WIJZE
'Ziekte confronteert de
patiënt met zijn grenzen'
Lezers tevreden over
Oudfit en Seniorenwijzer
men
Geestelijke verzorgers in
ziekenhuis bieden steun,
ongeacht het geloof
«jei-
I
I
Biljarten
Persoonsgebonden Budget
Rommelmarkt
Teruggave belasting
Koor Sed Vitae
Klassieke films overdag
&4|aar
gesproken
Johannes Passion
Euthanasie of palliatieve zorg
DONDERDAG 17 MAART 2005 - PAGINA 11
ART 2005 -
FOTO: PETER LIGTENBERG
D. S-B
Opleiding
aan het onderzoek
nderen woning-ber-
1)
gebouw
L Vincentiusstraat 102, 5038 SR Tilburg,
of Postbus 3078, 5003 DB Tilburg; tel.
I kreger
1 Ruim -
plussers (153) heeft de vragenlijst ingevuld
Bl> MAART BBi
jjjl9 MAART B
Ned. gesproken
sled gesproken
Sion0 Se
gesproken
|G2O MAART ■Ni
Ned. gesproken
Ned gespoken
3 vergroten tuin-
'43/01)
nieuwbouw
I Redactie: André Coenen, Riek Flipse-
Tiemens, Gerry Hovers, P** -
KBO-biljartvereniging Hoefstraat heeft nog plaats voor nieuwe
leden. De 55-plussers spelen op dinsdag en donderdag van 9.00
tot 12.00 uur in wijkcentrum De Baselaer (Hoestraat 175). Leden
kunnen ook deelnemen aan de KBO-competitie (een middag per
week tussen september en april). Aanmelden kan op de speel
dagen of telefonisch: 4670273 of 06-52245206.
vijf keer per jaar
.Is de tweeweke- de leeftijdscatec
igina Seniorenwijzer voorzien in en die van 80 t.
3*6 23 MAART B
bs Ned. gesproken
Ned. gesproken
en
sion
i, v.a6jaar
gesproken
•verg
ge eendje 4 tot 9 jaar
Itte Lelie
acht
is het werk van de gees
t gescheiden. Zo f
elk van hen zich bezig met zowel jonge e
oudere patiënten en nemen ze - indit
nodig -
Marlies:
patiënten, ongr
geloofsrichting,
als dat nodig is.
Rob: "Het chri$J
'm ook in het gastvrij zijn: iedereen is wel
kom." Marlies haakt
Gemiddeld worden we steeds ouder,
maar dat betekent ook dat we een gro
tere kans hebben een of meerdere keren
in het ziekenhuis terecht te komen. Voor
jongeren is dat al geen pretje, maar bij
ouderen gaat het vaak om ernstige aan
doeningen. Dat vraagt ook geestelijke
kracht, zeker als de ziekte levensbedrei-
■t'bezwMrschrtft 9®nd is- Daarom kunnen patiënten en
ezwaarsc «ft hun farnj|je een beroep doen op een
pastoraal werker. In het Tilburgse Twee-
Stedenziekenhuis zijn Marlies Mols en
verzorger
jeeste-
traal,
Wilt u zelf afspraken maken en beslissen bij wie u hulp en/of zorg
inkoopt met behulp van een Persoonsgebonden Budget (PGB)?
Heeft u ondersteuning nodig bij de financiële administratie die daar
bij hoort? Een medewerker van Per Saldo, de landelijke organisatie
PGB-houders, geeft hierover op woensdag 30 maart voorlichting in
wijkcentrum De Ypelaer (Corellistraat 10, Tilburg-Noord). Aanvang:
14.00 uur. Entree gratis, evenals twee kopjes koffie of thee.
