m
Naar de tiende op zonnekracht
Watergeulen in Witbrant
tegen uitdroging bodem
Websites over
milieu en duurzaamheid
DONDERDAG 1 SEPTEMBER 2005 - PAGINA 1
gemeente Tilburg
e afgelopen
ars de trein en
Wie na een flinke bui eens met eigen ogen wil zien hoe veel water er nou
uim duizend
eigenlijk gevallen is, moet in Witbrant gaan kijken. Al het hemelwater dat
De Milieu-
niet direct in de bodem of in een sloot valt, wordt daar zichtbaar afgevoerd
via geulen langs de straat. Via deze zogeheten wadi’s wordt het water dat
op de daken, stoepen en wegen is gevallen getransporteerd naar plekken
Is de bodem rond
waar het wel de bodem in kan zakken. Hierdoor wordt optimaal gebruik
mijn huis vervuild?
gemaakt van de regen om het grondwaterniveau op peil te houden.
op straat worden
i gewassen
Bodeminformatiëpunt: tel. 013 - 542 89 22
Op steeds meer daken van flats in Tilburg verschijnen zonnepanelen. De ene keer dienen ze voor het verwarmen van het tapwater, de andere
keer (de paarsgetinte) voor het leveren van elektriciteit. Het afgelopen jaar verdubbelde het aantal zonnepanelen op huurflats tot ruim 400.
Zeer opvallend bijvoorbeeld is het grote zonneboilersysteem op de 16 verdiepingen tellende flat aan de Bachlaan in Tilburg-Noord.
‘In de winter haalt het water zelfs nog 50C’
Meer informatie op www.landvanlater.nl
te lezen waar
net zoveel
sen groene
men, maar
omstig uit
iwe wijk er
ilek om jonge
een bos nou
Noorderbos.
Hoe verlaag ik mijn
energierekening?
In Witbrant mogen
auto’s niet
Milieuvriendelijk
leven,
hoe pakje dat nou
aan?
Tilburg is zuinig op
haar grondwater
ïlde huishou-
le Tilburgse
aarentegen loopt
antal bezoekers
n, is de Milieu-
te milieustraat
359 klachten in
ie beschuldiging
rrie door
e grootste
an de bewoners-
p dit moment zijn
chouwen op het
tal mensen die
oed kijken of er
•nbineren.’
gspolitie of het
ep tegenkomt,
ten in hun afval
al gevonden’,
is er actief door
ij niet voorhanden
et gaat langzaam.'
niet dat hij een
e buurt en als ik
krentenboompjes
noordgrens van de
torgen de Ame-
den genoten van
•n bezoek aan het
een bos zich ont-
nten laat zien hoe
en staan,
urg via de Kalver-
Iden in Tilburg-
ie moeite waard.
Op veel plekken in Brabant is het een uitdaging om ervoor te zorgen dat de bodem niet verdroogt. Een
daarvan is Zuidwest Tilburg, waar Witbrant gesitueerd is. Het water dat daar op de grond valt, blijft daar
niet in de bodem zitten, maar stroomt voor een groot deel ondergronds weg in noordoostelijke richting.
In natuurgebied De Brand in Udenhout komt het water weer naar boven. Het is dus ook in het belang
voor het behoud van De Brand dat er in Witbrand zoveel mogelijk water in de bodem terechtkomt.
Het mes snijdt trouwens aan meer kanten. Het wadisysteem ontlast de waterzuivering, doordat het
-behoorlijk schone- hemelwater daar nu niet meer via het rioleringssysteem terechtkomt.
www.tilburg.nl
Visie en projecten van de gemeente Tilburg op
onder andere het gebied van energie, beheer
openbare ruimte en duurzaamheid.
www.tilburg.nl/visschers
Persoonlijke website van de wethouder Loet
Visschers van Milieu.
www.duurzaamtilburg.nl
Pas opgestarte website van de stichting dT i.o.
