger te zwaar
van onder meer ondersteuning in de wordt, zelfs als de dementerende
thuissituatie, groepsgesprekken en een paar dagen naar de dagbehan-
inloopbijeenkomsten. Net als de deling gaat. Als iemand 's nachts
dementieconsulent bemiddelen de onrustig wordt en gaat spof
geen andere oplossing dar
zing naar een verpleeghi
Steeds vaker komt het
Alzheimercafé
Voor dementerenden, partners,
familieleden, hulpverleners en ande
re belangstellenden is er elke twee
de dinsdag van de maand het Alz
heimercafé. Deze informele avond
heeft altijd hetzelfde verloop, met
name omdat dementerenden juist
zoveel mogelijk structuur nodig heb
ben. Bij binnenkomst zijn er muziek
en een drankje. Daarna komt gedu
rende een halfuurtje een thema aan
bod. Vervolgens is er een informa
tiemarkt, waar folders verkrijgbaar
zijn en dementieconsulenten en vrij
willigers van Alzheimer Midden-Bra
bant aanspreekbaar zijn. Ook wor
den er door en aan het publiek vra
gen gesteld, waarna er onderlinge
)ken, is er
stichting Mantelzorg en de Twern bij geen andere oplossing dan verhui-
ragen van hulp. Zo kunnen zing naar een verpleeghuis.
ganisaties of de dementie- Steeds vaker komt het echter voor
iten regelen dat een licht- dat verpleeghuizen geen plek heb-
jn in de ben. "De wachtlijsten voor verpleeg- een plaats krijgen in een
zorg zijn de laatste tijd enorm
gegroeid, met name door de vergrij
zing", legt Smulders uit. "Een tijde-
ssing is dan een zoge-
isisbed in een verpleeg-
"“r zelfs
er bijvoorbeeld voor zorgen dat een die crisisbedden zijn vaak allemaal
thuiswonende dementerende een
midweek of een weekend naar een
logeerhuis kan, waardoor de mantel- Meer informatie:
zorger even op adem kan komen. - Dementieconsulenten. Pres. Mandelahof, Korvelplein 60, Tilburg; tel.
"Hiervoor kunnen deze dementeren- (013) 5449466; e-mail dementieconsulenten@ztz.nl.
den in de regio Tilburg alleen maar - Alzheimercafé Midden-Brabant. elke tweede dinsdag van de maand
terecht in verzorgings- en verpleeg- aan het Pres. Mandelahof, Korvelplein 60, Tilburg.
huizen. Voor matig tot ernstig - Stichting Mantelzorg Midden-Brabant. Dr. Deelenlaan 11, Tilburg; tel.
dementerenden zijn de mogelijkhe- (013) 5443343 e-mail info@mantelzorgmb.nl;
den echter beperkt. Een logeerhuis, website www.mantelzorgmb.nl.
zoals bijvoorbeeld in Den Bosch, is - Ouderenadviseurs van de Twern: centraal afsprakenbureau,
er hier niet, terwijl er wel veel tel. (013) 5350505 (ma. t/m vr. 9-12 uur); website www.twern.nl.
behoefte aan is", weet Smulders.
opname in een zorgcer
Smulders merkt wel dat de drempel
om naar een dementieconsulent toe
te stappen, nog vrij hoog is. "Daar
liet geheugen te om is het belangrijk dat onder meer
ouderenadviseurs en thuishulpen
signalen oppikken als er iets aan de
hand is en naar ons doorverwijzen."
De dementieconsulent is er niet voor
hulp op medisch gebied. Daarvoor
kunnen thuiswonende patiënten
terecht bij de afdeling Ouderen van
de GGZ. Die kan bijvoorbeeld
fragsstoomissen soms behande-
met behulp van medicatie. Man-
j eens e>
ts, zodat het duidelijk over- dementieconsulent kan bijvoorbeeld
Smulders benadrukt dat fami- helpen als er thuiszorg r
lie en kennissen toch zoveel moge- der kan de consulent
lijk zelf moeten proberen om de pati- voeren met de dement
ënt te motiveren om hulp te zoeken, en de mantelzorgc
nele ondersteunin
Geheugenpoli beeld in de fase g<
Wanneer de huisarts ook vermoedt moeite heeft om te accepteren wat
dat er sprake is van beginnende hem overkomt. Wij zijn er eigenlijk
dementie, zal die de patiënt doorver- vanaf het begin van het demente-
wijzen naar een geriater van de ringsproces tot aan een eventuele
GGZ of naar de Geheugenpoli. De opname in een zorgcentrum."