Voor het onderzoek werd een willekeurige
selectie van 450 mensen gemaakt uit de
ruim 30.000 inwoners van 60 jr-J—
in Tilburg, I
jn de
ieendf
rstraat 25 Kaatsheuvel
t Heuvelpad 365 Tilburg
rmeesterplein 1 Tilburg
«Ion Bosstraat 1 b Moergestel
ing 108 Tilburg
werg Afrikalaan 96 Drunen -
955/0416-383913
'Itte Lelie Gemullehoekenweg
/eren 013-5285934
>ene Land Van Tienhovenlaan
en: 013-5284008
telberg Roestelbergseweg 2
christelijk, islamitisch, hindoestaans of niet-
gelovig bent, we bieden onze zorg aan alle
patiënten aan." Maar patiënten kunnen te
allen tijde om iemand uit de eigen geloofs
gemeenschap vragen. Marlies: "Dat kun
nen ze zelf regelen, maar wij kunnen dat
ook voor hen doen."
trein bouwen 32 app
i (2005/0423/43/01)
pui in de voorgevel
mtoor en woonruimte
stalstr bouwen 11
n (2 00 5/06 52/43/01)
■nieuwen kozijnen en
1/43/01)
istauratie onder-
1 (2005/0398/43/01)
winkel-woonpand
imeframe
Senioren biljartvereniging Groeseind organiseert zondag 20 maart
van 10.00 tot 15.30 uur een rommelmarkt in wijkcentrum De Base
laer (Hoestraat 175). Entree: 1 euro. De opbrengst is bestemd voor
de aanschaf van nieuwe vestjes voor de leden.
Levensvragen
Patiënten willen vaak van de geestelijk ver
zorgers weten hoe zij over bepaalde
levensvragen denken. Dat maakt het
gemakkelijker om tot een zinnig gesprek te
komen, vindt Marlies
Als het einde nadert, willen mensen vaak
de balans opmaken, vertelt Rob: "Dan wil
len ze terugkijken op al het mooie dat hen
is overkomen, maar ook op de minder
mooie kanten: een schuldgevoel, iets
waarop ze niet trots zijn of verdriet omdat
het contact met een kind verbroken is. In
gesprek met een geestelijk verzorger kan
dat allemaal bespreekbaar worden."
Daarnaast verzorgen de geestelijk verzor
gers rituelen rond het levenseinde, zoals
de ziekenzalving. Rob: "Dat geeft steun,
en biedt ook perspectief. Er zijn veel men
sen die niet geloven dat het na dit aardse
leven ophoudt."
Oude rituelen krijgen soms nieuwe jasjes,
vertelt Marlies. Zo steekt zij in het stiltecen
trum nogal eens een kaarsje op voor een
patiënt. "Dat hoeft geen religieuze beteke-
e wet bes
lang reel
i, binnen zes
luit is verzonnen
slijk een
en. Het bezwaars
sn aan het college van
louders van Tilburg,
LH Tilburg. Tevens kan
opige voorziening -- -
de voorzieningenrech- Rob van der Eerden geestelijk
P^Br^TnX’' en PaStOr’ "Wij Zetten 06 Pati®nt 966
'orden gedaan ais een lijk, emotioneel en spiritueel centr
;diend ongeacht zijn of haar geloof."
ioog bij het
identen. De
erging met schans-
ijeenkomstfunctie 1
Nogal wat ouderen hebben recht op teruggave van belasting door
hun kosten voor medicijnen en zorg. Maar het invullen van aangif
te of T-formulier is niet voor iedereen even gemakkelijk. Ouderen in
de Binnenstad en de Bomenbuurt kunnen daarbij hulp krijgen van
een belastingdeskundige van de ouderenbond KBO. Wie daarvan
gebruik wil maken, kan contact opnemen met ouderenadviseurs
Désirée Laterveer en Heidi van Tuel, te bereiken in V 39, Vee-
marktstraat 39, tel. 5430140 (ma 8.30-17.00 uur, di 12.30-17.00, do
12.30-17.00) of in wijkcentrum In de Boomtak, Boomstraat 81, tel.
5430920 (di 14.30-16.00 uur).