Deze stichting streeft er ondere andere naar om
natuur- en milieuorganisaties, gemeente, bedrij
ven en burgers meer samen te laten werken aan
concrete duurzame projecten in de stad.-
www.milieucafe.nl
Alle'informatie over het Milieucafé in Paradox.
www.bat.nl
Wat het Brabants Afval Team voor u kan beteke
nen, staat hier.
www.la21.nl
Lokale agenda 21 is een wereldwijd plan voor het
bevorderen van duurzame ontwikkeling op lokaal
niveau.
www.ecnc.org
European Centre for Nature Conservation; het
hoofdkantoor is gevestigd in Tilburg.
www.duurzame-energie.nl
Informatieve site over duurzame energie.
www.knmi.nl/samenw/klimaatportaal
Informatie en discussies over de gevolgen van
klimaatverandering.
www.duurzaam-beleggen.nl
Voor wie geïnteresseerd is in duurzaam beleggen
en sparen.
www.voetenbank.nl
Voor wie wil weten hoe zwaar hij/zij het milieu
belast met zijn/haar levenswijze.
www.lageenergierekening.nl
Alle mogelijkheden voor energiebesparing op een
rij.
Door het water zichtbaar af te voeren worden de bewoners zich bewuster van het belang om zuinig met
water om te springen. Het wadisysteem is echter niet zonder risico's; grote hoeveelheden water kunnen
eenvoudig vervuild raken. Het is daarom in Witbrant niet toegestaan om auto’s op straat te wassen.
Het E-team adviseert gratis over water- en energiegebruik
en hoe hierop bespaard kan worden. Geen vraag over
energie is voor de leden van het E-team te gek. Of het
nu gaat om een te hoge energierekening, dubbel glas,
geluidsisolatie, welke ketel het beste kan worden aange
schaft of waarvoor subsidie kan worden gekregen, het
E-team heeft het antwoord.
Als u wilt weten wat het E-team voor u kan betekenen,
bel dan naar 013 - 469 05 08.
Bij het bodeminformatiëpunt van de gemeente kunt u
terecht met al uw vragen over de gesteldheid van de bo
dem in uw buurt of rond uw huis. Veel plekken in de stad
zijn nooit onderzocht, maar de gemeente weet wel of er
een kans bestaat dat de bodem verontreinigd is. Door het
industriële verleden van de stad, zijn er nogal wat plekken
waar dat mogelijk het geval is, ruim 12.000. Het gaat hier
vooral om plaatsen waar olietanks in de grond hebben
gezeten, bedrijven hebben gestaan, zoals chemische was
serijen en waar zogeheten blauwsloten hebben gelopen. In
deze sloten loosden industrieën vroeger hun afvalwater.
In de loop van volgend jaar kunt u deze bodeminformatie
ook op het internet vinden. De gemeente zet dan name
lijk alle milieu-informatie op het web. Iedereen kan dan
onder andere zien hoe schoon of vies de lucht in de eigen
buurt is en hoe het in de eigen straat ervoor staat met de
geluidsbelasting.
‘Houd autobanden op spanning. Daarmee bespaart u één
tot twee tanks per jaar. Stel onderhoudsbeurten niet uit.
Overweeg autoreparaties te laten uitvoeren met gere
cyclede onderdelen. Dat is goedkoper en net zo goed.’
Wie vanaf medio september een (nieuw) rijbewijs op het
gemeentehuis komt halen, krijgt een flyer mee met tips
over veiliger en milieubewuster rijden. Ook als u voor een
kapvergunning, een bouwvergunning of een verhuizing
aanklopt bij de gemeente, krijgt u voortaan informatie
over milieubewuster en gezonder leven. Bijvoorbeeld over
natuurvriendelijk tuinieren en over verlichting, vloerbedek
king en schilderen (bij het doorgeven van een verhuizing).