Geheugenpoli is een speciaal cen
trum in een ziekenhuis of bij de GGZ
waar allerlei problemen worden
behandeld die met
het aanvrac
deze org<
consulent!
dementerende een paar dager
week naar de dagverzorging gaat,
zodat de mantelzorger wordt ontlast.
In een later stadium van de ziekte
kunnen de beroepskrachten lijke oplossir
bemiddelen voor dagbehandeling in naamd crisis
een verpleeghuis. Verder kunnen ze huis, ook buiten de regio. Maar
Verankering Ouderenproof Binnenstad/Noordhoek
In de Binnenstad/Noordhoek hebben werkgroepen zich gebogen over
wat er nodig is op de gebieden van zorg en dienstverlening, wc
veiligheid, welzijn, en verkeer en milieu om deze wijken ouder
te maken. Het eindrapport stelde dat er onder meer een consul'
reau voor ouderen moet komen. Daarnaast besteedt de gemt
gens de ouderen in deze wijken te weinig aandacht aan onder
groen, trottoirs en straten. Ook nodig zijn een ontmoetingsruimte voor
ouderen in het centrum en meer parkeergelegenheid.
Dit onderzoek is aan wethouder Els Aarts van Ouderenbeleid aange
boden; nu willen de ouderen nauwlettend volgen of de gemeente de
nodige maatregelen neemt op de vier bovengenoemde gebieden. Vrij
willigers uit deze wijken zijn van harte welkom om mee te doen aan
deze verankering. Contactpersoon voor De Noordhoek is mw. Wies
van Wijk (tel. 5358707). Voor de Binnenstad is dat dhr. Chris Tuerlings
(tel. 5438813); daar worden met name vrijwilligers uit het oostelijk deel
van de wijk gezocht, tussen Willem II straat en Tivolistraat.
Nieuwe ouderenadviseur Udenhout en Berkel-Enschot
Per 1 maart is Hans Geist de nieuwe ouderenadviseur van de Twern in
Udenhout en Berkel-Enschot. Hij volgt Wina Egter van Wissekerke op
die voor Loket Z gaat werken. Hans Geist werkt er twee dagen per week
(dinsdag en donderdag) als ouderenwerker en ouderenadviseur. Door
de komst van Loket Z in Berkel-Enschot vervalt het inloopspreekuur van
de ouderenadviseur in De Schalm. Maar de medewerkers van Loket Z
schakelen de ouderenadviseur in, als een vraag niet door de telefoon is
af te handelen of als de oudere niet in staat is naar het loket te komen.
Hans Geist houdt in zijn kantoor aan de Zeshoevenstraat 31 in Uden
hout op dinsdag tussen 9 en 10 uur telefonisch spreekuur: tel. (013)
5113438. Daarnaast is hij op dinsdag en donderdag bereiken via 06-
51916306 (eventueel naam en telefoonnummer inspreken).
Steuntje in de rug
Als oudere de toekomst met vertrouwen tegemoet zien valt soms niet
mee, zeker als je je somber voelt of een dierbare hebt verloren. Als
steuntje in de rug voor 55-plussers organiseert GGZ Midden-Brabant in
Tilburg twee cursussen. Beide bestaan uit twaalf bijeenkomsten van
twee uur en kosten 25,-; eerst is er een kennismakingsgesprek.
In Op zoek naar zin brengen de deelnemers onderdelen van hun
levensverhaal in beeld door te lezen, vertellen, schrijven, voorlezen en
werken met kleur, geur en beelden. Deze cursus op donderdagen van
10 tot 12 uur start op 29 maart.
Verlies ...en dan verder is bedoeld voor 55-plussers die langer dan
een half jaar geleden een dierbare hebben verloren. Stilgestaan wordt
bij het afscheid, moeilijke en mooie momenten, en de toekomst. Deze
cursus is woensdagen van 15 tot 17 uur begint op 4 april.
Aanmelden/informatie: secretariaat van de afdeling Preventie van GGZ
Midden-Brabant, tel. (013) 5808480.