Uit de studentenvereniging van de Seniorenacademie Brabant,
Sed Vitae, is een klein, gemengd zangkoor voortgekomen, dat ook
'buitenleden' heeft. Deze vriendengroep, dié weer is gaan genieten
van het samen zingen, zingt meerstemmig, a capella, en heeft een
breed repertoire: van de 15e eeuw tot heden, van Desprez tot Stra-
winsky, plechtig en soms uitgelaten, maar geen kerkmuziek. Het
zijn geen ervaren zangers, maar in het vijfjarig bestaan van het
koor hebben ze veel bijgeleerd o.l.v. de vrolijke, ervaren en gedul
dige dirigent Kees Vermunt.
Door omstandigheden is het koor iets uitgedund. Het zoekt enkele
nieuwe leden, vooral bassen en tenoren. Wie zin heeft zijn of haar
oude liefde voor het zingen weer op te pakken, kan luisteren of
meezingen tijdens de wekelijkse repetetitie (behalve in juli en
augustus) op woensdag van 14.00 tot 16.00 uur in wijkcentrum t
Sant (Beneluxlaan 74). De contributie bedraagt 10 euro per maand
over 10 maanden. Informatie/aanmelden voor bezoekje: Mary
Fijen, tel. 4671569, of Piet Nuijten, tel. 5332201.
de twee weken in De Tilburgse Koerier.
I' Tiemens, Gerry Hovers, Petra Jansen, I zoek dat de laatste drie maanden van Anaere Kwetsoare groep.
I Karei Luiijf (eindredacteur), LoesMer- I vorig jaar is gehouden door stichting de mantelzorgers worden gr
hens-Vermeer, Denise van de Pas, 1 Twern. De meeste geenqueteerden vin- toee publicaties, blijkt i
/Jzxn riot’ uilnoiiAn i/or» llCjarKll ClOdt not AtTI Al Ifli
Gisteren is de Filmfoyer in de schouwburg begonnen met een serie
klassieke films, die tot en met augustus doorloopt: een keer per
twee weken op woensdagmorgen. Speciaal voor senioren is de
aanvangstijd om 11.00 uur, zodat ze niet 's avonds over straat hoe
ven. Op het programma staan films die de tand des tijds hebben
doorstaan, variërend van Buster Keatons zwijgende komedie The
General uit 1926 tot het meesterwerk Playtime (1967) van de
legendarische regisseur Jacques Tati. De toegangsprijs is 6,50
euro (bij zeer lange films geldt een toeslag). Bestellen van het com
plete programmaoverzicht van deze serie en voor kaartjes: tel.
5432220.
Na afloop van de film kan het publiek in de Filmfoyer de lunch
gebruiken, geserveerd door Lucebert, het restaurant van Theaters
Tilburg. Reserveren voor de lunch kan via tel. 5432515 (di t/m zo
vanaf 14.00 uur), tot twee dagen voor de voorstelling.
javen van de Twern
gevarieerde informatie bie
den en goed leesbaar zijn.
Debby Struijk-Buitelaar, Mat de Vries. den dat beide uitgt
I Redactieadres: Seniorenwijzer, p/a I
I \/innr»nfii irc'+cnnf 1AO CZAQQ QD TilKi irn
o namelijk 9 f
jaar en ouder van de lezers van Oudfit vindt 96,7 procent Het thema
Berkel-Enschot en Udenhout. Zij dat zjj nuttige informatie krijgen door het overgrote deel van de respont
lezen van het blad. Van de geënquêteerden lezers van Oudfit en Seniorenwijzer hebben
ii-> o daarnaast met name behoefte aan informa-
dat deze pagina nuttige infor- tie over vervoersmogelijkheden, financiële
regelingen, mantelzorg, gezondheid, socia
le contacten en vrijtijdsbesteding.
j wel een eendje?, 2 tot 4 Jaar
dedieren 4 tot en met 7 jaar
Op Palmzondag (20 maart) voert het Tllburgs Vocaal Ensemble
(TVE) de Johannes Passion van J.S. Bach uit in de Concertzaal.