Deze voorlichtingscampagne is een initiatief van de
provincie Noord-Brabant en Milieu Centraal, de landelijke
voorlichtingsorganisatie over milieu en energie in het
dagelijks leven. Uit onderzoek is gebleken dat Brabanders
zich best milieuvriendelijker willen gedragen, maar dat het
hen vaak aan kennis ontbreekt. Door meer praktische tips
te geven over hoe je op eenvoudige manier milieuvriende
lijker kunt leven, is de verwachting dat meer mensen beter
met het milieu en met energieverbruik omgaan. Zonder
dat iedereen zijn steentje bijdraagt, wordt het leefklimaat
er bepaald niet beter op. De campagne heet ‘Land van
Later’. Hoe dat land eruit gaat zien, is ook aan u.
gers vorig jaar
Jat nog slechts
We zijn nog maar pas aan het ontdekken wat onze huurders van de Bachflat dankzij het zonneboiler
systeem aan energie kunnen besparen hoor’, tempert directeur Jeroen Harbers van corporatie Wonen
Breburg de verwachtingen. ‘Momenteel leggen we een zelfde systeem aan op het dak van de Mozartflat.
Het zou zo moeten zijn dat de.investeringen binnen tien jaar worden terugverdiend,’ aldus Harbers
Behalve Wonen Breburg experimenteren ook Tiwos, TBV en Lambertus met zonne-energie. Dit najaar nog
breiden de corporaties hun experimenten met zonnecellen flink uit. Op diverse flats worden nog min
stens 500 zonnepanelen geplaatst om elektriciteit mee op te wekken. Deze experimenten vloeien voort
uit het energieconvenant tussen gemeente en corporaties. Jeroen Harbers is voorzitter van de project
groep die erop toeziet dat de afspraken worden nagekomen. ‘Deze panelen gaan de stroom leveren voor
een aantal collectieve voorzieningen, zoals de galerijverlichting en de liften.’
Ook wordt er geëxperimenteerd met andere alternatieve energiebronnen. Het verzorgings- en verpleeg
tehuis Padua wordt sinds kort verwarmd met een warmtepompsysteem. De warmte van het grondwater
zorgt hier voor een aangename binnentemperatuur. Verder staat er op de Bachflat een windturbine, maar
daarmee wil het nog niet erg vlotten. Harbers: ‘Het blijkt technisch erg lastig te zijn om op die hoogte
een windturbine op een veilige manier aan het draaien te houden.’ De winst van het energieconvenant is
dat de gemeente hiermee het toepassen van alternatieve energie op de agenda van de woningcorporaties
heeft gezet, zegt de Wonen Breburg-directeur.
De gemeente gebruikt zelf ook steeds vaker zonne-energie. Zo leveren zonnepanelen de elektriciteit voor
parkeerautomaten, de nieuwe bushokjes en de lampen in een voetgangersbrug over de Donge.
,0m ook jonge inwoners meer over de mogelijkheden van zonne-energie te leren, hebben een groot aan
tal basisscholen van de gemeente gratis zonnepanelen gekregen en een lespakket over zonne-energie.
Dagelijks kunnen de leerlingen van deze scholen zien hoeveel energie de zon levert.
www.milieucentraal.nl
Een schatkamer aan tips voor wie zuiniger met het
milieu wil omspringen.
www.iclei.org
Internationaal netwerk van gemeenten op het
gebied van duurzame ontwikkeling.
Minstens zo bijzonder als de afvoer van regenwater, is de manier waarop de huizen in Witbrant worden
verwarmd. Dit gebeurt namelijk met de restwarmte van de Reeshof. Daar hebben de bewoners stads
verwarming. De aanvoertemperatuur van het verwarmingswater is daar 90 'C, dit water verlaat de wo
ningen weer met een temperatuur van 70 'C. Met die temperatuur gaat het afvalwater door naar Witbrant
waar het de woningen weer uitkomt met een warmte van 50 'C. De milieuwinst van dit lagere-tempera-
tuur-systeem is groot. Het is al zo efficiënt, dat het toepassen van zonne-energie om de woningen te
verwarmen, daar niet rendabel is.