Belostingteruggave
Dinsdag 6 maart organiseert het Ouderenwerk van de Twern in wijk
centrum De Baselaer (Hoefstraat 175) van 14 tot 16 uur een informa
tiebijeenkomst over wat er mogelijk is op het gebied van belastingte-
ruggave. De toegang is gratis. Frans Schrauwen van de KBO zal uitleg
geven. Het is niet de bedoeling dan belastingformulieren in te vullen;
wel kunnen ouderen zich daarvoor opgeven.
Weerbaar worden
Het Ouderenwerk van de Twern organiseert gratis korte cursussen
waarop ouderen kunnen leren omgaan met situaties op straat die angst
oproepen. In het parochiehuis aan de Vredeman de Vriesstraat 38 is
daarover op maandag 5 maart van 14 tot 16 uur een voorlichtingsbij
eenkomst. Tijdens deze middag kan men zich aanmelden voor de gra
tis cursus 'Op een andere manier sterk'. Meer informatie: mw. Huijs, tel.
(013) 5433802 of ouderenwerker Pablo van der Horst, tel. 5435909.
Cabaret in De Baselaer
Werkgroep 55+ De Baselaer organiseert op dinsdag 13 maart in dit
wijkcentrum aan de Hoefstraat 175 een optreden van seniorencabaret
Kwik Kwik Zilver. De middag duurt van 14 tot 16 uur. Entree (incl. kopje
koffie/thee): 1,75 in de voorverkoop, 2,- aan de zaal.
Gevolgen van hersenbloeding of-infarct
Op woensdag 14 maart staat de maandelijkse inloop voor mantelzor
gers in wijkcentrum 1 Kievitslaer (Reinevaarstraat 55) in het teken van
de gevolgen van een CVA voor de naaste omgeving. Marjo van Schijn-
del en Ingrid van de Pol, verpleegkundigen in de CVA-poli van het
TweeStedenziekenhuis, geven uitleg over gevolgen van een hersen
bloeding of herseninfarct, zoals concentratieverlies, beperkingen voor
geheugen en verlies van andere functies. Ook gaan ze in op wat dat
betekent voor communicatie met de partner en de rest van de familie.
De inloop duurt van 13.30 tot 16.00 uur.
's Middags naar de film
Op maandag 12 maart kunnen 50-plussers om 14.30 uur naar een nieu
we Cineplusvoorstelling in het Midi Theater op de Heuvel: Pride Pre
judice. Het klassieke verhaal van Jane Austen over liefde en misver
standen in het klassenbewuste Engeland aan het einde van de 18de
eeuw heeft een tijdloze aantrekkingskracht. Voor de film kunnen bezoe
kers koffie met iets lekkers krijgen voor 1,-. Kaartjes kosten
€5,- en zijn vanaf 14.00 uur te koop bij Midi. Reserveren kan via tel. (013)
5422822 (14.30-16.30 uur en 20.00-22.00 uur) of via www.belbios.nl.
Geschiedenis van de aarde
Op vrijdag 9 maart houdt dr. Jan Lambert bij Sed Vitae Forum, de stu
dentenvereniging van de Seniorenacademie, een lezing over geologi
sche kennis. Aan de hand van de vraag "Hoe weten we dat?" gaat hij
in op de leeftijd van de oudste gesteenten op aarde, de eerste tekenen
van leven, het schuiven van de aardplaten, en de elkaar afwisselende
warme en koude perioden.
De lezing in café-restaurant Boerke Mutsaers (Vijverlaan 2) begint om
14 uur. Toegang 5,-, leden Sed Vitae 2,50.
Lezen over leven met dementie
Over dementie is veel informatie voorhanden, niet alleen over het ziekte
proces, maar ook met praktische adviezen. In de bibliotheek staan o.a. de
volgende boeken. Alzheimer: deskundige en betrouwbare adviezen over
hoe u omgaat met dementie in uw omgeving geeft naast allerlei medische
informatie ook praktische tips: van dagelijkse bezigheden (wassen, eten
etc.) tot gedragsproblemen (slaapstoornissen) en het nemen van moei
lijke beslissingen (stoppen met autorijden, omgaan met geld).
Het boek Mijn ouders ouder: alles over hulp, zorg en kwaliteit van leven
van D. Kits richt zich vooral op mantelzorgers van ouderen. Het is een
praktisch naslagwerk met aandacht voor kwaliteit van leven, soorten
hulpverleners, hulpmiddelen en wet- en regelgeving. Maar dit boek uit
2006 biedt ook informatie over gedragsveranderingen door ziekte of
ouderdom (bv. depressie, achterdocht, dementie), het stervensproces
en stervensbegeleiding en bevat een actuele adressenlijst.