Aanvang 20.30 uur. Het werk wordt op authentieke instrumenten
als de viola d'amore, gamba en blaasinstrumenten uitgevoerd. Het
TVE laat zich weer bijstaan door het gerenommeerde barokorkest
Florilegium Musicum met Martin Sonneveld als concertmeester. De
vocale solisten zijn Jan van Elsacker (evangelist), Jelle Draijer
(Christus), Heleen Koele (sopraan), Patrick van Goethem (altus),
Otto Bouwknegt (tenor) en Willem de Vries (bas). Het continuo
wordt verzorgd door Ad van Sleuwen. De algehele muzikale leiding
is in handen van Martien van Woerkum. Kaarten a 21,75 (incl.
reserveringskosten) zijn te bestellen bij het Bespreekbureau van
Theaters Tilburg, tel. 5432220.
enquête thuisbezorgd. - --- --
derde van de aangeschreven 60- kent 77,8 procent de Seniorenwijzer; zij vin-
-. .-I jen a||emaa| qaf jeze pagjna nuttjge infor-
u en teruggezonden. Samen vormen ze een matie biedt.
redelijke afspiegeling van de 60-plussers in De 60-plussers die
r medewerkers van de
amantgroep en Bra-
lap. Tevens was er op
een lid van het college
eester en Wethouders
De laatste strohalm voor mensen die ondraaglijk lijden is soms een
moeilijke keuze: euthanasie of zorg met zo goed mogelijke pijnbe
strijding. Voor een ander is het vaak moeilijk te begrijpen. Familie,
intimi en hulpverleners staan met veel praktische vragen en gewe
tensvragen aan de zijlijn. In de bibliotheek vindt u talloze boeken en
andere materialen die hen op weg kunnen helpen. Hieronder een
greep uit dit aanbod.
De intieme dood is een video waarin drie ernstig zieke kankerpati
ënten in een Arnhems ziekenhuis gevolgd worden in hun laatste
fase. Ook familie en hulpverleners komen aan het woord.
Pieter van Megchelen schreef in Levensbeschouwing en euthana
sie interviews met vertegenwoordigers van de belangrijkste levens
beschouwingen in Nederland over de aanvaardbaarheid van
euthanasie. Uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige
Euthanasie (NVVE).
Het boek Palliatieve zorg thuis: een praktische handleiding voor de
zorg aan een ernstig zieke beantwoordt vragen over lichamelijke,
psychische, sociale en levensbeschouwelijke problemen. Wat kun
nen naasten doen?
Rob Bruntink schreef het boek Een goede plek om te sterven: pal
liatieve zorg in Nederland, een wegwijzer. Een boek voor hulpver
leners, maar ook over communicatie, pijn(bestrijding) en zorg
(emotioneel en spiritueel). Met uitgebreide adressenlijst van pallia
tieve zorgvoorzieningen.
Het boek Lessen voor levenden van E. Kübler-Ross is een boek
met veel dialogen. Jarenlang had de schrijfster de zorg voor zieken
voor wie de artsen geen mogelijkheid tot herstel meer zagen. Met
deze patiënten voerde zij openhartige gesprekken. Een boek voor
allen die bij stervensbegeleiding betrokken zijn.
Ook schreef E. Kübler-Ross het boek Elisabeth en David Kessler;
Levenslessen: over het leven voor de dood. Uit hun jarenlange
ervaring met stervenden komen zij tot een aantal praktische en spi
rituele lessen voor het leven. Over angst, hoop en relaties - en hoe
wij tevreden kunnen zijn met het leven dat we leiden.
.5839999.
Kopij kan gestuurd worden naar het
redactieadres of naar De Tilburgse
I Koerier, Postbus 100015000 JA
Tilburg; tel. 5368805; e-mail:
I I redactie@tilburgsekoerier.nl
I o.v.v. Seniorenwijzer.