Ze zijn erg benieuwd hoe hoog de jaarafrekening zal uitvallen, maar vooralsnog ziet de energie
verbruik er gunstig uit. ‘Het is niet veel hoger dan in ons vorige huis, dat een stuk kleiner was’, zegt
Angela Barendregt. Sinds 30 december 2004 woont zij met haar man Eric en hun kinderen Merel en
Sverre in één van de acht zonnewoningen aan de Lovense Kanaaldijk. In deze huizen worden zowel
de verwarming -deels vloerverwarming- als het tapwater verwarmd met zonne-energie. Opvallend
aan het duurzaam gebouwde huis, is de grote raampartij aan de achterkant van het huis, gericht op
het zuidwesten. Daardoor maakt het huis al vanzelf optimaal gebruik van de zonnewarmte. Door
een ventilatiesysteem en zonneweringen, hebben ze voldoende mogelijkheden om ervoor te zorgen
dat het in huis niet te warm wordt. Angela Barendregt: ‘In juni hebben we een aantal warme dagen
gehad en de temperatuur binnen viel erg mee.’
Omdat het huis optimaal geïsoleerd is, vertelt ze, moet er altijd frisse lucht van buiten binnen
komen. Om te voorkomen dat er in de winter ijskoude lucht binnenkomt -wat weer extra energie
kost om op te warmen- wordt de verse lucht bij binnenkomst al verhit doordat de warme lucht die
het huis verlaat er langs wordt geleid.
Opvallend is hoe goed zonne-energie gebruikt kan worden voor verwarming van het tapwater. Op
zonnige zomerse dagen gaat de temperatuur over de 80'C, maar op zonnige winterdagen wordt
zelfs nog 50‘C gehaald, Op een grauwe winterse dag blijft de temperatuur in de boiler op 30‘C
steken. ‘Maar zelfs dan hoeft de HR-ketel - die het huis ook heeft - het water maar een beetje bij te
verwarmen om aangenaam te kunnen douchen,’ aldus Angela.
Ze hebben zich altijd al redelijk milieubewust gedragen, vertelt ze. Het bezit van de zonnewoning
heeft dat alleen maar versterkt. Angela: ‘Onlangs ging onze wasmachine kapot en toen hebben we
ervoor gekozen om een wasautomaat te nemen die je kunt vullen met warm water. Dat scheelt ener
gie, omdat de wasmachine het water dan niet meer of slechts gedeeltelijk hoeft bij te verwarmen. En
bij de keuze voor de tuinafscheiding waren we het eens met onze buurman, die vond dat we het niet
konden maken om geïmpregneerd hout te nemen. Dat moest duurzaam hout met het FSC-keurmerk
worden.’
Tilburg is de eerste Nederlandse gemeente waar gezuiverd
stedelijk afvalwater wordt gebruikt als proceswater voor
de industrie. Hierdoor wordt er bespaard op het gebruik
van het schaarse eeuwenoude grondwater waaruit drink
water wordt bereid.
Het gezuiverde stedelijk afvalwater is al zo schoon dat het
geloosd mag worden op het oppervlaktewater. Door het
nog een beetje te zuiveren, is het prima geschikt om te
gebruiken als proceswater, bluswater, voor het beregenen
van grasland en voor bodeminfiltratie.
Een halfjaar geleden werd de zuiveringsinstallatie plus
het transport- en distributiestelsel voor dit zogeheten
Werk-water geopend. Op dit moment wordt het nog alleen
gebruikt op industrieterrein Kraaiven. Industrieterrein
Vossenberg staat als tweede afnemer op de rol.
Werkwater wordt geproduceerd door de vennootschap
‘Samen Stromen’, een samenwerkingsverband van
NV Tilburgse Waterleiding-Maatschappij, waterschap
De Dommel en de gemeente Tilburg.
www.cosnederland.nl
Centrum voor internationale samenwerking en
duurzame ontwikkeling.
Angela, Eric, Merel en Sverre in hun achtertuin. Op de achtergrond de enorme raampartij van hun
zonnewoning.