Een goed beeld van hoe dementie leven en gedrag ingrijpend veran
dert, geven de volgende boeken. De vijfde verdieping van Pieke Stuvel
gaat over een dementerende oudere vrouw en haar omgeving op de
psychogeriatrische afdeling van een verpleeghuis. De pijn van dement
zijn door Rien Verdult behandelt de aanpak van probleemgedrag: het
geeft een beeld van de belevingswereld van dementerende mensen en
maakt duidelijk dat probleemgedrag een noodsignaal is.
Geen gemakkelijk onderwerp maar wel belangrijk om in een vroeg sta
dium meer over te weten, wordt besproken in Dementie en euthana
sie: er mag meer dan je denkt.van Magda van der Grijn (2005). Dit
is een bundel congresbijdragen over ethische, juridische en praktische
aspecten van euthanasie bij dementerenden.
De meeste mensen denken bij het
I woord dementie direct aan ver-
I geetachtigheid. "Geheugenverlies,
I het vergeten van dingen kan inder-
I daad duiden op beginnende demen-
I tie", vertelt dementieconsulent Mar-
^E«X7° 1 lies Smulders. "Wanneer je bijvoor-
I beeld ergens iets neerlegt en je weet
if MM niet meer waar’ of als niet meer
AP"0P weet welke dag het is, is het belang-
3 rijk op te letten of er daarna een
I ohja-gevoel komt. Komt de herinne-
ai ring na een aantal uren weer terug,
■MH Oh dan 9aat het waarschijnlijk om
gewone vergeetachtigheid. Komt
i ’:s dat ohja-gevo®! niet, ook niet als
iemand anders je ergens aan herin
nert, dan is er iets aan de hand."
Maar volgens Smulders hoeft ver-
JXgeetachtigheid op zich nog niet te
wijzen op dementie. "Er moet altijd
wel iets meer dan geheugenverlies
aan de hand zijn. Bijvoorbeeld dat
iemand niet meer weet waar hij is, of
moeite heeft met het verrichten van
bepaalde handelingen en er sprake
is van verandering van karakter. Dan
wordt het tijd om naar de huisarts te
J gaan", aldus de dementieconsulent.
J Het beste is dat de patiënt zich bij
L.-.., .imi—wim het gesprek met de dokter laat ver-
gezellen door de partner of e~-
-familielid. Deze kan de uitleg van
patiënt ondersteunen en hem aan-
~j sporen zijn verhaal te doen. "Het is inderdaad om dementie gaat. "Want
belangrijk dat de huisarts een heel er kan natuurlijk ook gewoon licha-
duidelijk beeld krijgt", zegt Smulders, melijk iets mis zijn. Er wordt bijvoor-
I "Dit om te voorkomen dat die onte- beeld bloed afgenomen en mensen
recht denkt dat het allemaal wel gaan door een scan. Zo kan uitge-
meevalt." sloten worden dat de verschijnselen
te maken hebben met bijvoorbeeld
Vertrouwensrelatie de schildklier of met suikerziekte. En
Maar wat als iemand ervan over- soms blijkt dat de vergeetachtigheid
tuigd is dat hij niks mankeert en dus te maken heeft met een depressie in
weigert om naar de huisarts te plaats van dementie."
gaan? "Het komt inderdaad nogal
eens voor dat de patiënt zijn verhaal Dementieconsulent
niet bij de huisarts wil of kan neer- Als vastgesteld is dat iemand inder-
- leggen. In dat geval kunnen mantel- daad aan dementie lijdt en aan
ers contact met ons opnemen, welke vorm, zijn er verschillende
omberen dan een vertrouwens- plaatsen waar patiënt en mantelzor-
ie op te bouwen met de patiënt, ger terecht kunnen voor hulp. Bij
hem op ons kantoor zijn verhaal te voorbeeld bij de dementieconsulent.
laten vertellen en hem inzicht te Smulders: "Wij bieden hulp, informa-
geven in zijn probleem. De demen- tie en ondersteuning aan mensen
tieconsulenten kunnen het verhaal met geheugenproblemen en aan
dan nog eens extra bevestigen bij de hun partner en familieleden. De
huisarts, J--1—i I---
komt."