J Deadline: donderdag 12.00 uur voor
!n of een schat zoeken Jde verschijningsdatum.
Toewijding en inlevingsvermogen zijn vol-
I gens hen eigenschappen die onmisbaar zijn
voor de geestelijk verzorgers of pastorale
werkers, die overigens een academische
opleiding hebben genoten. Over de vraag
wat hen drijft om dit werk te doen, hoeven ze
niet lang na te denken. "De mens", zegt Rob,
'en het goede van het leven willen overbren
gen op de ander. Als je ziek bent, valt er veel
weg. Dan kan een goed gesprek met een
geestelijk verzorger helpen het doel waar
voor je leeft, weer helder voor ogen te krij
gen." Marlies knikt. "Ik wil zieken nabij zijn.
Ziekte kan iedereen overkomen. Ons vak
liedt geen kant-en-klare oplossingen. We
naken geen mensen beter, we proberen
iet ze mee te leven."
vertelt aan de hand van gefingeerde Geestelijk verzorger Marlies Mols: "We maken geen mensen beter, we proberen met ze mee te leven."
oorbeelden hoe verschillend de steun kan
jn die ze bieden. "Een jong echtpaar had
en kindje moeten afgeven. Het was ontdekken. We wijzen hen op kracht, hoop,
pstorven in het ziekenhuis. In de laatste oor,- «nor, izrüoor,
angstige uren was er contact met de
Zowel het blad Oudfitdat 60-plussers de gemeente Tilburg; alleen de mannen meededen, vinden dat Oudfit en Senioren
in de gemeente Tilburg vijf keer per jaar waren iets oververtegenwoordigd, evenals wijzer goed leesbaar zijn, ook voor ouderen
thuisbezorgd krijgen, als de tweeweke- de leeftijdscategorie tussen 60 en 65 jaar met weinig opleiding. De informatie bereikt
lijkse pagina Seniorenwijzer voorzien in en die van 80 tot 85 jaar. Bij de inzenders in ruime mate mensen met (relatief) weinig
een behoefte. Dat blijkt uit een onder- waren relatief weinig allochtone ouderen. opleiding en zij ervaren de geboden infor-
zoek dat de laatste drie maanden van Andere kwetsbare groepen ouderen en hun matie als nuttig. Van alle respondenten stelt
goed bereikt met de ruim 75 procent dat ze de helft of meer van
e publicaties, blijkt uit het onderzoek, alle artikelen in Oudfit lezen en ruim 50
Daarbij gaat het om ouderen uit lage inko- procent leest de Seniorenwijzer elke keer,
mensgroepen, alleenstaande 75-plussers, De aangeboden informatie is gevarieerd en
hoogbejaarden (80-plus), dementerende gaat over onderwerpen die ouderen van
ouderen, chronisch zieke ouderen en oude- belang vinden. Dat valt af te leiden uit het
ren met een handicap en ouderen met feit dat slechts 17 procent van de geënqué-
chronische psychiatrische problematiek. teerden onderwerpen mist in Oudfit. Bij de
Seniorenwijzer is dat percentage nog lager,
procent.
i 'veiligheid' scoort h(
esmonumenten liggen
i ter Inzage. Informs-
ijgen bij de dienst Be-
efoon 542 87 65).
estuursrecht ouderen gaat het vaal
*™i"aen Dat vraai
onden te-
perspectief." Marlies vult aan: "Dan krijgen
ze alles op een rijtje en kunnen ze daaruit
geestelijk verzorger. Zij kwamen ook daar- kracht putten."
na nog een aantal keren praten met de Er werken vier geestelijk
geestelijk verzorger, verhalen ophalen en TwosStodonziokcnhuiG. 2
bto's laten zien. Deze herinneringen delen gestaan door vrijwillige1'^
met iemand die erbij geweest is, kan heel
nis te hebben. Het geeft licht en warmte.
Dat kan heel hard nodig zijn als je ziek bent.
Een symbolisch kaarsje kan tot steun zijn."
Als het gesprek op euthanasie komt, wor
den Marlies en Rob wat voorzichtig. "Het
mag maatschappelijk dan wel een hot item
zijn, wij maken het hier sporadisch mee",
stelt Rob. "Voorop staat natuurlijk dat we
zorg hebben voor het levenseinde van de
mens. Als je dat goed wilt doen, kan er
soms euthanasie toe behoren. Maar het is
natuurlijk bovenal een onderwerp tussen
patiënt en arts. Het ziekenhuis staat voor
goede zorg rond het sterven."
Zingeving
Wat hun rol binnen het ziekenhuis betreft,
vindt Marlies het vooral belangrijk dat de
geestelijke verzorger zich zichtbaar maakt.
"We gaan actief de afdelingen op en bege
leiden ook het personeel met hun vragen.
Je moet bereid zijn na te denken over wat
goede zorg is en wat daarbij nodig is." Rob:
"Vragen over zingeving en ethiek houden
nooit op. Je bent er nooit klaar mee."
Het verlenen van geestelijke zorg blijft niet
alleen beperkt binnen de muren van het
ziekenhuis. Ook wanneer patiënten een
maal thuis zijn, kan de behoefte aan een
gesprek blijven bestaan. Rob: "We laten de
mensen niet vallen op het moment dat ze
de deur uit zijn."D.S
verzorgers in het
TweeStedenziekenhuis. Ze worden terzijde
fzz: vrijwilligers, vooral bij het ver
zorgen van de christelijke zondagsvierin
gen, vertelt Marlies.
Hoewel het werkterrein van geestelijke ver
zorging dat van het maatschappelijk werk
soms overlapt, zijn er duidelijke verschillen,
legt Rob uit: "Het maatschappelijk werk
wordt met name ingeschakeld bij prakti
sche vragen. Er wordt naar een concrete
oplossing gezocht. Wij verlenen steun zon
der meteen een praktische oplossing te
zoeken. Afhankelijk van de aard van de
waardevol zijn." vraag verwijzen we natuurlijk wel naar
Een ander voorbeeld is dat van een oude elkaar door."
dame die enorm opziet tegen een operatie. Hoewel de ziekenhuisafdelingen onder hen
'Je vraagt dan hoe ze haar hele leven door verdeeld zijn, is het werk van de geestelijk
moeilijke situaties gekomen is. Ze vertelt: verzorgers niet strikt gescheiden. Zo houdt
Door vertrouwen te hebben in onze lieve elk van hen zich bezig met zowel jonge als
heer, te bidden en een kaarsje aan te ste- oudere patiënten en nemen ze - indien
ken.' Zo'n vrouw voelt zich dan gesteund nodig - de afdeling van een ander waar,
als ze weet dat er een kaarsje bij Maria Marlies: "Ik ben geestelijk verzorger voor
brandt tijdens de operatie." patiënten, ongeacht hun achtergrond of
geloofsrichting, en ook voor het personeel,
Iedereen welkom a|S dat nodig is
Luisteren is hun specialiteit, legt Marlies uit. Rob: „Het chrjstelijke van dit ziekenhuis zit
'De onderliggende vragen naar boven pro- ka* ioHoroor,<uql
beren te halen. Ziekte confronteert de pati
ënt met zijn grenzen, met zijn eindigheid."
Rob: "Vooral naarmate mensen ouder wor
den, gaan ze zich meer zorgen maken. Het
leven trekt als het ware aan hen voorbij.
Net is al rot te moeten constateren dat het
teven 'op raakt'. En als je dan ook nog ziek
wordt, vraag je je af of de tijd van afscheid
nu echt is aangebroken. Wij proberen deze
mensen de rode draad in hun leven te laten
daarop in. "Of je nu
paginahIue tilburgse koerier
